Η Λιβύη στα άκρα

Ωστόσο, ένα τέτοιο αποτέλεσμα φαίνεται ακόμη μακρινό, καθώς καμιά πλευρά δεν φαίνεται αρκετά ισχυρή για να πετύχει μια αποφασιστική νίκη. Και όσο περισσότερο τραβά σε μάκρος ο πόλεμος, τόσο μεγαλύτερες θα είναι οι παράπλευρες απώλειες. Το αεροδρόμιο της Τρίπολης έχει ήδη υποστεί καταστροφή αξίας δισεκατομμυρίων δολαρίων και δεν θα είναι λειτουργικό στο εγγύς μέλλον. Αυτό ταιριάζει στους μισρατινούς μια χαρά, καθώς οι σύμμαχες ισλαμιστικές ταξιαρχίες έχουν καταλάβει δύο άλλα επιχειρησιακά αεροδρόμια της δυτικής Λιβύης – το Misrata International και το Maitiga, μια πρώην αεροπορική βάση των ΗΠΑ.

Αυτό που θα μπορούσε να φαίνεται ότι είναι μια ιδεολογική πάλη, λοιπόν, είναι σε μεγάλο βαθμό ένας οικονομικός ανταγωνισμός μεταξύ δύο αντίπαλων εγκληματικών δικτύων. Οι πολιτικές επιπτώσεις είναι τα υποπροϊόντα αυτής της μάχης. Σύμφωνα με τον Hassan, έναν γραφειοκράτης και κάτοικο της Τρίπολη στον οποίο μίλησα πρόσφατα, «τόσο οι ζιντανινοί όσο και οι μισρατινοί αποτελούν μια παράνομη παρουσία στην πόλη. Ο λαός απλά ήθελε να απολαύσει το Ραμαζάνι οικογενειακά. Αυτή η τρέχουσα σύγκρουση γίνεται για τον πλούτο και την εξουσία - τίποτα περισσότερο. Δεν έχει κανένα πραγματικό ιδεολογικό πλαίσιο, και οι μόνοι άνθρωποι που διαλέγουν πλευρά είναι εκείνοι που θα επωφεληθούν οικονομικά από την επιτυχία μιας από τις δύο ομάδες».

Στην Λιβύη, όπως και σε πολλά άλλα μέρη τού κόσμου, ο πλούτος τού πετρελαίου καθοδηγεί τις συγκρούσεις. Και με τόσα πολλά χρήματα να παίζονται τριγύρω, δεν υπάρχουν καλοί και κακοί - όχι όπως οι διεφθαρμένοι πολιτικοί και οι καθαροί πολιτικοί. Οι αντι-ισλαμιστικές ομάδες είναι εξίσου εμπλεγμένες στην παράνομη διακίνηση όπως και οι ισλαμιστικές ομάδες. Και οι ζιντανινοί έχουν χτυπήσει τόσες πολλές γειτονιές αμάχων όσες και οι μισρατινοί.

Λόγω της πολύπλοκης πραγματικότητας, θα είναι δύσκολο για κάθε είδους ξένη παρέμβαση να αποφύγει να φανεί ότι βοηθά το ένα μπλοκ να αποκτήσει το πάνω χέρι από το άλλο. Όμως, δεδομένου ότι η Λιβύη αντιμετωπίζει την προοπτική τής πλήρους κατάρρευσης του κράτους και έναν πλήρους κλίμακας πόλεμο πολιτοφυλακών - και ότι σε αντίθεση με το 2011, οι περισσότεροι Λίβυοι δεν υποστηρίζουν πλήρως ένα μόνο στρατόπεδο – οι ξένες δυνάμεις πρέπει να φροντίσουν ώστε να παρουσιάσουν τον εαυτό τους ως αμερόληπτο διαμεσολαβητή.

Ο ειδικός απεσταλμένος τού Ηνωμένου Βασιλείου στην Λιβύη, Τζόναθαν Πάουελ, πρώην συνεργάτης τού Βρετανού πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ, θα πρέπει να συνεργαστεί με τα Ηνωμένα Έθνη να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στον συντονισμό τής διεθνούς αντίδρασης. Παρά το γεγονός ότι πολλοί από τους βασικούς παίκτες έχουν ορίσει απεσταλμένους, μόνο αυτός από το Λονδίνο είναι ένας επαγγελματίας διαμεσολαβητής με την απαιτούμενη πολιτική υποστήριξη για να διευκολύνει ένα μεγάλο παζάρι μεταξύ των ανταγωνιστικών παρατάξεων της χώρας. Η Λιβύη παραμένει ένα κορυφαίο θέμα εξωτερικής πολιτικής για τον Βρετανό πρωθυπουργό Ντέιβιντ Κάμερον, και η ανοιχτή πολιτική τού Ηνωμένου Βασιλείου να μιλά με τους Ομοσπονδιακούς, τους ισλαμιστές και τους αντι-ισλαμιστές, του δίνει την απαιτούμενη αξιοπιστία για να υπηρετήσει ως ουδέτερος μεσολαβητής.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες, αντιθέτως, ήταν πολύ κοντά στην αντι-ισλαμιστική παράταξη και εξακολουθούν να παρεμποδίζονται από τις εγχώριες πολιτικές ανησυχίες, ιδιαίτερα τον πολιτικό καυγά γύρω από την τρομοκρατική επίθεση στην ειδική αποστολή των ΗΠΑ στην Βεγγάζη το 2012. Το περασμένο Σάββατο, η Ουάσιγκτον εξετέλεσε μια επαίσχυντη εκκένωση του προσωπικού τής πρεσβείας της στην Τρίπολη, σε «στυλ Saigon», χαρίζοντας μια σαφή νίκη στους τζιχαντιστές τής Λιβύης. Η πιο αποφασιστική Βρετανία απέσυρε μόνο το ασήμαντο προσωπικό, και παρά μια επίθεση στην αποσυρόμενη φάλαγγα οχημάτων, παραμένει αποφασισμένη να διατηρήσει την παρουσία της εκεί. Το Λονδίνο έχει γίνει έτσι «τα μάτια και τα αυτιά» τής Ουάσιγκτον στην Λιβύη. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να στηρίξουν τις προσπάθειες διαμεσολάβησης των Βρετανών κατά 100%.

Τόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες όσο και το Ηνωμένο Βασίλειο έχουν κρίσιμο ρόλο να διαδραματίσουν για να δοθεί τέλος στην βία. Στο εγγύς μέλλον, θα πρέπει να συνδυάζουν την διπλωματική επιρροή τους για να εστιαστεί η διεθνή προσοχή στην σωτηρία τής χώρας, διοργανώνοντας μια διεθνή σύνοδο κορυφής που θα περιλαμβάνει όλους τους βασικούς ηγέτες των πολιτοφυλακών και των πολιτικών φατριών τής Λιβύης. Οι εγχώριες λυβικές προσπάθειες για την επίτευξη ειρήνης, είτε μέσω των πρεσβύτερων των φυλών είτε των τοπικών συμβουλίων, απέτυχαν να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ των αντιπάλων. Μια συντονισμένη διεθνής προσπάθεια διαμεσολάβησης - παρόμοια με την ειρηνευτική διαδικασία στην Βόρεια Ιρλανδία κατά την διάρκεια της δεκαετίας τού 1990 - αποτελεί, συνεπώς, την καλύτερη ελπίδα τής Λιβύης. Μια τέτοια διαπραγμάτευση θεωρητικά θα μπορούσε να επωφεληθεί από τις ειρηνευτικές δυνάμεις τού ΟΗΕ για να επιβάλουν μια κατάπαυση του πυρός μεταξύ των ζιντανινών και των μισρατινών. Αλλά για να πετύχει κάθε μεγάλο παζάρι, θα πρέπει να αντιμετωπίσει τις βασικές κινητήριες δυνάμεις τής σύγκρουσης στο εσωτερικό τής Λιβύης, όχι απλώς να επιβληθεί μια νέα πολιτική τάξη από το εξωτερικό.

Καμιά φατρία δεν μπορεί να επιτύχει τη νίκη στην Λιβύη. Το να στηριχθεί τυφλά η αντι-ισλαμική πλευρά και να χαθεί η επαφή με τις εξελίξεις στην χώρα θα ήταν ένα κολοσσιαίο λάθος - κάτι που τα πρόσφατα γεγονότα στην Αίγυπτο και το Ιράκ έχουν καταστήσει απολύτως σαφές.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Return to Article: http://www.foreignaffairs.com/articles/141666/jason-pack/libya-on-the-brink