Γιατί η Κίνα πρέπει να αναμορφώσει το κράτος

Για να μειώσει μια ακριβή επιδότηση στις εξαγωγικές βιομηχανίες και να ενθαρρύνει την εγχώρια κατανάλωση, το νόμισμα της Κίνας είχε ήδη ανατιμηθεί πριν από την Ολομέλεια, και η ενδεχόμενη μετάβαση σε μια συναλλαγματική ισοτιμία καθορισμένη από την αγορά, φαίνεται σχεδόν βέβαιη με την πάροδο του χρόνου. Αλλά, τα άλλα δύο είδη τιμών - των επιτοκίων και των τιμών τής ενέργειας - εμφανίζονται επίσης έτοιμα να απελευθερωθούν περαιτέρω.

Πρώτον, η Κίνα έχει ήδη απελευθερώσει τα επιτόκια δανεισμού, αλλά είναι πιθανό τελικά να απελευθερώσει και τα επιτόκια καταθέσεων. Η κινεζική Κεντρική Τράπεζα έχει περιγράψει διάφορα στάδια, συμπεριλαμβανομένης της δοκιμής αυτών των οικονομικών πολιτικών σε πειραματική βάση στη νεοσύστατη Ελεύθερη Ζώνη Εμπορίου της Σαγκάης και της θέσπισης ασφάλειας επί των καταθέσεων [4], που θα πρέπει να οδηγήσουν σε επιτόκια βασισμένα στην αγορά στα επόμενα αρκετά χρόνια.

Δεύτερον, κατά την τελευταία δεκαετία ή περίπου τόσο, η Κίνα έχει απελευθερώσει ασυντόνιστα τις τιμές ορισμένων εισροών. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτό έχει δημιουργήσει περίπλοκες και στρεβλωμένες τιμές. Για παράδειγμα, αν και η Κίνα εισάγει αργό πετρέλαιο σε τιμές τής παγκόσμιας αγοράς, η τιμή στο βενζινάδικο ελέγχεται από την κεντρική κυβέρνηση ώστε να προστατευθούν οι καταναλωτές από τον πληθωρισμό. Αυτή η πολιτική οδήγησε σε περιοδική αποθησαύριση της βενζίνης πριν από την αναμενόμενη αύξηση των τιμών και γκρίνιες από την βιομηχανία πετρελαίου για απώλειες στις επερχόμενες επενδύσεις της. Όμως, κατά την πρόσφατη Ολομέλεια, η Κίνα δεσμεύτηκε να απελευθερώσει τις τιμές των βασικών προϊόντων και των περιορισμένων πόρων που έχουν ήδη επιδοτηθεί, συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, του φυσικού αερίου, και με την πάροδο του χρόνου, ίσως ακόμη και του νερού.

Η υποβολή αυτών των τιμών στην πειθαρχία τής αγοράς θα ενθαρρύνει για περισσότερο ανταγωνισμό, θα επιτρέψει στις τράπεζες να λειτουργούν περισσότερο σαν εμπορικές επιχειρήσεις, καθώς και θα δώσει κίνητρα στους παραγωγούς εντάσεως ενέργειας ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικοί και να επενδύουν βασισμένοι σε ένα πιο πραγματικό περιβάλλον κόστους. Η τιμολόγηση με βάση την αγορά, θα είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την κυβέρνηση και τις επιχειρήσεις για να κατανείμουν τους πόρους τους πιο ορθολογικά και αποδοτικά και να διαχειριστούν την διαφεύγουσα κατανάλωση πόρων. Για να γίνει αυτό, όμως, το κινεζικό κράτος πρέπει επίσης να είναι έτοιμο να παραχωρήσει έναν από μακρού χρόνου πυλώνα τής εξουσίας του, να μειώσει τους ελέγχους των τιμών, και ίσως να ανεχθεί υψηλότερα επίπεδα πληθωρισμού.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

Κάποτε, εκατομμύρια Κινέζοι στηρίζονταν σε ένα ξεκάθαρο κοινωνικό συμβόλαιο με το Πεκίνο. Στο μεγαλύτερο μέρος τής σύγχρονης ιστορίας του, το κράτος παρείχε σχεδόν όλες τις πτυχές τής ασφάλειας της εργασίας, της κοινωνικής ασφάλισης, καθώς και της ασφάλεια συνταξιοδότησης, συνήθως μέσω κρατικών επιχειρήσεων και άλλων μονάδων εργασίας (danwei). Αυτό άλλαξε στην δεκαετία τού 1990, όταν οι κρατικές επιχειρήσεις, αντιμετωπίζοντας μια εποχή «μεταρρύθμιση ή θάνατος», αναγκάστηκαν να αλλάξουν δραματικά τις λειτουργίες τους. Έγιναν πιο εμπορικά προσανατολισμένες και, στην διαδικασία, εγκατέλειψαν πολλές από τις προνοιακές υποχρεώσεις τους.

Αλλά από τότε, το Πεκίνο έχει αποτύχει σε μεγάλο βαθμό να αντικαταστήσει το παλιό σύστημα με ένα νέο, συγκρίσιμης ποιότητας και πεδίου εφαρμογής. Οι τοπικές κυβερνήσεις, παρασυρμένες από το δέλεαρ της ανάπτυξης μέσω επενδύσεων, ξόδεψαν γενναιόδωρα για υποδομές, στέγαση, καθώς και άλλα πάγια στοιχεία ενεργητικού και όχι για υπηρεσίες κοινωνικής πρόνοιας και συνταξιοδότησης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι τοπικοί πολιτικοί μετατόπισαν πόρους από την κοινωνική πρόνοια σε προσοδοφόρες επιχειρήσεις όπως τα ακίνητα. Ένα μέλος τού Πολιτικού Γραφείου, ο Chen Liangyu, έφθασε να κατηγορηθεί για λαθροχειρία 4,8 δισ. δολαρίων από τα ταμεία κοινωνικής ασφάλισης της Σαγκάης [5] για να γεμίσει τις τσέπες εργολάβων.

Η Ολομέλεια άρθρωσε σαφώς την ανάγκη επιδιόρθωσης του κινεζικού κοινωνικού διχτυού ασφαλείας, εν μέρει μέσω δημοσιονομικών μεταβιβάσεων που θα επιτρέψουν στην κεντρική κυβέρνηση την τόνωση των δημόσιων δαπανών για την υγειονομική περίθαλψη και τις συντάξεις. Ενθάρρυνε επίσης τον ιδιωτικό τομέα να διαδραματίσει μεγαλύτερο ρόλο στην παροχή αυτών των υπηρεσιών, ιδίως καθώς μια γηράσκουσα κινεζική κοινωνία απαιτεί περισσότερες παροχές. Σε μια ειρωνική μεταστροφή, οι κρατικές επιχειρήσεις πιθανότατα θα αναγκαστούν να επαναλάβουν μερικώς τον προηγούμενο ρόλο τους ως πηγές χρηματοδότησης κοινωνικών υπηρεσιών. Τα μερίσματα που καταβάλλουν στο Πεκίνο θα αυξηθούν δύο ή τρεις φορές στο 30% από το 2020, με τα πρόσθετα κεφάλαια να κατευθύνονται στην κοινωνική πρόνοια.

Αλλά, για να καλύψει τις ανάγκες τού κοινού και την αύξηση των προσδοκιών, το κράτος δεν μπορεί να αναδιατάξει απλά τους πόρους και να αναδομήσει το κοινωνικό συμβόλαιο. Θα πρέπει επίσης να ασχοληθεί με τα ζητήματα των δικαιωμάτων ιδιοκτησίας και της κινητικότητας. Η απόφαση της Ολομέλειας άρχισε να τα αντιμετωπίζει αυτά, δίνοντας στους πολίτες, κυρίως στους Κινέζους τής υπαίθρου, περισσότερα δικαιώματα ιδιοκτησίας. Παρά το γεγονός ότι το κράτος ονομαστικά «κατέχει» όλα τα εδάφη, οι Κινέζοι πολίτες που ζουν στις πόλεις μπορούν να αγοράζουν και να πωλούν ακίνητα, και έχουν μια αγορά ενυπόθηκων δανείων για να τους βοηθήσει να το πράττουν. Αλλά οι αγρότες δεν έχουν σχεδόν κανένα δικαίωμα να πουλήσουν, να μεταβιβάσουν ή να αναπτύξουν την δική τους γη. Η Ολομέλεια δεσμεύτηκε, αν και χωρίς χρονοδιάγραμμα, να επιτρέψει την πώληση ή την μίσθωση αγροτικής γης με «ίσα δικαιώματα» και τις «ίδιες τιμές» με την κρατική γη. Το να επιτρέπεται στους αγρότες να χρησιμοποιούν την γη ως εγγύηση θα πρέπει να ακολουθήσει σύντομα. Και τούτο, με την σειρά του, θα δώσει κίνητρα στους Κινέζους αγρότες να μετακινηθούν στις πόλεις και να πάρουν θέσεις εργασίας σε πιο παραγωγικούς τομείς.