Χαμένοι στους ουρανούς | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Χαμένοι στους ουρανούς

Η συγκινητική υπενθύμιση για την τεχνολογία και τους διαχειριστές της από την πτήση MH370
Περίληψη: 

Η ταχέως αυξανόμενη τεχνολογική εξειδίκευση έρχεται με κάποια κόστη. Μας δίνει μεγαλύτερη δυνατότητα να καταστρέφουμε, φυσικά. Αλλά, μπορεί επίσης να οδηγήσει στη δημιουργία ευάλωτων, σφιχτά συνδεδεμένων και ανεπαρκώς ανθεκτικών συστημάτων. Και σε αυτά τα συστήματα, τα άτομα και οι οργανώσεις είναι συχνά οι πιο αδύναμοι κρίκοι - όπως καθιστά σαφές η πρόσφατη καταστροφή στην Malaysia Airlines.

Ο DAVID A. WELCH (@DavidAWelch) είναι επικεφαλής στην CIGI (Centre for International Governance Innovation) για την Παγκόσμια Ασφάλεια στην Σχολή Διεθνών Υποθέσεων Balsillie και βασικός συνεργάτης στο Centre for International Governance Innovation.

Η ιστορία τής πτήσης MH370 της Malaysia Airlines εξελίσσεται λεπτό το λεπτό. Το πιο πιθανό είναι ότι η ιστορία θα έχει αλλάξει για άλλη μια φορά από την στιγμή που θα τελειώσει η ανάγνωση αυτού του κειμένου. Αλλά ανεξάρτητα από το ποιά θα είναι η τελική λύση στο παζλ, δεν είναι πλέον πάρα πολύ νωρίς για να αρχίσει κανείς να αναρωτιέται για το τι σημαίνει αυτό.

Ιδού τα γεγονότα [1], όπως τα κατανοούμε ως αυτή τη στιγμή. Στις 8 Μαρτίου, ένα αεροπλάνο καθ’ οδόν από την Kuala Lumpur προς το Πεκίνο εξαφανίστηκε. Δεν υπήρχε καμία ένδειξη ότι κάτι δυσάρεστο συνέβαινε πριν σταματήσει να επικοινωνεί με τους ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας. Λίγο μετά αφότου έγινε σιωπηλό, άρχισε να αποκλίνει δραματικά από το προγραμματισμένο εκ των προτέρων ίχνος πτήσης του - και πάλι, χωρίς καμία ένδειξη προβλήματος. Το αεροπλάνο κατάφερε να διασχίσει την χερσόνησο της Μαλαισίας και κατευθύνθηκε προς το Στενό τής Μάλακα, χωρίς να προσελκύσει οποιαδήποτε προσοχή πριν εξαφανιστεί από τα ραντάρ εντελώς. Σύμφωνα με την βρετανική εταιρεία Inmarsat [2], το αεροπλάνο ήταν ακόμα στον αέρα κάπου σ’ ένα τεράστιο τόξο που εκτείνεται από τον νοτιοανατολικό Ινδικό Ωκεανό μέχρι το Καζακστάν περισσότερο από επτά ώρες μετά την αναχώρησή του από την Κουάλα Λουμπούρ.

Ένα σαφές μάθημα, όπως υποστήριξε πρόσφατα η Jessica Trisko Darden [3], επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Δυτικού Οντάριο, είναι ότι οι χώρες τής Νοτιοανατολικής Ασίας είναι ανίκανες να παρακολουθούν, πόσο μάλλον να ελέγχουν, τον εναέριο χώρο τους. Επίσης, είναι αδύναμες στο να καταφέρουν ταχεία και συντονισμένη αντίδραση στην καταστροφή. Είναι εξαίρετες, ωστόσο, στο να κατηγορούν η μια την άλλη. Αυτό θα πρέπει να σηκώσει κάποια φρύδια στην Ουάσιγκτον καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες «στρίβουν» προς την Ασία. Η αντίδρασή τους δείχνει ότι κάθε εγκαρδιότητα μεταξύ των παικτών στην περιοχή δεν είναι παρά ένα λεπτό προκάλυμμα. Θέτει επίσης υπό αμφισβήτηση την αρμοδιότητα και την αξιοπιστία των ίδιων των κρατών από τα οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εξαρτώνται σε περίπτωση σοβαρής αντιπαράθεσης με την Κίνα. Ίσως ακόμη πιο δυσοίωνα, ο ζήλος τής Κίνας [4] να ξεπεράσει τις Ηνωμένες Πολιτείες στην εξεύρεση του χαμένου αεροπλάνου φαίνεται να έχει ανάρμοστες γεωπολιτικές προεκτάσεις. Μπορεί ακόμη να αντανακλά την ευαισθησία τού Πεκίνου στην εγχώρια νομιμοφροσύνη, από την άποψη του γεγονότος ότι οι περισσότεροι από τους επιβάτες στην πτήση MH370 ήταν Κινέζοι υπήκοοι.

Αλλά, υπάρχουν και μεγαλύτερα μαθήματα επίσης - μαθήματα με κάτι περισσότερο από περιφερειακή σημασία. Πρώτον, τα καλά νέα. Δεν υπάρχουν αποδεικτικά στοιχεία, και σύμφωνα με τις περισσότερες γνώμες των εμπειρογνωμόνων είναι εξαιρετικά απίθανο, ότι το MH370 εξαφανίστηκε ως αποτέλεσμα βλάβης. Όταν τα ζωτικά συστήματα στα σύγχρονα αεροπλάνα χαλούν, ενεργοποιούν συναγερμούς. Εφεδρικά συστήματα παρεμβαίνουν. Οι πιλότοι αναφέρουν το πρόβλημα αν είναι εντός εμβέλειας ραδιοσυχνοτήτων. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι συνέβη κάτι από όλα αυτά. Τα σύγχρονα αεροσκάφη είναι θαύματα της μηχανικής, έτσι δεν αποτελεί καμία έκπληξη ότι οι πιθανότητες [5] για ένα θανατηφόρο ατύχημα σε πολιτική αεροπορική εταιρεία είναι μόλις 1 προς 3,4 εκατομμύρια. Λιγότερο από το ένα τέταρτο των θανατηφόρων ατυχημάτων που συμβαίνουν είναι αποτέλεσμα μηχανικής βλάβης. Είστε πιο ασφαλείς σε ένα αεροπλάνο από ό, τι σε μια μπανιέρα [6].

Από όσο μπορεί κανείς να πει, το σύνολο των επίγειων μηχανημάτων δούλεψε επίσης καλά. Τα κύρια ραντάρ, τα δευτερεύοντα ραντάρ και οι ραδιοεπικοινωνίες, όλα δούλεψαν κανονικά στην προσπάθειά τους να διατηρήσουν την επαφή με το MH370. Και πάλι, αυτό είναι που πρέπει να περιμένει κανείς. Η σχετική τεχνολογία είναι πολύ καλή, και συνεχώς γίνεται όλο και καλύτερη. Παρά τα γραφόμενα στο Huffington Post [7], δεν υπάρχει καμία σχέση τού MH370 με την μοιραία τελική πτήση τής Αμέλια Έρχαρτ. Ένα Boeing 777 που λειτουργεί σε καλά επιτηρούμενο εναέριο χώρο σήμερα είναι συγκριτικά με το αεροπλάνο τής Έρχαρτ, ό,τι το Διαδίκτυο σε σύγκριση με τα σήματα καπνού.

Τώρα, οι άσχημες ειδήσεις. Αν και τα μηχανικά συστήματα φαίνεται ότι έχουν λειτουργήσει καλά, τα ανθρώπινα συστήματα απέτυχαν επανειλημμένα, τόσο σε ατομικό όσο και σε ομαδικό επίπεδο. Κατ’ αρχήν, αν η εξαφάνιση του MH370 ήταν σκόπιμη, τότε τα ισχύοντα μέτρα ασφαλείας απέτυχαν να την αποτρέψουν. Επιπλέον, στρατιωτικοί χειριστές ραντάρ τής Μαλαισίας απέτυχαν να παρατηρήσουν, παρερμήνευσαν ή εσκεμμένα αγνόησαν το ίχνος τού αεροσκάφους στο ραντάρ καθώς κατευθυνόταν δυτικά. Οι Ταϊλανδέζοι χειριστές ραντάρ το παρατήρησαν, αλλά απέτυχαν να το αναφέρουν επειδή κανείς δεν τους ρώτησε [8]. Άλλες χώρες [9] μπορεί επίσης να έχουν αποτύχει να παρατηρήσουν ή να αναφέρουν την περίεργη πορεία τού αεροσκάφους, λόγω ανικανότητας, ελαττωματικών διαδικασιών, ή φόβου ότι θα ντροπιαστούν. Για μέρες αφότου το αεροπλάνο εξαφανίστηκε, αν και υπάρχουν άφθονες πληροφορίες που δείχνουν ότι το τζετ είχε κατευθυνθεί προς τον Ινδικό Ωκεανό, η Μαλαισία και ένας αυξανόμενος αριθμός άλλων χωρών συνέχιζαν να το ψάχνουν στον Κόλπο τής Ταϊλάνδης [10].