Κόνυ 2013 | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κόνυ 2013

Γιατί το ανθρωποκυνηγητό διαρκεί τόσο πολύ και πώς μπορεί να επιτύχει
Περίληψη: 

Έχει περάσει περισσότερο από ένας χρόνος από τότε που στρατιωτικοί σύμβουλοι των ΗΠΑ έφτασαν στην Κεντρική Αφρική για να ψάξουν για τον ηγέτη των ανταρτών της Ουγκάντα,Τζόζεφ Κόνυ που εξακολουθεί να μην βρίσκεται πουθενά. Αλλά είναι πολύ νωρίς για να τα παρατήσουν. Αν οι ΗΠΑ και οι δυνάμεις της Αφρικής βελτιώσουν τις προσπάθειές τους ώστε να κάνουν τους ντόπιους να μοιράζονται πληροφορίες, θα μπορούσαν να φέρουν εύκολα τον Κόνυ και τους μπράβους του στη δικαιοσύνη.

Ο BENJAMIN RUNKLE είναι πρώην αξιωματούχος του Υπουργείο Άμυνας και του Εθνικού Συμβουλίου Ασφαλείας και συγγραφέας του «Καταζητείται νεκρός ή ζωντανός: Ανθρωποκυνηγητά από τον Τζερόνιμο έως τον Μπιν Λάντεν».

Με μία κίνηση η οποία πέρασε απαρατήρητη τον Οκτώβριο του 2011, ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα έστειλε 100 στρατιωτικούς συμβούλους στην Ουγκάντα, στο πλαίσιο μιας προσπάθειας να συλληφθεί ο Τζόζεφ Κόνυ, ο αδίστακτος αρχηγός μιας ομάδας ανταρτών της κεντρικής Αφρικής, του Αντιστασιακού Στρατού του Κυρίου (LRA). Ο άλλοτε σκοτεινός ηγέτη των ανταρτών, φυγόδικος από το 2005, έγινε πολύ οικείο όνομα τον Μάρτιο όταν μεταδόθηκε ένα βίντεο που γυρίστηκε γι’ αυτόν από την ομάδα υποστήριξης «Αόρατα Παιδιά». Περισσότερο από ένας χρόνος από τότε που οι σύμβουλοι των ΗΠΑ έφτασαν στην Ουγκάντα, και παρά την πρωτοφανή ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα σχεδόν τελετουργικά εγκλήματα της παραστρατιωτικής του ομάδας, ο Κόνυ και οι συνεργάτες του παραμένουν ασύλληπτοι, και η δημοσιογραφική κάλυψη της έρευνας έχει γίνει σχεδόν τόσο δύσκολη όσο το να βρεθεί ο ίδιος ο φυγάς.

Το ανθρωποκυνηγητό για τον Κόνυ αποδεικνύεται απογοητευτικό. Παρά τις κάποιες μικρές επιτυχίες τακτικής, δεν έχει υπάρξει ούτε μια αξιόπιστη ένδειξη για τον φυγόδικο και οι επιθέσεις του LRA στην περιοχή έχουν γίνει όλο και πιο συχνές. Αλλά είναι πολύ νωρίς για απαισιοδοξία και παραίτηση. Οι ενέργειες αυτές είναι σαφώς δύσκολες και παίρνουν χρόνο. Αν οι ΗΠΑ και οι αφρικανικές δυνάμεις βελτιώσουν τις προσπάθειές τους ώστε να κάνουν τους ντόπιους να τους παράσχουν πληροφορίες, καθώς και αν η Ουάσιγκτον εντείνει τις διπλωματικές της προσπάθειές για να εξαλειφθούν τα ασφαλή καταφύγια του LRA, θα μπορούσαν να φέρουν εύκολα τον Κόνυ και την υπόλοιπη ηγεσία του LRA στη δικαιοσύνη.

Παρά το γεγονός ότι τα στρατεύματα της Ουγκάντας συνέλαβαν κορυφαίους οπλαρχηγούς του Κόνυ τον Μάιο και σκότωσαν μαχητές του LRA με επικεφαλής τον αρχηγό των επιχειρήσεων του στρατού του τον Αύγουστο, οι επιτυχίες αυτές δεν κατάφεραν να ανταποκριθούν στις προσδοκίες που δημιουργήθηκαν από την ανακοίνωση του Ομπάμα και από την εκστρατεία ευαισθητοποίησης των «Αόρατων Παιδιών». Μετά την εντυπωσιακή επιτυχία της επιδρομής στο Πακιστάν όπου σκοτώθηκε ο Οσάμα Μπιν Λάντεν, η αποστολή των αμερικανικών Ειδικών Δυνάμεων για το κυνήγι του Κόνυ μπορεί να δημιουργήσει υπερβολικές προσδοκίες. Αλλά, όπως με τις αμερικανικές δυνάμεις που βοήθησαν τις ντόπιες δυνάμεις να πιάσουν τον ηγέτη των ανταρτών Τσε Γκεβάρα στη Βολιβία και τον βαρόνο των ναρκωτικών Πάμπλο Εσκομπάρ στην Κολομβία, οι στρατιωτικοί σύμβουλοι των ΗΠΑ στην Ουγκάντα, την Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, και το Νότιο Σουδάν απαγορεύεται να προβούν σε οποιαδήποτε ενέργεια. Μπορούν μόνο να καθοδηγούν το στρατό των χωρών αυτών στην καταδίωξη του LRA, παρέχοντάς τους πληροφοριακή και επικοινωνιακή υποστήριξη. Τον Μάρτιο, η Αφρικανική Ένωση ανακοίνωσε ότι θα αναπτύξει μια πολυεθνική ταξιαρχία 5.000 ατόμων για να πιάσει τον Κόνυ, αλλά λιγότεροι από τους μισούς έφθασαν πράγματι στην περιοχή, και όσοι πήγαν δεν είναι ούτε καλά εξοπλισμένοι ούτε καλά εκπαιδευμένοι.

Ο LRA, σαν συνέπεια, άλλαξε τακτικές για να αποφύγει τον εντοπισμό, με το να διασπάται σε μικρότερες ομάδες και να κρύβεται βαθύτερα στην πυκνή ζούγκλα της κεντρικής Αφρικής, σε μια περιοχή περίπου στο μέγεθος της Καλιφόρνιας. Η κίνηση αυτή έχει αποδώσει: κανείς δεν φαίνεται να γνωρίζει πού βρίσκεται στην πραγματικότητα ο Κόνυ. Τον Απρίλιο, ο διοικητής των δυνάμεων της Ουγκάντας, δήλωσε ότι ο ηγέτης των ανταρτών κρυβόταν στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και ο επικεφαλής εκπρόσωπος του στρατού της Ουγκάντα επέμεινε ότι βρίσκεται αρκετές εκατοντάδες μίλια μακριά, στο Σουδάν. Ο υποναύαρχος Μπράιαν Λόζεϊ, διοικητής των αμερικανικών Ειδικών Δυνάμεων στην Αφρική, παραδέχθηκε τον Απρίλιο ότι οι στρατιώτες που ψάχνουν τον Κόνυ είναι σε θέση να κάνουν λίγα περισσότερα από το να μαντεύουν για την τύχη του Κόνυ, βασιζόμενοι στις προηγούμενες κινήσεις του και εξαιρώντας τις περιοχές όπου ο LRA είναι απίθανο να βρει καταφύγιο. Εν τω μεταξύ, ο LRA συνεχίζει να διαπράττει θηριωδίες στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, με τον αριθμό των επιθέσεων που καταγράφονται να είναι πάνω από διπλάσιος εκείνων που πραγματοποιήθηκαν από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2012.

Ιστορικά, το κλειδί για ένα επιτυχές ανθρωποκυνηγητό δεν είναι η δύναμη των στρατευμάτων, η προηγμένη τεχνολογία ή το ευνοϊκό φυσικό έδαφος, αλλά μάλλον αυτό που αποκαλεί ο στρατός «ανθρώπινο τοπίο» - η στάση των ανθρώπων που ζουν στην περιοχή όπου κρύβεται ο στόχος. Αν οι ντόπιοι θεωρούν το υποκείμενο της αναζήτησης ως «Ρομπέν των Δασών» (όπως ήταν ο επαναστατικός ηγέτης Πάντσο Βίλα για τους Μεξικανούς, όταν ο αμερικανικός στρατός έψαχνε ανεπιτυχώς γι' αυτόν το 1916), τότε θα αποδειχθεί σχεδόν αδύνατο να συλληφθεί, χωρίς να έχει σημασία το πόσα επίλεκτα στρατεύματα αφιερώνονται στην προσπάθεια. Αντίθετα, αν το κοινό απεχθάνεται τον στόχο (όπως ήταν η περίπτωση του ηγέτη των Απάτσι, Τζερόνιμο, στη δεκαετία του 1880, του Μανουέλ Νοριέγκα στον Παναμά το 1980 και του Σαντάμ Χουσεΐν μετά την εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ το 2003), τότε το κυνήγι θα είναι πολύ ευκολότερο χάρη στις πληροφορίες που θα παρέχουν οι ντόπιοι και στην απροθυμία τους να προσφέρουν καταφύγιο.

Οι μεταβλητές αυτές φαίνεται να ευνοούν τις δυνάμεις που καταδιώκουν τον Κόνυ. Οι κτηνωδίες του LRA, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων κατά των δικών του δυνάμεων, θα μπορούσαν να πείσουν μερικούς από τους στρατιώτες του να αυτομολήσουν, φέρνοντας μαζί τους πληροφορίες για τις κινήσεις της ομάδας. Και λαμβάνοντας υπόψη το ρεκόρ των φρικαλεοτήτων - συμπεριλαμβανομένων των σφαγών, των ακρωτηριασμών μεγάλης κλίμακας και των απαγωγών παιδιών για να χρησιμοποιηθούν ως στρατιώτες και σεξουαλικοί σκλάβοι - οι τοπικοί πληθυσμοί έχουν ένα μερίδιο στο «ξετρύπωμα» του Κόνυ. Έτσι, όταν μια ομάδα αμερικανικών Ειδικών Δυνάμεων έφτασε στην απομακρυσμένη πόλη Όμπο της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, οι χωρικοί τους υποδέχτηκαν με τραγούδια για το πώς ο Θεός έστειλε τους Αμερικανούς να τους απελευθερώσουν από τον LRA.