Η Μολδαβία στο επίκεντρο

Η κρίση στην Ουκρανία ενέτεινε την αίσθηση του επείγοντος στις προσπάθειες της Ευρώπης. Ο Stefan Füle, επίτροπος της ΕΕ για την Διεύρυνση, ηγήθηκε των νέων προσπαθειών για την ενσωμάτωση της Μολδαβίας στην Ένωση, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των ποσοστώσεων εισαγωγής μολδαβικού κρασιού, της εκκίνησης μιας συμφωνίας ελεύθερου εμπορίου, και, τον Απρίλιο, δρομολογώντας ταξίδια χωρίς βίζα για τους Μολδαβούς. Τον Ιούνιο, η Μολδαβία αναμένεται να υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ, η οποία θα θέσει τη Μολδαβία σε έναν δρόμο για την περαιτέρω εναρμόνιση των αγορών και των πολιτικών θεσμών της με εκείνους τής Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Εν τω μεταξύ, η Ρωσία υπήρξε εξίσου - και ίσως με μεγαλύτερη συνέπεια - δραστήρια στη Μολδαβία, απειλώντας με οικονομικές κυρώσεις αν η Μολδαβία υπογράψει συμφωνία σύνδεσης με την ΕΕ, ενθαρρύνοντας τις αυτονομιστικές φιλοδοξίες όχι μόνο στην περιοχής τής Υπερδνειστερίας, αλλά και της εθνοτικά τουρκικής (και εν μέρει ρωσόφωνης) εντός τής Μολδαβίας αυτόνομης περιοχής τής Γκαγκαουζίας, και διεξάγοντας έναν έντονο πόλεμο προπαγάνδας μέσω των ρωσικής ιδιοκτησίας ραδιοτηλεοπτικών μέσων, τα οποία αναμεταδίδουν ρωσικά κανάλια στη Μολδαβία και είναι εξαιρετικά δημοφιλή, για να πείσει τους Μολδαβούς να συμμαχήσουν με την Ευρασιατική τελωνειακή ένωση τής Ρωσίας. Ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός Dmitry Rogozin, ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις ρωσικές διαπραγματεύσεις με τη Μολδαβία και την Υπερδνειστερία, έχει δεσμευτεί να υπερασπιστεί τους Ρώσους στην Υπερδνειστερία και έχει ταχθεί εναντίον τής πιθανότητας να αποκοπούν από τη Ρωσία οι Ρώσοι της Υπερδνειστερίας λόγω της Ουκρανίας. Λίγο μετά τις δηλώσεις του, οι αυτονομιστές τής Υπερδνειστερίας δήλωσαν την προθυμία τους να ενσωματωθούν στην Ρωσία. Τις τελευταίες εβδομάδες, η Ρωσία έχει συσσωρεύσει μονάδες τού στρατού της στην περιοχή με εκατοντάδες πρόσθετους στρατιώτες, και εξετέλεσε εκεί προκλητικές στρατιωτικές ασκήσεις, μέσα στον Μάρτιο.

Μένει να δούμε ποιος θα κερδίσει στη Μολδαβία. Αλλά δεν είναι παρήγορο ότι, σε αντίθεση με τις απειλές τής Ρωσίας οι οποίες έχουν κλονίσει άσχημα τους Μολδαβούς, οι υποσχέσεις της εναρμόνισης από την ΕΕ παραμένουν ασαφείς για το μεγαλύτερο μέρος τού πληθυσμού και εξαρτώνται από την καλή συμπεριφορά τής Μολδαβίας. Η Μολδαβία έχει μια από τις πιο ικανές κορυφαίες ομάδες εξωτερικής πολιτικής στην Ευρώπη, αρχίζοντας με τον πρωθυπουργό, Iurie Leanca, ο οποίος είναι πρώην υπουργός Εξωτερικών. Ο Leanca έχει εκπαιδευτεί στο Κρατικό Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων της Μόσχας και υπηρέτησε στο υπουργείο Εξωτερικών επί Γκορμπατσόφ μεταξύ 1985 και 1993. Παρά την πολιτικώς ορθή ρητορική, η χώρα έχει αποτύχει να αντιμετωπίσει τα προβλήματα διαφθοράς ή να δώσει στο δικαστικό σώμα περισσότερη ανεξαρτησία - δυο βασικές απαιτήσεις τής Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με τις κοινοβουλευτικές εκλογές περίπου σε ένα χρόνο από τώρα, το αντιπολιτευτικό Κομμουνιστικό Κόμμα είναι το δημοφιλέστερο κόμμα στην χώρα. Οι κομμουνιστές, όταν ήταν στην κυβέρνηση, ήταν φιλοευρωπαϊστές, αλλά τώρα υποστηρίζουν την ένταξη στην ρωσική τελωνειακή ένωση.

Το διακύβευμα είναι επίσης και κάπως υψηλότερο για την Ρωσία. Πρώτον, η Μολδαβία, η Υπερδνειστερία συγκεκριμένα, θα μπορούσε να βοηθήσει την Ρωσία να περικυκλώσει την Ουκρανία ή να ξεκινήσει μια επίθεση στην δυτική Ουκρανία. Δεύτερον, αν η Ρωσία όντως αρπάξει περισσότερα κομμάτια τής νοτιοανατολικής Ουκρανίας, η Υπερδνειστερία θα μετατραπεί αμέσως από ένα βαλτωμένο φυλάκιο σε μια βαλκανική προκεχωρημένη φρουρά, ακριβώς στα σύνορα του ΝΑΤΟ - ή τουλάχιστον έτσι θα είναι στο μυαλό των Ρώσων στρατηγών. Τρίτον, η Μόσχα είναι ειλικρινής σχετικά με τον στρατηγικό στόχο της να επαναπορροφήσει όλα τα πρώην μέλη τής ρωσικής αυτοκρατορίας. Για τους Μολδαβούς, η Υπερδνειστερία είναι ένα δόλωμα: αν θέλουν την Υπερδνειστερία πίσω, πρέπει να επιστρέψουν στην αγκαλιά τής Ρωσίας.

Η ΕΕ - αντίθετα - θέλει να αποκλείσει την Ρωσία στην ήπειρο, αλλά τελικά έχει πιο σημαντικές μακροπρόθεσμες ελπίδες να βελτιώσει την ζωή των Μολδαβών και των Ευρωπαίων γενικότερα. Για τον σκοπό αυτό, τα ταξίδια χωρίς βίζα και το ελεύθερο εμπόριο μπορεί να κερδίσουν τελικά τις καρδιές και τα μυαλά, αλλά δεν είναι σαφές κατά πόσον αυτές οι πολιτικές θα πείσουν τους Μολδαβούς να ακολουθήσουν το μονοπάτι τής ΕΕ πριν από τις βουλευτικές εκλογές τού επόμενου έτους. Ομοίως, το μέλλον τής Μολδαβίας θα εξαρτηθεί επίσης από την στάση που θα πάρουν η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Ουκρανία: όσο ισχυρότερη και πιο πειστική είναι η δυτική συμμαχία, τόσο πιθανότερο είναι ότι οι Μολδαβοί θα επιλέξουν υπέρ της ευρωπαϊκής ενσωμάτωσης. Δεδομένου ότι η Μολδαβία για την ώρα είναι ουδέτερη, μια ανεξέλεγκτη ρωσική προέλαση στη νότια Ουκρανία θα μπορούσε να οδηγήσει σε de facto ρωσικό έλεγχο στην περιοχή.

Η Μολδαβία σήμερα ισορροπεί στην κόψη τού ξυραφιού ανάμεσα σε ένα μέλλον ως μια φτωχή, στρατιωτικοποιημένη ρωσική αποικία ή ως δικαιούχος τής εναρμόνισης με την ΕΕ και τις ευρωπαϊκές αξίες. Από το πρίσμα τής Δύσης, η ρωσική επιλογή θα ήταν μια τραγωδία, και για στρατηγικούς και για ανθρωπιστικούς λόγους. Αυτή είναι η αιτία για την οποία οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν δίκιο όταν παίρνουν τόσο στα σοβαρά τα προβλήματα της Μολδαβίας.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141181/mitchell-a-orenstein-and-k...

Συνδέσεις:
[1] http://www.mitchellorenstein.com/
[2] http://people.ceu.hu/kalman_mizsei