Το ελληνικό ζήτημα

Μιλώ συχνά με ανέργους νέους αφού δεν απουσιάζουν πια από καμία ελληνική οικογένεια. Για να είμαι πιο ακριβής, δεν απουσιάζουν από την συντριπτική πλειοψηφία των ελληνικών νοικοκυριών. Τι νιώθουν; Ντροπή γιατί εξαρτώνται από το βοήθημα του πατέρα ή την σύνταξη του παππού. Απογοήτευση, συχνά απόγνωση, θυμό και κατάθλιψη. Μερικοί μοιάζουν να εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Έχουν σε ηλικία εικοσιπέντε ετών χαρακτηριστικά της τρίτης ηλικίας. Θα ήμουν αναξιόπιστος αν έλεγα ότι όλοι είναι στην κατάσταση αυτή. Όχι. Υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Στην ανάλυση, όμως, της εικόνας τής Ελλάδας σημασία έχει ο κανόνας. Το δικό μου, όμως, ερώτημα είναι αν ένας νέος έχει την όρεξη και την δυνατότητα να φύγει, τί να του πω βλέποντας γύρω μου την έλλειψη ελπίδας, και ένα ανυπέρβλητο εμπόδιο σε κάθε πρόοδο και καινοτόμο πρόταση που κατ' ευφημισμό λέγεται Κράτος;

Δέχομαι ότι, πράγματι, η διεθνής εικόνα τής Ελλάδος δείχνει να έχει βελτιωθεί τον τελευταίο καιρό. Η χειρότερη, όμως, για την κοινωνία και το μέλλον τής χώρας μας εξέλιξη είναι ότι στην εσωτερική του λειτουργία, απέναντι δηλαδή στους πολίτες, το Ελληνικό Κράτος, δείχνει ένα ολοένα και πιο σκληρό πρόσωπο που δεν συμβιβάζεται με το πολιτισμό μιας χώρας που εξακολουθεί να θέλει να λέγεται Ευρωπαϊκή. Για παράδειγμα, η φορολογική πολιτική δεν είναι ρεαλιστική και δεν συμβαδίζει με τον κοινό νου.

Διάβασα προ καιρού στο «Βήμα της Κυριακής» τα αποτελέσματα μιας δημοσκόπησης της ΚΑΠΑ RESEARCH. Ανέτρεξα στα αναλυτικά αποτελέσματα στον ιστότοπο της Εταιρείας. Είναι εντυπωσιακά. Πιστεύω ότι η αιτιολόγηση της απαισιοδοξίας μου να τεκμηριώνεται και μέσω των δημοσκοπήσεων. Αναφέρω μερικά στοιχεία:

55,6% των ερωτηθέντων, δηλαδή ένας στους δυο, απάντησαν ότι θα έφευγαν από την Ελλάδα αν είχαν την ευκαιρία. Προεξοφλώ ότι η ηλικιακή διαστρωμάτωση των αποτελεσμάτων δείχνει ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό στους νέους.

Στο ερώτημα «σε ποια κατηγορία θα άνηκε ο σημαντικότερος Έλληνας του 2013», το 59,6% απάντησε ο «ανώνυμος άνεργος». Δεν απορώ διότι στην απαξιωτική κρίση των συμπολιτών μας, όπως δείχνει να καταγράφει η εν λόγω έρευνα, η επιλογή προσώπου τής κατηγορίας «ακαδημαϊκός» (5%) έπεται ακόμη και αυτής της κατηγορίας «ένας πολιτικός» (9.1%) και «ένας επιχειρηματίας» (7,3%). Είναι και αυτή μια μορφής δημοσκοπικής απάντησης στην απουσία, πλην ορισμένων εξαιρέσεων, ενός αφυπνιστικού λόγου τής συντεταγμένης και κατεστημένης πνευματικής «ηγεσίας» του τόπου, που να ανταποκρίνεται επιτέλους στη κρισιμότητα των περιστάσεων.

Σύμφωνα με τις πλέον έγκυρες στατιστικές, η ανεργία των νέων τής Ελλάδος βρίσκεται πάνω από το 60%, στη κορυφή δηλαδή μεταξύ όλων των μελών τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σημειώνω ότι σ' αυτούς δεν περιλαμβάνονται οι νέοι που εργάζονται (για παράδειγμα) 15 ώρες την εβδομάδα με μισθό 200 ευρώ το μήνα, χωρίς εργασιακούς όρους και χωρίς ασφάλιση. Η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων νέων είναι ανασφάλιστη.

Όταν ήμουν στην Ουάσιγκτον, σε κάθε συνάντηση Έλληνα υπουργού με τους αξιωματούχους τού Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, έμπαινε τακτικά από πλευράς του διεθνούς οργανισμού, το θέμα τής βελτίωσης της λεγόμενης «ελαστικότητας στην αγορά εργασίας». Σήμερα, η Ελλάδα που αυτοπροβάλλεται ως «πετυχημένη ιστορία» (success story), μπορεί να καυχιέται ότι πράγματι έχει επιτύχει το πιο «ελαστικοποιημένο» εργασιακό καθεστώς μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Κυρίως, σε ό,τι αφορά στην εργασία τής νέας γενιάς.

Δεν πρέπει να εκπλήσσεται κανείς που οι νέοι με τη σειρά τους γυρίζουν την πλάτη στην πολιτική έκφραση και έκφανση, σε βαθμό μάλιστα επικίνδυνο. Τα στοιχεία που προκύπτουν από τις έρευνες της κοινής γνώμης είναι αποκαλυπτικά. Άλλωστε, τί χρειαζόμαστε τις έρευνες; Όποιος θέλει πραγματικά να αφουγκρασθεί την ελληνική κοινωνία και τους νέους δεν έχει παρά να βγει έξω από τον γυάλινο κόσμο που ζει, αποκομμένος από την πραγματικότητα.

Ναι, είμαι απαισιόδοξος. Γιατί η Ελλάδα που σήμερα κτίζεται θα είναι αύριο μια χώρα κατά πλειοψηφία γηρασμένων, θυμωμένων συνταξιούχων, και κατά συντριπτική πλειοψηφία ανέργων ή υποαπασχολούμενων νέων. Θα έχει επίσης μια μικρότερη -ευτυχώς- δημόσια διοίκηση πλην όμως απαξιωμένη και κυρίως αποδυναμωμένη. Από ποιους; Μα, από τον φυσικό πατέρα τής τερατογένεσής της, που δεν είναι άλλος από το ίδιο το πολιτικό σύστημα. Πρόκειται για ένα φαινόμενο, οι επιπτώσεις τού οποίου ισχυρίζομαι ότι θα γίνουν κάτι παραπάνω από αισθητές στην αδυναμία τής δημόσιας διοίκησης, του δημόσιου τομέα με αλλά λόγια, να φέρει την σημερινή Ελλάδα έξω από την κρίση, και την αυριανή Ελλάδα στην ανάπτυξη και στον εκσυγχρονισμό. Τα συνεχή κρούσματα διάλυσης και χαλάρωσης του κρατικού μηχανισμού, σε αντίθεση με ό,τι συνέβαινε στο παρελθόν, δεν οφείλονται πλέον σε κομματικές παρεμβάσεις όσο, κυρίως, στην έλλειψη κινήτρων, στην αδιαφορία και στην ισοπέδωση των πάντων προς τα κάτω.

Χθες, η δημόσια διοίκηση έπασχε από πολιτική/κομματική υπερτροφία. Σήμερα και αύριο θα υποφέρει από το «σύνδρομο της απαξίωσης’ και έλλειψης κινήτρων. Ο αποκεφαλισμός μιας δυσλειτουργικής δημόσιας διοίκησης με πολλά μείον, ελαττώματα και ανεπάρκεια, χωρίς όμως να έχει διασφαλισθεί η συνέχειά της με την απαραίτητη εμπειρία και γνώση, θα δημιουργήσει προβλήματα στο εγγύς μέλλον. Εύχομαι και ελπίζω να διαψευσθώ.