Άσκοπη τιμωρία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Άσκοπη τιμωρία

Πώς οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα πλήξουν την Ασία

Η κυβέρνηση Ομπάμα έχει απαντήσει στην αυξανόμενη ρωσική επιθετικότητα με το να εντείνει τις προσπάθειές της για να προκαλέσει οικονομικό πόνο στη Μόσχα και να την απομονώσει διπλωματικά. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση ανακοίνωσαν ένα νέο γύρο κυρώσεων [1] στις 29 Ιουλίου, που αποκλείει μια σειρά από ρωσικές τράπεζες από τις αμερικανικές και ευρωπαϊκές κεφαλαιαγορές, αρνείται στις ρωσικές εταιρείες ενέργειας εξελιγμένες τεχνολογίες πετρελαϊκής ανάπτυξης, και επεκτείνει τους περιορισμούς στην ρωσική αμυντική τεχνολογία.

Ακόμη χειρότερα για τη Μόσχα, τα νέα μέτρα καθιστούν δυσκολότερο [2] για τις ρωσικές εταιρείες να συγκεντρώσουν μεσοπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες χρηματοδοτήσεις από τις δυτικές αγορές, και να εξορύξουν πετρέλαιο από την Αρκτική και τα καινούργια κοιτάσματα βαθέων υδάτων και σχιστολιθικών πετρωμάτων. Επίσης βλάπτουν την ρωσική οικονομία [3] αυξάνοντας την ανησυχία των επενδυτών, κάτι που είναι πιθανό να επιταχύνει την φυγή κεφαλαίων και να προκαλέσει ξένους τραπεζίτες να περικόψουν τις πιστώσεις προς την Ρωσία.

Μετά την ανακοίνωση των τελευταίων κυρώσεων, Αμερικανοί διπλωμάτες ταξίδεψαν [4] στην Κίνα, την Ιαπωνία, την Σιγκαπούρη και τη Νότια Κορέα για να παροτρύνουν τους Ασιάτες εταίρους τους να στηρίξουν τις προσπάθειες ενίσχυσης του οικονομικού πόνου προς την Ρωσία.

Από μια ουκρανο-κεντρική οπτική, αυτό έχει νόημα. Ένα καθεστώς κυρώσεων ΗΠΑ-ΕΕ-Ασίας θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρή ζημιά στην ρωσική οικονομία. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος τής Ρωσίας. Και το εμπόριο της Ρωσίας με την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα ανέρχεται στο περίπου 45% των συνολικών εμπορικών συναλλαγών Ρωσίας-ΕΕ. Επιπλέον, η πρόσβαση στις αμερικανικές, ευρωπαϊκές και ασιατικές αγορές και στο συνάλλαγμά τους είναι απαραίτητη για την οικονομική ανάπτυξη της Ρωσίας.

Ωστόσο, ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν φαίνεται απίθανο να υποχωρήσει. Στην πραγματικότητα, η σύγκρουση έχει μόνο κλιμακωθεί, πιο πρόσφατα, σύμφωνα με πληροφορίες με την Ρωσία να αναπτύσσει στρατεύματα κατά μήκος των συνόρων τής Ουκρανίας. Αν η κρίση χειροτερέψει, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να μπουν στον πειρασμό να συνεχίσουν να επιβάλλουν όλο και περισσότερες κυρώσεις για να τον τιμωρήσουν. Αλλά τελικά θα πρέπει να αντιμετωπίσουν την πραγματικότητα ότι η περαιτέρω απομόνωση της Ρωσίας θα μπορούσε να έχει μεγαλύτερο κόστος από ό, τι αξίζει. Οι σύμμαχοι των ΗΠΑ στην Ευρώπη αντιμετωπίζουν σημαντικό οικονομικό κόστος ως αποτέλεσμα της συμμετοχής τους στις τελευταίες προσπάθειες να περιοριστεί ο Πούτιν. Και δεν είναι λιγότερο σημαντικό το ότι οι περαιτέρω κυρώσεις που καθοδηγούνται από τις ΗΠΑ θα αρχίσουν επίσης να υπονομεύουν τα αμερικανικά συμφέροντα και να βλάπτουν τους συμμάχους και τους εταίρους των ΗΠΑ στην Ασία.

Η πλειοψηφία των κυβερνήσεων της περιοχής Ασίας-Ειρηνικού (συμπεριλαμβανομένων των συμμάχων των ΗΠΑ, Αυστραλία και Νότια Κορέα) έχουν λίγη όρεξη [5] για επιβολή σκληρών κυρώσεων στην Ρωσία. Η μοίρα τής Ουκρανίας απλά δεν κατατάσσεται μεταξύ των κορυφαίων προτεραιοτήτων τους σχετικά με τη Μόσχα. Η Νότια Κορέα αξιολογεί την Ρωσία όχι μόνο ως έναν σημαντικό εμπορικό εταίρο, αλλά και ως μέλος των Εξαμερών Συνομιλιών, την πολυμερή ομάδα που έχει χρεωθεί να τιθασεύσει το παράνομο πρόγραμμα πυρηνικών όπλων τής Βόρειας Κορέας. Το Πεκίνο, από την πλευρά του, όχι μόνο δεν θα συμμετάσχει, αλλά θα αντιταχθεί ενεργά σε ένα πολυμερές καθεστώς κυρώσεων, δεδομένων, μεταξύ άλλων, των ανησυχιών του σχετικά με το πώς η διεθνής κοινότητα μπορεί να ανταποκριθεί στον κινεζικό δυναμισμό εγχωρίως ή στο εξωτερικό.

Αλλά ακόμα και οι κυρώσεις που δεν περιλαμβάνουν ασιατικές κυβερνήσεις θα αντηχήσουν σε όλη την Ασία καθώς ιδιώτες συμμετέχοντες στους κλάδους των τραπεζών και της ενέργειας επιδιώκουν να αποφύγουν τις τιμωρίες των αμερικανικών κυρώσεων και τους κινδύνους στην φήμη τους λόγω της επιχειρηματικής τους δραστηριότητας με ρωσικές επιχειρήσεις. Κατασκευαστές εξοπλισμού ενέργειας στην Ανατολική Ασία, πάροχοι παραγωγικών υπηρεσιών και χρηματοδότες έργων θα ακυρώσουν σχέδια συνεργασίας με ρωσικές επιχειρήσεις. Και αυτό θα χτυπήσει σκληρά την ιδιαιτέρως συνεκτική περιφερειακή οικονομία τής Ασίας.

Εν τω μεταξύ, εκείνες οι ασιατικές χώρες που είναι πρόθυμες να συμμετάσχουν στις προσπάθειες των ΗΠΑ να αυξήσουν την οικονομική πίεση στην Μόσχα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα αναγκαστούν να παραιτηθούν από την συνεργασία με την Ρωσία και σε άλλες περιοχές τού εθνικού τους συμφέροντος. Αυτή η διαδικασία είναι πιθανό να είναι πιο έντονη στην Ιαπωνία, όπου οι πρόσφατες κυρώσεις τού Τόκιο στην Ρωσία [6] έχουν ήδη θέσει σε κίνδυνο τις προσπάθειες του πρωθυπουργού Shinzo Abe να βελτιώσει τους δεσμούς με τη Μόσχα. Για παράδειγμα, οι κάποτε ενθαρρυντικές προσπάθειες [7] για να επανεκκινηθούν οι διμερείς συνομιλίες για τα αμφισβητούμενα νησιά στο βορειοδυτικό τμήμα τού Ειρηνικού Ωκεανού έχουν παγώσει στον απόηχο του πιο πρόσφατου γύρου κυρώσεων της Ιαπωνίας. Το κλίμα έχει επιδεινωθεί σημαντικά, με τις δύο πλευρές τώρα να ανταλλάσσουν αιχμές σχετικά με επόμενες ρωσικές στρατιωτικές ασκήσεις στα νησιά, τις οποίες ο Abe αποκάλεσε [8] «εντελώς απαράδεκτες».

Ίσως το πιο ανησυχητικό είναι το κόστος για την ιαπωνική οικονομική ευημερία και την ασφάλεια του ενεργειακού της εφοδιασμού. Η χώρα είναι ήδη σε δύσκολη θέση• Η οικονομία της αγωνίζεται να πάρει ώθηση, ενώ η κυβέρνηση Abe αντιμετωπίζει δύσκολα προβλήματα εγχωρίως, συμπεριλαμβανομένης της επανερμηνείας του ειρηνιστικού συντάγματος της χώρας, της επαναλειτουργίας των πυρηνικών σταθμών παραγωγής ενέργειας, της αύξησης του φόρου κατανάλωσης για να χαλιναγωγηθεί το δημόσιο χρέος και της συνέχισης των διαρθρωτικών οικονομικών μεταρρυθμίσεων για να χαλιναγωγηθούν τα ισχυρά ειδικά συμφέροντα στην Ιαπωνία. Επιπλέον, το ενεργειακό μέλλον της είναι αβέβαιο. Η Ιαπωνία εισάγει [9] πάνω από το 90% της ενέργειάς της και χρησιμοποιεί εισαγόμενο υγροποιημένο φυσικό αέριο (liquefied natural gas, LNG) για να καλύψει το ήμισυ των ηλεκτρικών ενεργειακών αναγκών της.

Η Ρωσία θα μπορούσε να βοηθήσει. Περίπου το 10% τού LNG τής Ιαπωνίας προέρχεται από την Ρωσία, μαζί με καθόλου αμελητέες ποσότητες ρωσικού πετρελαίου και άνθρακα. Το Τόκιο είναι πρόθυμο να αγοράζει σημαντικές ποσότητες από τις νέες εξαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου από κοιτάσματα της Σιβηρίας και της ρωσικής Αρκτικής τα επόμενα χρόνια. Το ρωσικό φυσικό αέριο είναι ιδιαίτερα ελκυστικό για την Ιαπωνία, λόγω της γεωγραφικής εγγύτητάς της, τις δυνητικά μεγάλες ποσότητες που υπάρχουν και την μεγαλύτερη ποικιλία προμηθευτών που θα φέρει στο ενεργειακό χαρτοφυλάκιο της Ιαπωνίας.

Ωστόσο, ένα σημαντικά ισχυρότερο καθεστώς κυρώσεων κατά της Ρωσίας από τις ΗΠΑ και την ΕΕ, ακόμη και χωρίς εκτεταμένη συμμετοχή των Ιαπώνων (αλλά σίγουρα με αυτούς), θα κάνει έναν από τους πιο σημαντικούς συμμάχους των Ηνωμένων Πολιτειών λιγότερο πλούσιο και λιγότερο ασφαλή. Επιπλέον, εάν στο μέλλον οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας στοχεύσουν τον τομέα τού φυσικού αερίου της, οι πελάτες τής Ρωσίας στην Ιαπωνία και την υπόλοιπη Ανατολική Ασία, καθώς και στην Ευρώπη, θα πληρώσουν βαρύ τίμημα.

Αυτά δεν είναι, όμως, μόνο για την οικονομία. Στην Ασία, η απομόνωση της Ρωσίας από τους εταίρους των ΗΠΑ έρχεται επίσης σε αντίθεση με βασικά συμφέροντα της ασφάλειας των ΗΠΑ στην περιοχή. Η κυβέρνηση Ομπάμα προσπάθησε να βάλει μια σφήνα ανάμεσα στην Μόσχα και το Πεκίνο - για παράδειγμα, πιέζοντας την Κίνα να μην υποστηρίξει την Ρωσία στο Συμβούλιο Ασφαλείας τού ΟΗΕ - για να αποτρέψει το ενδεχόμενο η κρίση τής Ουκρανίας να οδηγήσει σε στενότερους δεσμούς μεταξύ των δύο δυνάμεων. Πρόκειται για μια αξιόλογη προσπάθεια, δεδομένου ότι μια τέτοια συνεργασία θα περιέπλεκε σχεδόν με βεβαιότητα τους αμερικανικούς στόχους σχεδόν σε κάθε πεδίο τής εξωτερικής πολιτικής, όπως στο Αφγανιστάν, στο Ιράν, στην Βόρεια Κορέα, στην Συρία, στην Θάλασσα της Νότιας Κίνας, στην κλιματική αλλαγή και στην μη διάδοση των πυρηνικών όπλων.

Αλλά, ο καλύτερος τρόπος για να αποφευχθεί μια τέτοια έκβαση δεν είναι να εξαναγκαστεί ή να δελεαστεί η Κίνα να απομακρυνθεί από την Ρωσία (μια μάλλον μάταιη προσπάθεια), αλλά να εξασφαλιστεί, αντιθέτως, ότι η Ρωσία θα έχει ακόμη καλύτερες σχέσεις με τις άλλες χώρες τής Ασίας - την Ινδία, την Ιαπωνία και το Βιετνάμ – που βλέπουν την Κίνα ως μια πιθανή απειλή. Η Ουάσιγκτον πρέπει να θυμάται ότι οι διαφοροποιημένες συνεργασίες τής Ρωσίας στην Ασία είναι ένας σημαντικός παράγοντας πρόληψης μεγαλύτερης σύμπραξης μεταξύ Μόσχας και Πεκίνου, ιδιαίτερα σε κρίσιμα θέματα ασφαλείας στην Ασία που επηρεάζουν άμεσα τις Ηνωμένες Πολιτείες. Για να υποστηρίξουν την διατήρηση αυτών των σχέσεων, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα πρέπει να επιχειρήσουν να περιορίσουν την συμμετοχή τής Ρωσίας σε κορυφαίους πολυμερείς θεσμούς πολιτικής και ασφάλειας της Ασίας, όπως την Σύνοδο Κορυφής τής Ανατολικής Ασίας (East Asia Summit) και την Σύνοδο «συν» των υπουργών Άμυνας τού ASEAN, ένα φόρουμ για τους υπουργούς τού ASEAN και οκτώ από τους διαλογικούς εταίρους τους για να συζητούν θέματα άμυνας και ασφάλειας.

Παρά το γεγονός ότι οι σχέσεις Ρωσίας-Κίνας είναι σε μεγάλο βαθμό συναλλακτικές και ορίζονται από ανταγωνιστικά συμφέροντα και αμοιβαία δυσπιστία, οι χώρες έχουν επίσης αποδείξει ότι μπορούν να συνεργάζονται όταν δεν έχουν πουθενά αλλού να στραφούν, κάτι που φάνηκε πιο πρόσφατα από την απόφασή τους να υπογράψουν μια συμφωνία φυσικού αερίου ύψους 400 δισεκατομμυρίων δολαρίων [10].

Αν η κρίση βαθύνει στην Ουκρανία, θα εξαρτηθεί από την κυβέρνηση Ομπάμα να ακολουθήσει μια πολιτική που να τιμωρεί την Ρωσία, αλλά επίσης να αντιμετωπίζει άμεσα τις επιβλαβείς συνέπειες της περαιτέρω απομόνωσής της. Αυτό θα απαιτήσει την επέκταση των αμερικανικών προσπαθειών να στηρίξουν την οικονομική και ενεργειακή ασφάλεια της ανατολικής Ασίας, συμπεριλαμβανομένης της οριστικοποίησης της συμφωνίας Trans-Pacific Partnership και της επίσπευσης των εξαγωγών υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η ανάληψη ενεργειών που αποκόπτουν τους δεσμούς μεταξύ της Ρωσίας και των εταίρων της στην Ασία προκαλεί την αναδιάταξη της ασιατικής ισορροπίας δυνάμεων εις βάρος των Ηνωμένων Πολιτειών. Δεν υπάρχει κανείς που να εκτιμά ότι μια ασθενέστερη Ιαπωνία και ισχυρότερες σινο-ρωσικές σχέσεις θα ήταν κάτι καλό για τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141915/ely-ratner-and-elizabeth-r...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.nytimes.com/2014/07/30/world/europe/european-sanctions-russia...
[2] http://www.economist.com/news/europe/21610322-cost-vladimir-putins-gambl...
[3] http://www.newsweek.com/2014/08/15/will-sanctions-russia-tip-world-reces...
[4] http://online.wsj.com/articles/u-s-seeks-asian-backing-for-sanctions-on-...
[5] http://thediplomat.com/2014/07/why-asia-wont-sanction-russia-for-mh17/
[6] http://www.japantimes.co.jp/news/2014/08/05/national/politics-diplomacy/...
[7] http://thediplomat.com/2013/08/getting-serious-an-end-to-the-russia-japa...
[8] http://www.latimes.com/world/asia/la-fg-russia-japan-disputed-islands-20...
[9] http://www.eia.gov/countries/analysisbriefs/Japan/japan.pdf
[10] http://www.bloomberg.com/news/2014-05-21/russia-signs-china-gas-deal-aft...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr