Το ουσιώδες πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας

Πέρυσι, ήταν σχεδόν αδύνατο να μην πετύχει κανείς πρωτοσέλιδα που διακήρυτταν την επερχόμενη ενεργειακή επανάσταση των Ηνωμένων Πολιτειών. Σύμφωνα με την τελευταία πρόβλεψη τού αμερικανικού Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας, χάρη στην άνθηση της παραγωγής από σχηματισμούς σχιστολιθικού φυσικού αερίου, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι σχεδόν ενεργειακά αυτάρκεις έως το 2015, ξεπερνώντας την Ρωσία και την Σαουδική Αραβία στην παραγωγή ενέργειας. Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται σαν άσχημα νέα για την Σαουδική Αραβία, η οποία θα μπορούσε να δει την περιφερειακή και οικονομική της επιρροή να φθίνουν και την από δεκαετίες οικονομική άνθησή της να φθάνει σε ένα τέλος.

Αλλά, το χρυσωρυχείο τού σχιστολιθικού πετρελαίου στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι πραγματικά ένα καλό πράγμα για το Ριάντ. Κατά την διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, οι αγορές πετρελαίου έχουν βιώσει έντονες διακυμάνσεις τιμών, κυρίως λόγω της αυξανόμενης ζήτησης για πετρέλαιο από τις αναδυόμενες οικονομίες τής Ασίας. Το πετρέλαιο είναι η κύρια πηγή εσόδων τής Σαουδικής Αραβίας, οπότε οποιαδήποτε ταλάντευση των τιμών δημιουργεί μεγάλους κινδύνους για το βασίλειο. Οι απρόβλεπτες τιμές τού πετρελαίου και η κατάρρευση των εσόδων στις δεκαετίες τού 1980 και του 1990 έκαναν την Σαουδική Αραβία να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτική απέναντι στην αβεβαιότητα. Μέσα στα επόμενα λίγα χρόνια, η αύξηση της παραγωγής ενέργειας σε απομακρυσμένες περιοχές και από ποικίλες πηγές, μεταξύ άλλων από σχιστόλιθο, θα βοηθήσει στην άμβλυνση αυτών των διακυμάνσεων. Τελικά, η αύξηση της προσφοράς θα βοηθήσει επίσης να δημιουργηθεί ένα σταθερό νέο κατώφλι τιμών για το πετρέλαιο, το οποίο τώρα εκτιμάται ότι θα κοστίζει περίπου 80 δολάρια ανά βαρέλι.

Την ίδια στιγμή, η Σαουδική Αραβία έχει ελάχιστους λόγους να ανησυχεί για την θέση της ως παγκόσμιος προμηθευτής έσχατης ανάγκης. Ιστορικά, η Σαουδική Αραβία έχει διατηρήσει περισσότερο από το ήμισυ της πλεονάζουσας παραγωγικής ικανότητας του κόσμου, ακόμη και αν οι αγορές δεν το χρησιμοποιούν συχνά. Στο μέλλον, επίσης, τα περισσότερα από δύο εκατομμύρια βαρέλια αποθεμάτων πετρελαίου θα αποδειχθούν ζωτικής σημασίας κάθε φορά που θα ξεσπά μια κρίση εφοδιασμού. Οι αγορές που παραδοσιακά βασίζονταν Σαουδική Αραβία θα συνεχίσουν να το κάνουν. Και καμία άλλη χώρα δεν είναι πιθανό να είναι σε θέση να αυξήσει την παραγωγική της ικανότητα σε τέτοιο βαθμό ώστε να συσσωρεύσει ένα τόσο μεγάλο απόθεμα, ιδίως δεδομένου ότι αρκετές από αυτές έχουν διευρύνει τόσο την εγχώρια ζήτηση ώστε θα δυσκολεύονταν να ανταποκριθούν.

Δεδομένου ότι η ζήτηση για πετρέλαιο αναμένεται να αυξηθεί, το Ριάντ δεν βλέπει την αμερικανική παραγωγή σχιστολιθικού πετρελαίου ως ανταγωνιστική. Η ζήτηση για πετρέλαιο στην Ασία θα ανέβει στα ύψη κατά την διάρκεια των επόμενων δύο δεκαετιών. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας, από το 2010 ως το 2040 η ζήτηση από χώρες που δεν είναι μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), θα αυξηθεί κατά 19,3 εκατ. βαρέλια. Και μεταξύ 2011 και 2030, η Κίνα θα αυξήσει την κατανάλωση πετρελαίου περί το 66% και η Ινδία κατά περισσότερο από 100%. Περαιτέρω, σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα χρειαστούν δεκαετίες για να πετύχουν συνολική ενεργειακή ανεξαρτησία - αν το πετύχουν ποτέ. Εξαιτίας όλων αυτών, η ζήτηση για ενεργειακές εξαγωγές από την Σαουδική Αραβία προβλέπεται ότι θα αυξηθεί.

Σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα, φυσικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι η μόνη χώρα που θέλει να αυξήσει την αντισυμβατική παραγωγή φυσικού αερίου. Προς το παρόν, όμως, οι συνθήκες που υποστήριξαν την σχιστολιθική άνθηση των Ηνωμένων Πολιτειών εκλείπουν στην Ευρώπη και την Ασία. Έξω από την Βόρεια Αμερική, οι εθνικές κυβερνήσεις διατηρούν τα περισσότερα εξορυκτικά δικαιώματα, κάτι που αποθαρρύνει την συμμετοχή τού ιδιωτικού τομέα και της επιχειρηματικότητας. Σε γενικές γραμμές, οι χώρες αυτές εισπράττουν βαρύτερη φορολόγηση για τα κέρδη τού πετρελαίου και του φυσικού αερίου από όσο οι Ηνωμένες Πολιτείες, γεγονός που φρενάρει τις καινούργιες έρευνες και την αντίστοιχη παραγωγή. Και η πρόσβαση στο νερό που απαιτείται για την εξόρυξη μη συμβατικού αερίου είναι μια ανησυχία όλων. Αλλά, με αρκετό χρόνο, τις κατάλληλες πολιτικές και τις νέες τεχνολογίες, δεκάδες άλλες χώρες ενδέχεται να βιώσουν την άνθηση του δικού τους αερίου. Η Κίνα έχει τα μεγαλύτερα γνωστά αποθέματα φυσικού αερίου από σχιστόλιθο, εκτιμώμενα σε 1.115 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια. Η Αργεντινή, σε 802 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια, έρχεται δεύτερη. Από την άποψη του σχιστολιθικού πετρελαίου, η Ρωσία βρίσκεται στην κορυφή τής λίστας με περίπου 75 δισεκατομμύρια βαρέλια. Η Αυστραλία, η Πολωνία και η Αλγερία έχουν επίσης τεράστια αποθέματα. Ευτυχώς για την Σαουδική Αραβία, όλη αυτή η επιπλέον παραγωγή είναι πολύ μακριά και, πριν μπει στο σύστημα, η ζήτηση θα συνεχίσει να ανεβαίνει.

ΦΟΒΟΥ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι το Ριάντ δεν έχει τίποτα να φοβηθεί. Δηλαδή, ανησυχεί ότι η ιρακινή, λιβυκή και ιρανική παραγωγή πετρελαίου θα ταλαντεύεται προς τα πάνω, και ότι οι χώρες αυτές θα αυξήσουν την ποσότητα του πετρελαίου που προμηθεύουν στις παγκόσμιες αγορές. Αυτό θα οδηγήσει τις τιμές προς τα κάτω καθώς η εγχώρια όρεξη του βασιλείου για πετρέλαιο συνεχίζει να αυξάνεται, περιορίζοντας το ποσό που η χώρα διαθέτει για εξαγωγή.