Η σειρά από ήττες τού Πούτιν

Τέλος, η προσάρτηση της Κριμαίας δεν εξήψε την φαντασία των μη-δυτικών κοινωνιών. Πάρα πολλή ευρωπαϊκή ιστορία ενεπλάκη, και τα θύματα της παρεπόμενης ουκρανικής κρίσης ήταν δέκα φορές λιγότερα από εκείνα που σκοτώθηκαν ή τραυματίστηκαν στην Συρία. Η σύγκρουση έμοιαζε πάρα πολύ απομακρυσμένη, τοπική και ασήμαντη, πάνω-κάτω όπως οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν να σκεφτούν έναν πόλεμο κάπου στην Αφρική.

Εν τω μεταξύ, στην Δύση, οι διαιρέσεις στο εσωτερικό τής ΕΕ και μεταξύ της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών κατέστησαν αδύνατο να οικοδομηθεί ένα ενιαίο μέτωπο για την αντιμετώπιση της προσάρτησης της Κριμαίας. Οι Ευρωπαίοι φοβούντο ότι οι ελάχιστοι οικονομικοί δεσμοί των Ηνωμένων Πολιτειών με την Ρωσία καθιστούσαν πολύ εύκολο για την Ουάσιγκτον να πιέζει υπέρ τής επιβολής κυρώσεων, ενώ η Ουάσιγκτον φοβόταν ότι οι κυβερνήσεις πολλών κρατών-μελών τής ΕΕ ήταν υπερβολικά εξαρτημένες από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο της Ρωσίας για να κάνουν ό, τι χρειαζόταν να γίνει. Η ευρωπαϊκή κοινή γνώμη ήταν, επίσης, σε σύγχυση. Είχε συγκλονιστεί από την προσάρτηση της Κριμαίας από τον Πούτιν, αλλά ήταν επιφυλακτική τόσο για την αμερικανική όσο και για την ευρωπαϊκή παρέμβαση.

ΕΔΑΦΟΣ ΚΑΙ ΑΕΡΑΣ

Το δεύτερο σκέλος τού ερωτήματος είναι γιατί η κατάρριψη ενός μαλαισιανού αεροπλάνου μετέτρεψε ξαφνικά την σύγκρουση σε ένα παγκόσμιο ζήτημα.

Η βία στο έδαφος της ανατολικής Ουκρανίας είναι τοπική, αλλά η βία στον ουρανό πάνω της είναι δυνητικά παγκόσμια. Η σημερινή παγκόσμια τάξη αφορά ιδιαιτέρως στην διαχείριση και την ασφάλεια των διαδρόμων μεταφορών, των εναέριων περιοχών και των θαλασσίων οδών, όπως και στον έλεγχο των εδαφών. Η απειλή για την διεθνή ναυτιλία από την πειρατεία στα ανοικτά των ακτών τής Σομαλίας, για παράδειγμα, αποτέλεσε το έναυσμα για μια ισχυρή και συντονισμένη διεθνή αντίδραση. Επιπλέον, παρ’ όλο που η παγκόσμια μεσαία τάξη μπορεί να μην είναι σε θέση να ταυτιστεί με τους τοπικούς αντάρτες ή τους αμάχους στο Ντόνετσκ, μπορεί εύκολα να ταυτιστεί με εκείνους που έχασαν την ζωή τους όταν χτυπήθηκε το αεροπλάνο. Ο θάνατός τους κατάφερε ένα χτύπημα στην καρδιά τής διασυνδεδεμένης παγκόσμιας τάξης.

Για τον ίδιο λόγο, η κατάρριψη της πτήσης MH17 συγκλόνισε τις Δυτικές επιχειρηματικές τάξεις που προηγουμένως είχαν περισσότερο ενδιαφέρον για τις οικονομικές σχέσεις με την Ρωσία παρά για το απαραβίαστο των διεθνών συνόρων. Αλλά οι σύγχρονες οικονομικές σχέσεις δεν μπορούν να υπάρξουν όταν οι εμπορικοί εναέριοι διάδρομοι, όπου ζουν οι άνθρωποι των επιχειρήσεων, δεν είναι ασφαλείς. Με το να δημιουργήσει χάος στην ανατολική Ουκρανία, ο Πούτιν προφανώς προσπαθεί να δείξει ότι το Κίεβο δεν μπορεί να ελέγξει την επικράτειά του και ότι χρειάζεται την Μόσχα για να επαναφέρει την τάξη. Αλλά προφανώς ξέχασε ότι η περιφρόνηση προς την εθνική κυριαρχία θα ενθάρρυνε την αναρχία ακριβώς στους χώρους για τους οποίους οι οικονομικά ισχυροί ενδιαφέρονται πιο πολύ. Δεν αποτελεί έκπληξη, λοιπόν, ότι μετά την κατάρριψη του μαλαισιανού αεροπλάνου, η γερμανική ένωση επιχειρήσεων που εκπροσωπεί τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ρωσία, είχε μια ξαφνική αλλαγή διάθεσης και άρχισε να εκφράζει υποστήριξη για νέες κυρώσεις εναντίον τής Μόσχας.

Η ένοπλη σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία, μεταξύ υποστηριζόμενων από την Ρωσία αυτονομιστών και της κυβέρνησης στο Κίεβο, είναι γεμάτη με ασάφεια. Ποτέ δεν ήταν εύκολο για τους ξένους να καταλάβουν ποιος έχει δίκιο και ποιος άδικο. Αντίθετα, αυτό που συνέβη στον αέρα ήταν ξεκάθαρα τρομακτικό και ασυγχώρητο. Αθώοι ταξιδιώτες σκοτώθηκαν από αλόγιστες δυνάμεις που δεν ήταν σε θέση να διακρίνουν ένα πολιτικό από ένα στρατιωτικό αεροσκάφος. Η ηθική κατακραυγή έχει επιδεινωθεί από τον άθλιο χειρισμό, ακόμα και την λεηλάτηση των σκορπισμένων πτωμάτων. Το γεγονός ότι ένα ασιατικό πολιτικό αεροσκάφος κατερρίφθη έχει εξασφαλίσει ότι ένα μεγάλο μέρος του μη δυτικού κόσμου αυτή την φορά ενδιαφέρθηκε.

Αλλά ο κύριος λόγος που η διεθνής κοινότητα φαίνεται να στρέφεται εναντίον τής Ρωσίας μετά την πτώση τού αεροπλάνου είναι ότι η Ρωσία, κάποτε θεωρούμενη ευρέως ως υπέρμαχος της παγκόσμιας σταθερότητας ενάντια στις φαινομενικά αποσταθεροποιητικές επεμβάσεις τής Δύσης, τώρα φαίνεται να είναι ένα από τους κύριους υπαίτιους της παγκόσμιας αστάθειας. Η Ρωσία, πλέον έχει γίνει κατανοητό, είναι μια μεγάλη δύναμη που μεταφέρει ανεύθυνα σύγχρονα επικίνδυνα οπλικά συστήματα για να κάνει ευτυχείς τοπικούς γκάνγκστερ επί των οποίων έχει λίγο πραγματικό έλεγχο. Εν ολίγοις, η προσάρτηση της Κριμαίας επέτρεψε στον Πούτιν να προβάλει μια εικόνα μεγαλείου και αποτελεσματικής δύναμης. Η καταστροφή τής πτήσης MH17, όμως, τον κάνει να φαίνεται σαν ένας αδύναμος και αναποτελεσματικός τζογαδόρος.

Η καταστροφή τής Malaysia airlines, τέλος, αποκαλύπτει πολλά για την σύγχρονη παγκόσμια τάξη. Περισσότερα από τους ανταγωνισμούς μεταξύ κρατών, έχει σημασία η κοινωνική και πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό των κρατών. Εκεί που τα εθνικά κράτη κινητοποιούσαν κάποτε τους εγχώριους πόρους τους για να αποκτήσουν παγκόσμια επιρροή, τώρα πρέπει να κινητοποιούν παγκόσμιους πόρους, προκειμένου να εξασφαλίσουν την κοινωνική και πολιτική σταθερότητα στο εσωτερικό. Και είναι η αποκαλυφθείσα απερισκεψία τού Πούτιν – όχι οι δικτατορικές τάσεις του - που τώρα αναγκάζουν τους μη Ευρωπαίους και τους Ευρωπαίους να τον βλέπουν ως απειλή για την ειρήνη – ως έναν αποσταθεροποιητή. Ο Πούτιν συγχωρήθηκε γρήγορα για την σκόπιμη δημιουργία ενός επικίνδυνου διεθνούς νομικού προηγούμενου, αλλά δεν θα την γλιτώσει τόσο εύκολα για την ακούσια συμβολή του σε μια κατά λάθος καταστροφή πολιτικού αεροπλάνου. Σε αυτή την περίπτωση, τουλάχιστον, ένα τραγικό ατύχημα έκανε περισσότερα από ό, τι ένα προκλητικό προηγούμενο για να επαναπροσδιοριστεί η παγκόσμια τάξη.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.