Δίψα για ενέργεια | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δίψα για ενέργεια

Θα ολοκληρώσει η Άνγκελα Μέρκελ την ενεργειακή επανάσταση της Γερμανίας;

Η εκτόξευση της καθαρής ενέργειας έχει ήδη μεταμορφώσει την Γερμανία με θετικό τρόπο. Υπάρχει τώρα ένας ακμάζων τομέας στη βιομηχανία και στις υπηρεσίες που βασίζεται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, ο οποίος απασχολεί περίπου 380.000 άτομα (που είναι το ήμισυ του αριθμού των εργαζομένων στον κλάδο των αυτοκινήτων) και φέρνει σημαντικά έσοδα στα τοπικά, περιφερειακά και ομοσπονδιακά ταμεία. Οι νέες βιομηχανίες βρίσκουν στέγη κυρίως στην Ανατολική Γερμανία, βοηθώντας στην ανόρθωση της εκεί οικονομίας, ύστερα από χρόνια στασιμότητας μετά την ενοποίηση. Εν τω μεταξύ, οι πωλήσεις της τεχνολογίας καθαρής ενέργειας έχουν αυξήσει τις εξαγωγές τής Γερμανίας και έχουν ενισχύσει τις οικονομικές της προοπτικές κατά την διάρκεια της ευρωπαϊκής κρίσης. Επιπλέον, η διασπορά τής παραγωγής ενέργειας σε τόσους πολλούς Γερμανούς έχει ενεργοποιήσει μια μεγάλη και πολύ διασκορπισμένη πολιτική πελατεία. Και τέλος, αλλά εξίσου σημαντικό, οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα της Γερμανίας σημείωσαν αρχικά πτώση, μεγαλύτερη από τους προβλεπόμενους στόχους, προτού εξισορροπήσουν πάλι φέτος, λόγω της αυξημένης καύσης άνθρακα (αυτό είναι αποτέλεσμα της απροθυμίας τού μικρού εταίρου στην τελευταία κυβέρνηση της Μέρκελ, του κόμματος των φιλελεύθερων Ελεύθερων Δημοκρατών, να βοηθήσει να αναβιώσει το Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών τής Ε.Ε., το οποίο θέτει ένα τιμωρητικού τύπου αντίτιμο για τις εκπομπές διοξειδίου τού άνθρακα. Μετά την πρόσφατη αποτυχία τους να υπερβούν το όριο του 5% για την είσοδό του στη γερμανική Βουλή, το κόμμα δεν θα εκπροσωπείται καθόλου στο εθνικό κοινοβούλιο ή στην κυβέρνηση).

Ωστόσο, μετά από μια έκρηξη θετικής δραστηριότητας που ακολούθησε την «επιφοίτηση» της Μέρκελ, το 2011, η γενική τάση στον δημόσιο διάλογο άρχισε να κλίνει εναντίον τής Energiewende. Αυτό είναι το έργο ενός συνασπισμού συντηρητικών ιδεολόγων, μερικών βαριών βιομηχανιών και του λόμπι των ορυκτών καυσίμων, με το τελευταίο να έχει εξαπολύσει μάχη προκειμένου να διατηρήσει με νύχια και με δόντια το μερίδιό του στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. Στην πορεία προς τις εκλογές, για παράδειγμα, το λόμπι τής βαριάς βιομηχανίας τής Γερμανίας ισχυρίστηκε ότι η Energiewende «οδηγεί σε μια δαπανηρή αναποτελεσματικότητα όλου του συστήματος, και θέτει σε κίνδυνο την προσβασιμότητα της ενέργειας από οικονομική άποψη, καθώς και την ίδια την Γερμανία ως βιομηχανική βάση». Οι γεμάτες τρόμο προειδοποιήσεις ότι θα υπάρξουν διακοπές ρεύματος, ελλείψεις ηλεκτρικού ρεύματος, και καταρρακωμένες γερμανικές βιομηχανίες που δεν θα είναι σε θέση να ανταγωνιστούν στην παγκόσμια αγορά ταρακούνησε πολλούς πολιτικούς και πολίτες, αν και ποτέ δεν έγιναν διακοπές ρεύματος ενώ οι εξαγωγές τής Γερμανίας ήταν σε επίπεδα ρεκόρ πέρσι. Ακόμη πιο επικριτικά, επέρριψε αποκλειστικά στην καθαρή ενέργεια την ευθύνη για την υψηλή τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας που πληρώνουν οι καταναλωτές.

Ωστόσο, υπάρχει και κάτι άλλο. Η στροφή της Γερμανίας στην καθαρή ενέργεια δεν είναι τίποτα λιγότερο από μια νέα «βιομηχανική επανάσταση», όπως την αποκαλεί ο Τζέρεμι Ρίφκιν, η οποία αναγκάζει τους Γερμανούς να σκεφτούν και να σχεδιάσουν άβολες αλλαγές σε ολόκληρη την κοινωνία τους, που περιλαμβάνουν τα πάντα, από τις συγκοινωνίες ως την αστική αρχιτεκτονική και από τη γεωργία ως τις χρηματοδοτήσεις και τις επενδύσεις. Δεν είναι τυχαίο ότι η Energiewende συχνά μεταφράζεται ως «ενεργειακή επανάσταση». Η ώθηση που δίνει η καθαρή ενέργεια, για παράδειγμα, σημαίνει ότι η ίδια η αγορά ενέργειας θα πρέπει να αναδομηθεί πλήρως για να λειτουργήσει υπό τις νέες συνθήκες. Επιπλέον, κάθε νεόδμητο κτίριο πρέπει να πληροί υψηλά πρότυπα ενεργειακής απόδοσης. Σύντομα, η πανίσχυρη αυτοκινητοβιομηχανία τής Γερμανίας θα πρέπει επίσης να στραφεί σε μικρότερα και με χαμηλότερη κατανάλωση μοντέλα. Επίσης, ενώ οι αγρότες επωφελούνται από τις ενεργειακές καλλιέργειες, η καλλιέργεια της επιλογής τους, δηλαδή το καλαμπόκι, έχει αρνητικές μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τα ίδια τα χωράφια. Αυτό πρέπει να αντιμετωπιστεί.

Επιπλέον, έχει υπάρξει κάποια ανησυχία για το γεγονός ότι η μετάβαση στην καθαρή ενέργεια έχει βάλει όλο το βάρος της σε δύο πηγές ενέργειας, στην αιολική και την ηλιακή ενέργεια, που εξαρτώνται από τις καιρικές συνθήκες και είναι δύσκολη η αποθήκευσή τους. Καθώς το ενεργειακό μείγμα τής Γερμανίας - και μάλιστα όλης της Ευρώπης - έχει γίνει ένα αποκεντρωμένο συνονθύλευμα δικτύων, η χώρα πρέπει να δημιουργήσει νέα και πιο έξυπνα δίκτυα μεταφοράς ώστε να είναι σίγουρο ότι η ενέργεια θα φθάνει εκεί όπου την χρειάζονται. Η αρχική εφαρμογή τής τεχνολογίας μέχρι στιγμής φαίνεται να λειτουργεί. Αν φυσάει άνεμος στην Βόρεια Θάλασσα, αλλά έχει σύννεφα στην Βαυαρία, το έξυπνο δίκτυο της Γερμανίας στέλνει ισχύ από τις ακτές προς τα εργοστάσια της BMW και της VW, στο νότο. Οι μηχανές στα εργοστάσια της Γερμανίας έχουν μέχρι στιγμής καταφέρει να δουλεύουν ακόμη και κατά τη διάρκεια του δριμύ χειμώνα. Η Γερμανία εμφανίζει λιγότερα μπλακάουτ και διακοπές ρεύματος από οποιαδήποτε άλλη χώρα στην Ευρώπη.