Έξω [η] αριστερά | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Έξω [η] αριστερά

Πώς οι Ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες μπορούν να επανέλθουν

Τέτοιες κατηγορίες δημιούργησαν πολιτικό κόστος, αλλά η αδυναμία τού τρίτου δρόμου έγινε αναμφισβήτητη μόνο μετά την οικονομική κρίση. Ξαφνικά, οι παραδοσιακές σοσιαλδημοκρατικές προειδοποιήσεις σχετικά με την εγγενή αστάθεια των αγορών - το είδος τής ρητορικής που οι ηγέτες τού τρίτου δρόμου, όπως ο Μπλερ, άφησαν πίσω τους - φάνηκαν προφητικές, όχι παρωχημένες. Αλλά, επειδή οι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες είχαν περάσει τις προηγούμενες δύο δεκαετίες υιοθετώντας, παρά προσαρμόζοντας, παραμελώντας να αναπτύξουν μια πραγματική εναλλακτική λύση στην επιμονή τού νεοφιλελευθερισμού για αδέσμευτες αγορές, η κρίση τούς βρήκε απροετοίμαστους από πλευράς πολιτικής διανόησης. Ακόμα χειρότερα, πολλοί σοσιαλδημοκράτες που κυβερνούσαν, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων στην Γερμανία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, είχαν προωθήσει διάφορες μορφές οικονομικής απορρύθμισης, οδηγώντας τούς ψηφοφόρους να τους βλέπουν ως συνεργάτες ενός αποτυχημένου συστήματος.

Ο ΠΕΛΑΤΗΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΠΑΝΤΑ ΔΙΚΙΟ

Οι αυτοπροκληθείσες πολιτικές πληγές των σοσιαλδημοκρατών έχουν αποδειχθεί τόσο μεγάλες που ακόμη και πέντε χρόνια αφότου η οικονομική κρίση αποκάλυψε τις αδυναμίες τού τρίτου δρόμου, δεν έχουν ακόμα βρει τον τρόπο να αφήσουν στο παρελθόν τον εναγκαλισμό τους με τη νεοφιλελεύθερη οικονομική πολιτική και να παρουσιάσουν μια συνεκτική εναλλακτική πολιτική. Σήμερα, ενώ θα έπρεπε να είναι στην κορύφωσή τους, οι σοσιαλδημοκράτες δείχνουν συγκλονισμένοι από την ταχεία αλλαγή που συμβαίνει γύρω τους - ακριβώς όπως και σχεδόν κάθε άλλη ομάδα στο ευρωπαϊκό πολιτικό οικοσύστημα.
Η κρίση στην ευρωζώνη απαιτεί τολμηρές αποφάσεις και βήματα προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση που θα ήταν αδιανόητα πριν από μερικά χρόνια. Η συνήθης πορεία τής Ευρωπαϊκής Ένωσης προς την δράση – δηλαδή, καρκινοβατώντας - έχει φθάσει στα όριά της, και οι πολίτες τής Ευρώπης, πολλοί από τους οποίους υποφέρουν από σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, είναι μπερδεμένοι και απογοητευμένοι. Για να υπάρχει οποιαδήποτε πιθανότητα να οδηγήσουν τις χώρες τους έξω από αυτό το τέλμα, οι σοσιαλδημοκράτες τής Ευρώπης πρέπει να επαναπροσδιορίσουν την πολιτική ταυτότητά τους και να ξαναχτίσουν την αξιοπιστία τους - και πρέπει να το κάνουν γρήγορα.

Για την επίτευξη αυτών των στόχων στη μέση μιας πολιτικής κρίσης σε όλο το εύρος τής ηπείρου, οι σοσιαλδημοκράτες πρέπει να εγκαταλείψουν την πρόσφατη εμμονή τους με τις βραχυπρόθεσμες εκλογικές τακτικές και να επιστρέψουν στις πολιτικές και ιδεολογικές ρίζες τους, προσφέροντας στους ψηφοφόρους στις χώρες τους το όραμα μιας «καλής κοινωνίας». Οι βασικές κοινωνικές δημοκρατικές αξίες τής ελευθερίας, της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης πρέπει να είναι τα κατευθυντήρια ιδανικά για μια καλή κοινωνία που επανεξισορροπεί την σχέση μεταξύ πολιτών, οικονομίας και κράτους. Μια δυναμική και βιώσιμη οικονομία δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός, αλλά ένα μέσο για την βελτίωση της ζωής όλων των πολιτών, όχι μόνο μερικών στην κορυφή. Η κατανομή τού εισοδήματος και του πλούτου σε πολλά σημεία σήμερα έχει να κάνει λίγο με τις επιδόσεις των ανθρώπων. Είναι κυρίως αποτέλεσμα ισχύος και επιρροής. Μια καλή κοινωνία θα επαναφέρει την αρχή τής επίδοσης. Και σε μια εποχή κατά την οποία αυξάνεται ο αριθμός των πολιτών οι οποίοι αισθάνονται αποξενωμένοι από την πολιτική διαδικασία, είναι σημαντικό να προσφερθούν νέες ευκαιρίες στους ανθρώπους για να διαμορφώσουν τις κοινωνίες που ζούμε.

Εκτός από τον τερματισμό τής ολέθριας στροφής των σοσιαλδημοκρατών στις νεοφιλελεύθερες πολιτικές, η πορεία προς την κατεύθυνση της προσέγγισης μιας «καλής κοινωνίας» θα απαιτούσε μια ρήξη με τις πολιτικές τεχνικές τού τρίτου δρόμου. Κατά τις δύο τελευταίες δεκαετίες, οι σοσιαλδημοκρατικές πολιτικές πήραν συναλλακτικό χαρακτήρα. Με βάση ευρήματα δημοσκοπήσεων και ομάδων εστίασης (focus groups), οι υποστηρικτές τού τρίτου δρόμου ανέπτυξαν πολιτικές και ρητορική που ήλπιζαν ότι θα καλύψουν τις προϋπάρχουσες προτιμήσεις μικρών τμημάτων τής εκλογικής «πελατείας».

Δεν θα πρέπει να θεωρηθεί έκπληξη το γεγονός ότι η μετατροπή των τεχνικών τού μάρκετινγκ σε εκλογική στρατηγική δεν δημιούργησε συνεκτική πολιτική - σπάνια κάνει και για πετυχημένες μπίζνες, επίσης. Ο Steve Jobs, ο οραματιστής ιδρυτής τής Apple, το κατανοούσε αυτό καλά. Όταν ρωτήθηκε από τον βιογράφο του, Walter Isaacson, γιατί δεν θέλησε να βασίζεται στις παραδοσιακές έρευνες αγοράς, ο Jobs τού απάντησε, «Μερικοί άνθρωποι λένε, ‘Δώστε τους πελάτες ό,τι θέλουν’. Αλλά αυτό δεν είναι η προσέγγισή μου. Η δουλειά μας είναι να καταλάβουμε τι πρόκειται να θέλουν πριν το θελήσουν. … Οι άνθρωποι δεν ξέρουν τι θέλουν μέχρι να τους το δείξει κάποιος». Οι σοσιαλδημοκράτες τής Ευρώπης θα πρέπει να ακολουθήσουν την συμβουλή τού Jobs και να δημιουργήσουν ένα νέο και πειστικό πολιτικό πρόγραμμα που θα αντανακλά τις βασικές αξίες τους, αντί να προσπαθούν να ανταποκριθούν σε μια πλατφόρμα που απλά αντανακλά όσα δείχνει μια έρευνα κοινής γνώμης για το τι θέλουν να ακούσουν οι πολίτες.