Το δόγμα Σαρόν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το δόγμα Σαρόν

Η μικτή κληρονομιά ενός μονομερούς Ισραηλινού
Περίληψη: 

Για τους Παλαιστίνιους, το όνομα του Αριέλ Σαρόν παραπέμπει στις χειρότερες σφαγές τού Ισραήλ, στον βαθύτερο φανατισμό υπέρ των εποικισμών και στις πιο ακραίες εθνικιστικές προκλήσεις. Λιγότερο εύκολα αντιληπτά είναι τα σημαντικά διδάγματα, τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά, που οι τελικές πολιτικές του πρόσφεραν για την ειρήνη.

Ο HUSSEIN IBISH είναι αρθρογράφος για την Now Lebanon. Γράφει τακτικά στο www.ibishblog.com.

Για τους περισσότερους Άραβες, κανένας Ισραηλινός στην ιστορία δεν είναι περισσότερο συνώνυμος με την βία και τον ισραηλινό επεκτατισμό από τον Αριέλ Σαρόν. Το όνομά του φέρνει αμέσως στο νου τις χειρότερες σφαγές, τον βαθύτερο φανατισμό υπέρ τού εποικισμού και τις πιο ακραίες εθνικιστικές προκλήσεις στον Παλαιστινιακό κατάλογο των στοιχείων εναντίον τού Ισραήλ. Λιγότερο εύκολα γίνεται αντιληπτή από τους περισσότερους Άραβες η πολυπλοκότητα της κληρονομιάς τού Σαρόν και τα σημαντικά διδάγματα, τόσο τα θετικά όσο και τα αρνητικά, που οι τελικές πολιτικές του προτείνουν για την ειρήνη.

Για το μεγαλύτερο μέρος τής ζωής του, ο Σαρόν ήταν η επιτομή τής ονομασίας «όπλο τού σιωνισμού» που του είχαν προσδώσει: η ιδέα ότι οι Εβραίοι Ισραηλινοί έχουν μια θανατερή σχέση με τους Άραβες, και πάνω απ’ όλους με τους Παλαιστίνιους, τον περιέβαλε. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος τής επαγγελματικής ζωής του οπλισμένος, πρώτα ως έφηβος στο εβραϊκό περιθώριο υπό την βρετανική κυριαρχία το 1942, και στη συνέχεια ως μαχητής Χαγκανά στην λεγόμενη «Μάχη για την Ιερουσαλήμ» το φθινόπωρο του 1948. Ο Σαρόν κέρδισε γρήγορα φήμη ως ελεύθερος σκοπευτής καταλληλότερος για αποστολές που απαιτούν σκληρότητα - πριν περάσει καιρός, είχε τοποθετηθεί επικεφαλής τής αρχικής υπηρεσίας «ειδικών επιχειρήσεων» του Ισραήλ, της Μονάδας 101.

Αυτή η ομάδα τελικά ειδικεύθηκε στις «οφθαλμόν αντί οφθαλμού» επιδρομές με παλαιστινιακές ομάδες ανταρτών, οι οποίες συχνά οδήγησαν σε θανάτους αμάχων και από τις δύο πλευρές. Η πιο διαβόητη από αυτές ήταν η σφαγή στην Qibya το 1953, όταν τα στρατεύματα υπό τις διαταγές τού Σαρόν επιτέθηκαν σε ένα χωριό τής Δυτικής Όχθης και σκότωσαν 69 Παλαιστίνιους, τα δύο τρίτα των οποίων ήταν γυναίκες και παιδιά. Ο Σαρόν μετά έγραψε ότι είχαν πιστέψει ότι οι πολίτες είχαν ήδη εγκαταλείψει το χωριό όταν κατέστρεφαν τα σπίτια τους, αν και έγγραφα της εποχής διατυπώνουν αμφιβολίες για αυτόν το ισχυρισμό. Ο Σαρόν είπε στα στρατεύματά του ότι ο σκοπός τής επίθεσης ήταν «οι μέγιστοι θάνατοι και οι υλικές ζημίες», και οι εκθέσεις τόσο από τον ισραηλινό στρατό όσο και από παρατηρητές τού ΟΗΕ είναι σαφείς ότι υπήρχε μια εσκεμμένη προσπάθεια να σκοτώσει αμάχους, σε αντίθεση με την εκδοχή τού Σαρόν.

Στους συμβατικούς πολέμους τού Ισραήλ με τους αραβικούς στρατούς, ο Σαρόν γενικά θεωρείτο ως ένας αποτελεσματικός, αλλά απρόβλεπτος και απείθαρχος, διοικητής. Αλλά η ισραηλινή κοινή γνώμη έσπευσε να μεγαλοποιήσει την απόδοσή του στον πόλεμο του 1973, κατά την οποία πιστώθηκε με δημιουργικές κινήσεις που νίκησαν την Δεύτερη και την Τρίτη στρατιά τής Αιγύπτου στο κρίσιμο νότιο μέτωπο. Η πανεθνική του φήμη τον οδήγησε σε μια πολιτική σταδιοδρομία, και το 1981, ο Σαρόν έγινε υπουργός Άμυνας.

Αυτό έκανε τον Σαρόν τον de facto ανώτατο διοικητή τού Ισραήλ κατά την εισβολή τής χώρας του στον Λίβανο. Τον Σεπτέμβριο του 1982 οι δυνάμεις τού Σαρόν διευκόλυναν και, στην πραγματικότητα, επέτρεψαν μια μεγάλη σφαγή Παλαιστινίων αμάχων από λιβανικές χριστιανικές πολιτοφυλακές στα υπό ισραηλινό έλεγχο στρατόπεδα προσφύγων Σάμπρα και Σατίλα. Παρότι ο Λίβανος διεξήγαγε τις πραγματικές δολοφονίες, η ισραηλινή κυβέρνηση σε γενικές γραμμές, και ο Σαρόν ειδικότερα, θεωρούνται από τους πάντες ως υπεύθυνοι. Ως υπουργός Άμυνας του Ισραήλ εκείνη την εποχή, τα στρατεύματα που ήλεγχαν τα στρατόπεδα βρίσκονταν υπό την άμεση διοίκησή του. Η ισραηλινή επιτροπή Kahan που έκανε επίσημη έρευνα για την σφαγή θεώρησε τελικά τον ισραηλινό στρατό «έμμεσα υπεύθυνο» για την σφαγή και διαπίστωσε ότι ο Σαρόν «φέρει προσωπική ευθύνη» για το ότι δεν προέβλεψε την εντελώς προβλέψιμη σφαγή και ότι δεν έλαβε μέτρα για να την σταματήσει. Η επιτροπή συνέστησε την απομάκρυνσή του από το αξίωμα του υπουργού.

Τα πτώματα που είχαν συσσωρευτεί στη Σάμπρα και την Σατίλα καθόρισαν αμετάκλητα την φήμη τού Σαρόν για τους Άραβες και πολλούς άλλους. Για σχεδόν δύο δεκαετίες, η πολιτική σταδιοδρομία του ατόνησε. Αλλά, καθώς οι μνήμες ξεθώριασαν, βρήκε τον δρόμο του πάλι στην εύνοια του κόσμου, καλλιεργώντας ένα διευρυνόμενο εκλογικό σώμα υπερ-εθνικιστικής δεξιάς κατά την διάρκεια της πρώτης πρωθυπουργίας τού Βενιαμίν Νετανιάχου. Διαδεχόμενος τον Νετανιάχου ως επικεφαλής τού κόμματος Λικούντ, ο Σαρόν απέδειξε ότι είχε διατηρήσει το ταλέντο του για προκλήσεις. Τον Σεπτέμβριο του 2000, ο Σαρόν, συνοδευόμενος από μεγάλο αριθμό αστυνομικών και ορισμένους Ισραηλινούς εξτρεμιστές, παρέλασαν μέσα από το συγκρότημα Al-Sharif Haram, επίσης γνωστό ως το Όρος τού Ναού, και δήλωσε ότι οι άγιες μουσουλμανικές περιοχές εκεί θα παραμείνουν υπό μόνιμο ισραηλινό έλεγχο.

Στις περισσότερες παλαιστινιακές και αραβικές αφηγήσεις, αυτό θεωρείται η έναρξη της δεύτερης Ιντιφάντα. Οι πάγιες ισραηλινές αφηγήσεις, αντίθετα, υποστηρίζουν ότι ο Παλαιστίνιος πρόεδρος Γιάσερ Αραφάτ την ξεκίνησε μέσω σκόπιμης παλαιστινιακής βίας μετά την αποτυχία τής διάσκεψης κορυφής στο Καμπ Ντέιβιντ το προηγούμενο καλοκαίρι. Και οι δύο εκδοχές αντικρούονται από την οριστική Έκθεση της Επιτροπής Mitchell, η οποία επικαλείται ότι η ισραηλινή συνοριακή αστυνομία έκανε χρήση πυρών εναντίον των Παλαιστινίων στο ίδιο ιερό χώρο λίγες μέρες μετά την επίσκεψη του Σαρόν. Αν ο Σαρόν προσπαθούσε να προκαλέσει ένα επεισόδιο, όπως η έκθεση Mitchell υπονοεί έντονα, σίγουρα το πέτυχε.