Ο Ζαουάχρι στοχεύει το Ισραήλ

Στις 22 Ιανουαρίου, Ισραηλινοί αξιωματούχοι ανακοίνωσαν ότι, αρκετές εβδομάδες πριν, είχαν παρέμβει και διακόψει αυτό που περιγράφεται ως μια «προχωρημένη» τρομοκρατική συνωμοσία τής αλ Κάιντα στο Ισραήλ. Παρά το γεγονός ότι οι εμπνεόμενοι από την αλ Κάιντα τζιχαντιστές είχαν στοχεύσει το Ισραήλ και παλιότερα (τρεις άνδρες που είχαν συνωμοτήσει για μια επίθεση κοντά στην Χεβρώνα σκοτώθηκαν σε ανταλλαγή πυροβολισμών με την αστυνομία το Νοέμβριο), αυτή η τελευταία προσπάθεια σηματοδότησε την πρώτη φορά που ανώτερα ηγετικά στελέχη τής αλ Κάιντα ήταν άμεσα εμπλεκόμενα σε τέτοια σχέδια.

Αυτό μπορεί να φαίνεται κάπως περίεργο στους περιστασιακούς παρατηρητές, δεδομένης της υψηλής θέσης τού Ισραήλ στην ρητορική τής αλ Κάιντα κατά την διάρκεια των ετών. Αν και η ανάγκη να στοχεύει το Ισραήλ και τους Εβραίους κατέχει εξέχουσα θέση στον μύθο τής αλ Κάιντα, σπάνια έχει μεταφραστεί σε πραγματικές επιχειρήσεις εναντίον τού Ισραήλ. Και αυτό είναι που κάνει αυτό το τελευταίο σχέδιο, το οποίο ανάγεται στον επικεφαλής τής αλ Κάιντα, Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι, τόσο σημαντικό. Πράγματι, αποκαλύπτει έναν φόβο μεταξύ των βασικών ηγετών τής αλ Κάιντα ότι η σύγκρουση στην Εγγύς Ανατολή - ιδιαίτερα στην Συρία - τους προσπερνά.

ΣΧΕΔΙΑΣΕ ΤΟ

Σύμφωνα με τις ισραηλινές Αρχές, η πρόσφατη συνωμοσία ξεκίνησε όταν ο Ariv al-Sham, ένας πράκτορας της αλ Κάιντα με βάση την Γάζα που δούλευε για τον Ζαουάχρι, στρατολόγησε τρεις άνδρες για να λάβουν μέρος σε μια επίθεση - δύο άνδρες από την Ανατολική Ιερουσαλήμ και έναν από την Δυτική Όχθη. Αν και δεν είναι σαφές το πώς οι Ισραηλινοί αξιωματικοί ασφαλείας πρωτοέμαθαν για τις στρατολογήσεις, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν μέσω Skype και Facebook, προφανώς παρακολουθούσαν τις επικοινωνίες αυτές για μερικούς μήνες μέχρι που συνέλαβαν και τους τέσσερις στα τέλη Δεκεμβρίου.

Η πρώτη στρατολόγηση του Sham, όπως λέει η η έκθεση των Ισραηλινών, ήταν ο 23χρονος Iyad Khalil Abu-Sara, από τη γειτονιά Ras Hamis στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Ο Abu-Sara φέρεται να προσφέρθηκε να πραγματοποιήσει μια «επίθεση-θυσία» σε έναν ισραηλινό λεωφορείο που ταξίδευε μεταξύ Ιερουσαλήμ και Ma'aleh Adumim. Το σχέδιο ήταν ένοπλοι να πυροβολήσουν τους τροχούς τού λεωφορείου και να το ανατρέψουν. Μετά από αυτό, θα μπορούσαν να πυροβολήσουν τους επιβάτες σε κοντινή απόσταση. Τελικά, όπως υπέθεταν, θα σκοτώνονταν και οι ίδιοι σε μια μάχη με την αστυνομία και όσους αντιδρούσαν πρώτοι. Ο Sham και ο Abu-Sara σχεδίασαν επίσης ταυτόχρονες βομβιστικές επιθέσεις αυτοκτονίας στο συνεδριακό κέντρο τής Ιερουσαλήμ (όπου ένας δεύτερος βομβιστής αυτοκτονίας θα στόχευε εκείνους που έχουν το έργο να αντιδρούν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης) και στην αμερικανική πρεσβεία στο Τελ Αβίβ, επιχειρήσεις που θα διεξάγονταν από πέντε απροσδιόριστους ξένους τρομοκράτες οι οποίοι θα ταξίδευαν στο Ισραήλ ως τουρίστες με πλαστά ρωσικά διαβατήρια. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας, ο Sham έστειλε στον Abu-Sara αρχεία από υπολογιστή για ένα εικονικό εκπαιδευτικό σεμινάριο κατασκευής βομβών. Ο Abu-Sara έπρεπε να προετοιμάσει τα γιλέκα αυτοκτονίας και τα φορτηγά-βόμβες, και να ταξιδέψει στην Συρία για εκπαίδευση μάχης και κατασκευής βομβών. Είχε ήδη αγοράσει ένα εισιτήριο για μια πτήση προς την Τουρκία ως την στιγμή που συνελήφθη.

Οι άλλοι δύο στρατολογημένοι από τον Sham – ο Rubin Abu-Nagma και ο Ala Ghanam - δούλευαν επίσης μαζί του για την πραγματοποίηση των επιθέσεων κατά του Ισραήλ. Ο Abu-Nagma φέρεται να σχεδίαζε να απαγάγει έναν ισραηλινό στρατιώτη από τον κεντρικό σταθμό λεωφορείων τής Ιερουσαλήμ και να βομβαρδίσει ένα κτίριο κατοικιών στην εβραϊκή συνοικία στην Ανατολική Ιερουσαλήμ. Και αυτός έμαθε για την κατασκευή εκρηκτικών υλών μέσω του διαδικτύου. Ο Ghanam, που ζούσε σε ένα χωριό κοντά στην Τζενίν, μια παλαιστινιακή πόλη στην βόρεια Δυτική Όχθη, ήταν επιφορτισμένος να ιδρύσει έναν τζιχαντιστικό σαλαφίτικο πυρήνα στην Δυτική Όχθη που θα πραγματοποιούσε μελλοντικές επιθέσεις.

Οι ισραηλινές Αρχές σοκαρίστηκαν από την συμμετοχή τού Ζαουάχρι. Καθοδηγούσε απευθείας τον Sham να πραγματοποιήσει αυτό το σχέδιο. Αλλά, ίσως ακόμη πιο εκπληκτικό ήταν το πόσο γρήγορα - μόνο λίγοι μήνες εν συνόλω – αναπτύχθηκε το σχέδιο. «Οι Abu- Sara και Al-Sham συντόνισαν ένα ταξίδι στην Συρία και μεταφορές χρημάτων. Όλα αυτά συνέβησαν πολύ γρήγορα», δήλωσε ένας αξιωματούχος των υπηρεσιών ασφαλείας. «Και τα τρία κανάλια σχηματίστηκαν με γρήγορο ρυθμό».

ΠΕΡΑΝ ΤΗΣ ΡΗΤΟΡΙΚΗΣ

Το Ισραήλ και η παλαιστινιακή υπόθεση υπήρξαν εδώ και καιρό μαγνήτες για την Αλ Κάιντα. Σχεδόν σε κάθε μια από τις δημόσιες δηλώσεις του την περίοδο 1990-2011, ο Οσάμα Μπιν Λάντεν αναφερόταν στην παλαιστινιακή υπόθεση. Το 1994, έγραψε μια επιστολή προς τον Μεγάλο Μουφτή τής Σαουδικής Αραβίας με τίτλο «Η προδοσία τής Παλαιστίνης», παίρνοντας ως αφορμή την έγκριση του Μεγάλου Μουφτή για τις συμφωνίες τού Όσλο ένα χρόνο νωρίτερα. Στη κήρυξη πολέμου εναντίον τής Δύσης το 1996, ο Μπιν Λάντεν για μια ακόμη φορά επικαλέστηκε την παλαιστινιακή υπόθεση ώστε να συσπειρώσει τους μουσουλμάνους για να πολεμήσουν «την αμερικανο-ισραηλινή» συμμαχία. Και σε έναν φετβά το 1998, ο Μπιν Λάντεν, ο Ζαουάχρι και άλλοι, κάλεσαν τους μουσουλμάνους να σκοτώσουν Αμερικανούς και τους συμμάχους τους – τόσο πολίτες όσο και στρατιωτικό προσωπικό - και να απελευθερώσουν το τζαμί al-Aqsa τής Ιερουσαλήμ. Ακόμη και ο εγκέφαλος της 11ης Σεπτεμβρίου, ο Khalid Sheikh Mohammed, είδε στο σχέδιο τής 11ης Σεπτεμβρίου την ευκαιρία να καταγγείλει το Ισραήλ. Στα αρχικά σχέδια για την επίθεση, σύμφωνα με αναφορές, ήταν επιφορτισμένος να κάνει ο ίδιος μια αεροπειρατεία, να προσγειώσει το αεροσκάφος σε ένα αεροδρόμιο αφότου οι εννέα άλλες πτήσεις είχαν συντριβεί, και να εκφωνήσει μια ομιλία καταγγέλλοντας την υποστήριξη των ΗΠΑ προς το Ισραήλ, τις Φιλιππίνες και τις καταπιεστικές αραβικές κυβερνήσεις.

Παρά το γεγονός ότι μέχρι τώρα η ρητορική σπάνια μεταφράστηκε σε πραγματικές επιχειρήσεις εναντίον τού Ισραήλ, υπήρξαν κάποιες εξαιρέσεις. Ο Richard Reid, ο Βρετανός «βομβιστής με το παπούτσι», προετοιμάστηκε για την αποστολή τού 2002, δοκιμάζοντας την ασφάλεια των αεροπορικών εταιρειών παίρνοντας ως παράδειγμα την ισραηλινή αεροπορική εταιρεία El-Al και παρακολουθώντας πιθανούς στόχους στο Ισραήλ και την Αίγυπτο. Ο Khalid Sheikh Mohammed ισχυρίζεται ότι έχει εμπλακεί σε διάφορα σχέδια για επιθέσεις κατά του Ισραήλ, συμπεριλαμβανομένου ενός στο οποίο αεροπλάνα από την Σαουδική Αραβία, θα εισέρχονταν σε ισραηλινό εναέριο χώρο και θα συντρίβονταν σε κτίρια στο Eilat, τη νοτιότερη πόλη τού Ισραήλ. Το ένα μέρος τού σχεδίου του που πέτυχε ήταν η επίθεση το Νοέμβριο του 2002 στο ισραηλινής ιδιοκτησίας Paradise Hotel στην Μομπάσα, στην Κένυα, όπου σκοτώθηκαν τρεις Ισραηλινοί και τραυματίστηκαν άλλοι 20. Ομοίως, πολύ πριν ο Ζαρκάουι γίνει διάσημος ως ο ηγέτης τής αλ Κάιντα, ο ίδιος φέρεται να είχε προσπαθήσει να δημιουργήσει έναν τρομοκρατικό πυρήνα με στόχο το Ισραήλ. Μέχρι το 2001, όπως ανέφερε το Υπουργείο Οικονομικών, ο Ζαρκάουι είχε λάβει περισσότερα από 35.000 δολάρια για εκπαίδευση Ιορδανών και Παλαιστίνιων μαχητών στο Αφγανιστάν και για την διευκόλυνση της μετακίνησής τους στην Εγγύς Ανατολή. Ο Ζαρκάουι «έλαβε διαβεβαιώσεις ότι θα του παρασχεθεί περαιτέρω χρηματοδότηση για τις επιθέσεις κατά τού Ισραήλ», και σύμφωνα με κάποιες αναφορές ενδέχεται να ταξίδεψε ο ίδιος στα παλαιστινιακά εδάφη κατά το 2002. Αλλά τίποτα δεν προέκυψε από αυτό.

Αυτές οι εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα: οι συνωμοσίες τής αλ Κάιντα κατά του Ισραήλ ποτέ δεν είχαν αντιστοιχία με την αντι-ισραηλινή προπαγάνδα της. Και αυτό παραπέμπει σε διαφωνίες που μαίνονταν μεταξύ των μελλοντικών ηγετών τής ομάδας τις τελευταίες ημέρες τής τζιχάντ κατά της Ρωσίας στο Αφγανιστάν. Μετά την σοβιετική αποχώρηση τον Φεβρουάριο του 1989, ο Μπιν Λάντεν και ο Αμπντουλάχ Αζάμ - ένας Παλαιστίνιος της Δυτικής Όχθης ο οποίος λειτούργησε ως ο κύριος ιδεολόγος τής αφγανικής τζιχάντ - διαφώνησαν για το πού θα πρέπει να πάνε μετά οι μαχητές τής τζιχάντ. Ο Μπιν Λάντεν κατέδειξε τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες υποστήριζαν αραβικές κυβερνήσεις που ήταν ανεπαρκώς ισλαμιστικές και θα έπρεπε να ανατραπούν και να αντικατασταθούν με ένα νέο χαλιφάτο. Στο πλαίσιο αυτό, ακολούθησε τον Ζαουάχρι και τους Αιγύπτιους ισλαμιστές που από καιρό τόνιζαν την επιτακτική ανάγκη τής ανατροπής των μουσουλμανικών καθεστώτων-αποστατών. Έχοντας στραφεί μακριά από την παλαιστινιακή σύγκρουση, διότι κυριαρχείτο από κοσμικές μαχητικές ομάδες, είδε τώρα την ευκαιρία να αναζωογονήσει αυτόν τον αγώνα με ισλαμιστικά ερείσματα, ως το επόμενο μέτωπο τζιχάντ. Ο Αζάμ σκοτώθηκε σε μια μυστηριώδη παγίδευση αυτοκινήτου το1989, και τα υπόλοιπα είναι ιστορία.

Η ανώτερη ηγεσία τής αλ Κάιντα γενικά δεν έχει επικεντρώσει τις επιχειρήσεις της στο Ισραήλ, ούτε ήταν ιδιαίτερα δεκτική στις ομάδες με βάση την Γάζα που ζήτησαν να συνδεθούν με αυτήν ή εμπνέονται από την αλ Κάιντα. Κατά την διάρκεια του πολέμου στην Γάζα την περίοδο μεταξύ Δεκεμβρίου 2008 - Ιανουαρίου 2009, η αλ Κάιντα εξέφρασε την υποστήριξή της στους Παλαιστίνιους μαχητές και κατήγγειλε τα αραβικά κράτη για την αποτυχία τους να τους βοηθήσουν, αλλά σταμάτησε πριν υποστηρίξει τα λόγια της με πράξεις. Λίγους μήνες αργότερα, τον Αύγουστο του 2009, όταν μια επιδρομή τής Χαμάς σε ένα τζαμί σαλαφιστών τζιχαντιστών στην Γάζα κατέληξε σε μια μάχη που άφησε περίπου 24 νεκρούς και 130 τραυματίες, οι ηγέτες τής αλ Κάιντα κατήγγειλαν την Χαμάς και κάλεσαν τον Αλλάχ «να εκδικηθεί το αίμα των δολοφονημένων ανδρών και να καταστρέψει το κράτος τής Χαμάς». Ο Μπιν Λάντεν και ο Ζαουάχρι κάλεσαν επίσης για τζιχάντ στην Γάζα, αλλά η αλ Κάιντα εξακολούθησε να μην αναγνωρίζει καμία από τις παλαιστινιακές ομάδες που ανέλαβαν την εντολή της.

ΝΙΚΗ, ΗΤΤΑ Ή ΙΣΟΠΑΛΙΑ

Οπότε, γιατί αυτή η ξαφνική αλλαγή κατεύθυνσης;

Όπως ο Μπιν Λάντεν, ο Ζαουάχρι που είναι τώρα ο ηγέτης τής αλ Κάιντα, έχει από καιρό τοποθετήσει την στόχευση του Ισραήλ αρκετά χαμηλά στην επιχειρησιακή ιεράρχηση έναντι πιο άμεσων στόχων. Στην δεκαετία τού 1990, ο Ζαουάχρι διατήρησε το ότι «ο δρόμος προς την Ιερουσαλήμ περνά μέσα από το Κάιρο». Με άλλα λόγια, η Παλαιστίνη θα μπορούσε να απελευθερωθεί μόνο όταν είχε κανονίσει τα «παράνομα» και «ανεπαρκώς ισλαμικά» καθεστώτα σε μέρη όπως η Αίγυπτος. Χρόνια αργότερα, σε επιστολή του προς τον Αμπού Μουσάμπ αλ-Ζαρκάουι στο Ιράκ, ο Ζαουάχρι θα εξηγούσε ότι η στόχευση του Ισραήλ ήταν ένας στόχος τής «τέταρτης φάσης» που θα ακολουθούσε (ή θα ερχόταν ταυτόχρονα με) την απομάκρυνση των Αμερικανών από το Ιράκ, την εγκαθίδρυση ενός ισλαμικού εμιράτου εκεί, και την επέκταση της τζιχάντ στις κοσμικές χώρες που γειτονεύουν με το Ιράκ.

Ωστόσο, ο πόλεμος της αλ Κάιντα στο Ιράκ, που κάποτε πίστεψε ότι τον έχει χάσει, τώρα ανακάμπτει, χάρη στις προσπάθειες της ομάδας στην Συρία. Κατά μια έννοια, λοιπόν, η απόφαση να στοχεύουν το Ισραήλ θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ότι ο Ζαουάχρι βγάζει από το συρτάρι την από παλιά προγραμματισμένη στρατηγική του.

Κατά μια άλλη έννοια, όμως, το πρόσφατα ματαιωμένο σχέδιο έχει να κάνει περισσότερο με την θέση τού Ζαουάχρι και άλλων υψηλόβαθμων ηγετικών στελεχών τής αλ Κάιντα, απέναντι σε άλλες διεθνείς ομάδες τής τζιχάντ. Τα γεγονότα στην Συρία αλλάζουν γρήγορα την φύση των επιχειρήσεων τής τζιχάντ. Το επίκεντρό της δεν είναι πλέον το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, το Ιράκ ή η Υεμένη, αλλά η καρδιά τού Λεβάντε - al Sham - η Συρία. Εκεί, δύο θυγατρικές τής αλ Κάιντα – η ISIS και η Jabhat al-Nusra - μάχονται το καθεστώς Άσαντ και τους σιίτες συμμάχους του και τους πιο μετριοπαθείς αντάρτες τής Συρίας. Οι δύο ομάδες δεν έχουν συγχωνευθεί, ενώ μόνο μια (η al-Nusra) έχει υποσχεθεί υποταγή στον Ζαουάχρι. Πράγματι, όταν ο Ζαουάχρι έδωσε εντολή στην ISIS να επικεντρωθεί στο Ιράκ και να αφήσει το θέατρο τής Συρίας στην al-Nusra, ο ηγέτης τής ISIS, Abu Bakr al-Baghdadi, αρνήθηκε κατηγορηματικά. Αυτήν την εβδομάδα, ο Ζαουάχρι απάντησε παρόμοια, κατηγορώντας την ISIS για «το τεράστιο μέγεθος της καταστροφής που έπληξε την τζιχάντ στη Συρία» και αποκηρύσσοντας τους δεσμούς της με την αλ Κάιντα. «Η ISIS», επέμεινε ο Ζαουάχρι, «δεν είναι ένας κλάδος τής αλ Κάιντα και δεν έχουμε καμία οργανωτική σχέση με αυτήν».

Εν τω μεταξύ, άλλες ισλαμιστικές ομάδες, όπως η Ahrar al-Sham, παραμένουν ανεξάρτητες, ακόμη και δεδομένου ότι μοιράζονται κάποιες ιδεολογικές καταβολές με την αλ Κάιντα. Σήμερα, τα τζιχαντιστικά κέντρα που προσελκύουν νέες στρατολογήσεις, δωρεές και ξένους μαχητές δεν διοικούνται από την αλ Κάιντα. Γνωρίζοντάς το αυτό, ο Ζαουάχρι ίσως αισθάνθηκε την ανάγκη να είναι σε θέση να διεκδικήσει κάτι μεγάλο στο οποίο να μπορούν να συσπειρωθούν οι τζιχαντιστές μαχητές όλων των σχημάτων και των μεγεθών. Τι καλύτερο από μια επίθεση στο Ισραήλ;

Ανάμεσα σε εκείνους που μελετούν την τρομοκρατία και την πολιτική βία, η συζήτηση μαίνεται πάνω από την συνεχιζόμενη συνάφεια και την σημασία τού παραδοσιακού πυρήνα τής αλ Κάιντα και των άλλων ανώτερων ηγετικών στελεχών τής αλ Κάιντα. Η συζήτηση ανανεώθηκε από ένα επιπόλαιο σχόλιο που έκανε ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα σε συνέντευξή του στο περιοδικό New Yorker στο οποίο επαινεί την κυβέρνησή του για τον επιτυχημένο «αποδεκατισμό» τής αλ Κάιντα κατά μήκος των συνόρων Αφγανιστάν-Πακιστάν και υποβαθμίζει την απειλή των θυγατρικών τής αλ Κάιντα που εστιάζονται περισσότερο σε επιθέσεις στις πατρίδες τους αντί στις ΗΠΑ. Ο Ομπάμα συνέκρινε αυτές τις ομάδες με μια ομάδα «τσικό» - που δεν είναι τόσο επικίνδυνη όσο οι ομάδες των μεγαλύτερων που εκτέλεσαν το σχέδιο της 11ης Σεπτεμβρίου [1]. Όσον αφορά αυτή την ομάδα, το Στέιτ Ντιπάρτμεντ υποστήριξε πρόσφατα ότι «ολόκληρη η ηγεσία έχει αποδεκατιστεί από τις αντιτρομοκρατικές προσπάθειες των ΗΠΑ. [Ο Ζαουάχρι είναι] ο μόνος που απέμεινε». Σε αυτό το σημείο, ο εκπρόσωπος τού State Department πιθανολόγησε ότι ο Ζαουάχρι μάλλον ξοδεύει «περισσότερο χρόνο ανησυχώντας για την προσωπική του ασφάλεια από όσο για την προπαγάνδα, αλλά εξακολουθεί να ενδιαφέρεται για να κοινοποιεί αυτό το είδος της προπαγάνδας ώστε να παραμένει στο παιχνίδι».

Τα σχέδια του Ζαουάχρι κατά του Ισραήλ μπορεί κάλλιστα να προέκυψαν από την ανάγκη να επαναβεβαιώσει την θέση του μεταξύ άλλων ομάδων τζιχαντιστών, ιδιαίτερα στην Συρία, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι η απειλή τής τρομοκρατίας είναι λιγότερο πραγματική. Όπως κι αν ορίζει κανείς την αλ Κάιντα σήμερα - ως μια μοναδική ομάδα με λίγες κοντινές θυγατρικές ή ως το άθροισμα όλων των θυγατρικών και των αποκεντρωμένων τμημάτων τους - είναι σαφές από τις συνωμοσίες όπως αυτή ότι η Δύση, συμπεριλαμβανομένου του Ισραήλ, πρέπει να φυλάγεται.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/140710/matthew-levitt/zawahiri-ai...

Συνδέσεις:
[1] http://www.foreignaffairs.com/articles/140680/michael-doran-william-mcca...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr