Κατασκοπεία μεταξύ φίλων...

Μια από αυτές τις νόμιμες κατηγορίες αφορά την αμέλεια για τα συμφέροντα ενός συμμάχου. Για παράδειγμα, οι Αμερικανοί στρατιώτες μερικές φορές πάνε σε πόλεμο κατά κρατών εξοπλισμένων με εξαιρετικά προηγμένα όπλα που πωλούνται σε αυτά από τρίτους, συμπεριλαμβανομένων και των συμμάχων. Η κατανόηση του πώς να αμύνονται ενάντια σε αυτά τα όπλα μπορεί να απαιτήσει πληροφορίες σχετικά με το πώς λειτουργούν. Παρά το γεγονός ότι είναι παράλογο οι κυβερνήσεις να συγκεντρώσουν τις πληροφορίες αυτές από οίκους τού εξωτερικού για λόγους ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, το να το κάνουν για να προστατεύσουν την ζωή των στρατιωτών τους και να κερδίζουν πολέμους μπορεί να είναι απαραίτητο αν μια συμμαχική κυβέρνηση αρνείται να παραδώσει τα δεδομένα ή να βάλει την βιομηχανία της να τα αποκαλύψει. Οι σύμμαχοι αρνούνται τέτοιες πληροφορίες ο ένας στον άλλο, διότι, αν και πολιτικά είναι φίλοι, εξακολουθούν να είναι οικονομικοί ανταγωνιστές. Οι υπηρεσίες αντικατασκοπείας τους είναι, ως εκ τούτου, συχνά σε πόλεμο μεταξύ τους.

Η προστασία από προδοσία, σκόπιμη ή τυχαία, είναι επίσης απαραίτητη. Κανένας από τους εταίρους των Ηνωμένων Πολιτειών στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν εμπιστευόταν απόλυτα τους άλλους, ιδίως καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες ανέπτυσσαν τα πυρηνικά τους όπλα. Ακόμη και στο πλαίσιο της αμερικανοβρετανικής ειδικής σχέσης, η οποία γρήγορα έγινε πιο στενή μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, οι δύο κυβερνήσεις παρακολουθούσαν από κοντά η μια την άλλη - και για σοβαρό λόγο. Το Σχέδιο Venona των Ηνωμένων Πολιτειών, το οποίο αφορούσε στην αποκρυπτογράφηση των σοβιετικών μηνυμάτων κατά την διάρκεια του πολέμου, αποκάλυψε ότι ευαίσθητα έγγραφα είχαν σταλεί στη Μόσχα από την βρετανική πρεσβεία στην Ουάσιγκτον. Πριν οι κυβερνήσεις μπορέσουν να αντιδράσουν, δύο Βρετανοί διπλοί πράκτορες, ο Donald MacLean και ο Guy Burgess, είχαν καταφύγει στη Σοβιετική Ένωση. Έτσι, η Ουάσιγκτον έμαθε ότι ο σύμμαχός της είχε αποτύχει να ανιχνεύσει Σοβιετικούς κοριούς που έθεταν σε κίνδυνο την ασφάλεια των ΗΠΑ. Παρόμοιο πρόβλημα δημιουργήθηκε για τις Ηνωμένες Πολιτείες στην δεκαετία του 1970, όταν ο ΝΑΤΟϊκός εταίρος της, η Δυτική Γερμανία, ανακάλυψε ότι η υπηρεσία πληροφοριών τής Ανατολικής Γερμανίας είχε φυτέψει έναν κομμουνιστή κατάσκοπο, τον Günter Guillaume, στον στενό κύκλο τού Δυτικογερμανού καγκελάριου Βίλι Μπράντ. Όταν η διείσδυση αποκαλύφθηκε, ο Μπράντ παραιτήθηκε, αλλά η ζημιά είχε γίνει σε όλο το εύρος τού ΝΑΤΟ. Ανάμεσα στα μυστικά που ο Guillaume προφανώς προώθησε στην κυβέρνησή του ήταν επιστολές προς τον Μπράντ από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ρίτσαρντ Νίξον, σχετικά με την πυρηνική στρατηγική του ΝΑΤΟ.

Μερικές φορές, είναι ακριβώς η διαδικασία λήψης των αποφάσεων από τον σύμμαχο που αποτελεί το πρόβλημα. Είναι καλά κατανοητό ότι η φτωχή πληροφόρηση των ΗΠΑ σχετικά με τα όπλα μαζικής καταστροφής πριν από τον πόλεμο του Ιράκ δηλητηρίασε την διαδικασία λήψης αποφάσεων στην Ουάσιγκτον. Δεν είναι έκπληξη το γεγονός ότι οι σύμμαχοι των ΗΠΑ, αντιμετωπίζοντας έναν «πόλεμο επιλογής» και αμφίβολες αμερικανικές πληροφορίες, παρακολουθούσαν τις Ηνωμένες Πολιτείες για να καταλάβουν τι πραγματικά πίστευαν οι Αμερικανοί πολιτικοί. Αυτό ακριβώς έκαναν, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Στο περίφημο σημείωμα προς την Downing Street, ο Βρετανός επικεφαλής τής MI6 ανέφερε ότι «[ο Τζορτζ Ου.] Μπους [1] ήθελε να εκδιώξει τον Σαντάμ Χουσεΐν [2] μέσω στρατιωτικής δράσης, δικαιολογημένης από τον συνδυασμό τής τρομοκρατίας και των όπλων μαζικής καταστροφής. Όμως, οι πληροφορίες και τα γεγονότα είχαν καθοριστεί γύρω από την πολιτική». Οι σύμμαχοι που δεν άσκησαν κριτική στην αμερικανική συλλογιστική πλήρωσαν το τίμημα.

Στην διεθνή πολιτική, η φιλία είναι ψευδεπίγραφη. Οι σχέσεις μεταξύ των κρατών δεν μπορεί - ή τουλάχιστον δεν θα έπρεπε – να συνεπάγονται πραγματική εμπιστοσύνη. Τα κράτη υπάρχουν για να κρατήσουν τα αντίστοιχα έθνη τους ασφαλή, και ακόμη και οι σύμμαχοι μπορεί να βάλουν ο ένας τον άλλον σε κίνδυνο. Σε έναν κόσμο γεμάτο πολύπλοκα συμφέροντα, οι χώρες συνεργάζονται όπου μπορούν αλλά αναζητούν πληροφορίες εκεί όπου πρέπει, σταθμίζοντας τους κινδύνους για συμμαχίες, για διεθνείς οργανισμούς και για στρατηγικές, καθώς προχωρούν. Αν και υπάρχουν λόγοι για τους οποίους η κατασκοπεία των ΗΠΑ στην Γερμανία ή σε άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις μπορεί να είναι απαραίτητη, υπάρχουν επίσης σοβαροί λόγοι για τους πολιτικούς ηγέτες να εξασφαλίζουν ότι αυτές οι αποστολές εκτελούνται με μεγάλη διακριτικότητα και μόνο όταν η τακτική διπλωματία ή τα κανάλια επικοινωνίας και ανταλλαγής πληροφοριών δεν επαρκούν. Με την σειρά τους, οι συμμαχικές κυβερνήσεις, οι οποίες γνωρίζουν καλά τις ιστορίες των δικών τους Υπηρεσιών Πληροφοριών, θα κάνουν καλά να ανταποκριθούν στις αποκαλύψεις με εγκράτεια αντί με έντονες ρητορείες. Στο κάτω-κάτω, οι πληροφορίες των ΗΠΑ βοήθησαν να αποφευχθεί να γίνει «θερμός» ο Ψυχρός Πόλεμος και βοήθησαν την Γερμανία να γίνει και πάλι ενιαία. Το ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δαπάνησαν και διακινδύνευσαν τόσα για την Ευρώπη, δείχνει όχι μόνο ότι οι δύο είναι καλοί σύμμαχοι, αλλά ότι αυτό που η Γερμανίδα καγκελάριος σκέφτεται είναι ακριβώς στην καρδιά αυτού που οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να ξέρουν για να παραμείνουν ένας καλός φίλος.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Return to Article: http://www.foreignaffairs.com/articles/140247/jennifer-sims/i-spy

Links:
[1] http://en.wikipedia.org/wiki/George_W._Bush
[2] http://en.wikipedia.org/wiki/Saddam_Hussein