Η ομάδα των αουτσάιντερ

Καθώς ο πρόεδρος της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, προωθεί όπλα και μαχητές στην Ουκρανία και η Δύση απαντά με κυρώσεις, η ρωσική οικονομία φαίνεται να ετοιμάζεται για να μπει σε ύφεση. Ο τελευταίος γύρος των κυρώσεων που ακολούθησε την κατάρριψη της πτήσης MH17 της Malaysia Airlines έχει αφήσει την Ρωσία να αντιμετωπίζει άνευ προηγουμένου φυγή κεφαλαίων, που αναμένεται να φθάσει τα 100 δισεκατομμύρια δολάρια [2] μέχρι το τέλος τού 2014 (σε σύγκριση με τα 63 δισεκατομμύρια δολάρια για το σύνολο του 2013 [3]). Το ρούβλι, εν τω μεταξύ, έχει πέσει περισσότερο από 11% από το Νοέμβριο του 2013.

Αλλά για τη Ρωσία, τα πράγματα δεν είναι όλα άσχημα. Οι αντι-κυρώσεις της [4] σε σχεδόν όλα τα τρόφιμα και τις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και την ΕΕ ενισχύουν την θέση τής χώρας στην Ευρασία. Στην πραγματικότητα, το κλείσιμο των δυτικών συνόρων τής Ρωσίας στα ευρωπαϊκά και αμερικανικά αγαθά θα μπορούσε να επιτρέψει στον Πούτιν να εκτελέσει ένα «flip» τζούντο: Να στέψει τον αποκλεισμό τής Δύσης προς όφελός του, χρησιμοποιώντας τον για να σφραγίσει στενότερους δεσμούς με τα γειτονικά μετα-σοβιετικά κράτη, και ακόμη και με νέους εταίρους, όπως η Τουρκία.

ΕΜΠΟΡΕΥΟΜΕΝΟΙ

Μια σειρά από χώρες στην περιφέρεια της Ρωσίας αντέδρασε με ενθουσιασμό για την ρωσική απαγόρευση στα ευρωπαϊκά και αμερικανικά τρόφιμα˙ Το αναμενόμενο οικονομικό κόστος μόνον στην ΕΕ εκτιμάται ότι θα φτάσει τα 14 δισ. δολάρια [5] σε έναν χρόνο. Πολλές μετα-σοβιετικές χώρες έχουν από καιρό αγωνιστεί για να εμβαθύνουν την πρόσβασή τους στην αγορά τής Ρωσίας, που πλέον είναι ορθάνοιχτη για αυτούς. Από την πλευρά τους, οι αξιωματούχοι τού Τατζικιστάν, δήλωσαν ότι έχουν ως στόχο να πενταπλασιάσουν τις πωλήσεις [6] φρούτων και λαχανικών στην Ρωσία. Ο αναπληρωτής υπουργός Γεωργίας τής Κιργιζίας προχώρησε ακόμη περισσότερο, προβλέποντας άνοδο στις συνολικές εξαγωγές τής χώρας προς την Ρωσία από τους 13,5 στους 200 τόνους [7] ανά έτος. Η Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν και ακόμη και το αυτάρκες Ουζμπεκιστάν επίσης προθυμοποιήθηκαν να επεκτείνουν τις εξαγωγές τους για να καλύψουν κάθε έλλειμμα που αντιμετωπίζει η Ρωσία, μετά την απαγόρευση των Δυτικών προϊόντων.

Όλες αυτές οι χώρες έχουν παλέψει να αναπτύξουν εξαγωγικές οικονομίες βασισμένες σε κάτι άλλο από την εξόρυξη πόρων. Πολλοί από τους καλύτερα μορφωμένους πολίτες τους έφυγαν στο εξωτερικό μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, και η χαμηλή παραγωγικότητα, οι γεωγραφικοί περιορισμοί και η ενδημική διαφθορά τούς έχουν αφήσει ανήμπορους να ανταγωνιστούν τον εκβιομηχανισμένο γεωργικό τομέα τής Δύσης, πολύ δε λιγότερο τις σύγχρονες δυτικές διαδικασίες μεταποίησης. Με απλά λόγια, ένα φορτίο φρούτων από το Κιργιστάν ήταν συχνά και κατώτερο σε ποιότητα και πιο δαπανηρό και εφοδιαστικά πιο δύσκολο να παρασχεθεί από όσο ένα αντίστοιχο από την Πολωνία. Αλλά τώρα, η γεωργική αγορά τής Ρωσίας θα είναι αποκλεισμένη από τον πιο αποτελεσματικό ανταγωνισμό.

Πέραν τούτων, το Κρεμλίνο έχει αρχίσει μέχρι και να φλερτάρει με τα δορυφορικά κράτη για οικονομικές συναλλαγές - μια έντονη αντίθεση με τον συνήθη εκφοβισμό. Από το 2010, όταν η Ρωσία διαμόρφωσε μια τελωνειακή ένωση με το Καζακστάν και την Λευκορωσία, οι χώρες μη-μέλη είχαν μείνει στα κρύα τού λουτρού. Η ένωση χτύπησε ιδιαίτερα σκληρά το Κιργιστάν, καθώς το γειτονικό Καζακστάν σφράγισε τα πορώδη κατά το παρελθόν σύνορά του απέναντι σε εισαγωγές από μη-μέλη. Από τότε, η Ρωσία έχει χρησιμοποιήσει τον αποκλεισμό από την τελωνειακή ένωση για να πιέσει την Κιργιζία και άλλους, όπως η Αρμενία και το Τατζικιστάν, για να συμμετάσχουν στην Ευρασιατική ολοκλήρωση. Ως μια χαρακτηριστική περίπτωση, οι εξαγωγές γεωργικών προϊόντων τού Κιργιστάν στην Ρωσία μειώθηκαν από 195 τόνους σε 13,5 τόνους αφότου η τελωνειακή ένωση τέθηκε σε εφαρμογή. Αλλά τώρα ο Ρώσος αναπληρωτής πρωθυπουργός, Ιγκόρ Σουβάλοφ, δήλωσε ότι η Μόσχα θα άρει [8] τους περιορισμούς και τα «αδικαιολόγητα εμπόδια» για τα φρούτα και τα λαχανικά τής Κιργιζίας. Τώρα που η απαγόρευση των Δυτικών τροφίμων έχει ανοίξει νέες εμπορικές ευκαιρίες, υπάρχουν πλέον μερικά καρότα για να πάνε μαζί με το μαστίγιο.

Η Τουρκία επίσης σπεύδει να καλύψει το κενό που δημιουργείται από τις κυρώσεις τής Ρωσίας. Δύο ημέρες μετά την ανακοίνωση της απαγόρευσης των τροφίμων, ο Τούρκος υπουργός Οικονομίας, Nihat Zeybekci, δήλωσε ότι η χώρα του θα μπορούσε να πλησιάσει την Ρωσία για να «κερδίσει πλεονεκτήματα» [9] από την κατάσταση. Την επόμενη εβδομάδα, αξιωματούχοι από την Rosselkhoznadzor, την ρωσική υπηρεσία γεωργικής εποπτείας, επισκέφθηκε την Άγκυρα [10] για διαπραγματεύσεις σχετικά με την αύξηση των τουρκικών εισαγωγών στην χώρα. Ο εκλεγείς πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι όλο και περισσότερο επικριτικός για την Δύση, και παρ’ όλο που η Τουρκία δεν έχει καμία νομική υποχρέωση να ακολουθήσει τις αποφάσεις τής ΕΕ, η προθυμία του να προμηθεύει την Ρωσία μόνο ενισχύει την μετατόπιση της χώρας μακριά από τον φιλελευθερισμό.

ΔΕΥΤΕΡΕΣ ΣΚΕΨΕΙΣ

Κατά ειρωνικό τρόπο, οι λιγότερο ενθουσιώδεις χώρες για τις αντι-δυτικές κυρώσεις τής Ρωσίας είναι αυτές που έχουν ήδη εναρμονιστεί οικονομικά με αυτήν. Η Λευκορωσία και το Καζακστάν, οι εταίροι τής Ρωσίας στην τελωνειακή ένωση και την διάδοχη οργάνωσή της, την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, αντιμετώπισαν το εμπορικό μποϊκοτάζ ψύχραιμα. Στις 29 Μαΐου, οι τρεις χώρες υπέγραψαν μια συμφωνία για να σχηματίσουν έναν «ενιαίο οικονομικό χώρο» [11] που θα διευρύνει, τελικά, την τελωνειακή ένωση ώστε να περιλαμβάνει οικονομικές, βιομηχανικές και γεωργικές πολιτικές. Ακόμη και κατά την στιγμή τής υπογραφής, η Ρωσία τιμωρείτο από την Δύση επειδή τροφοδοτούσε την αναταραχή στην Ουκρανία. Αντιμετωπίζοντας την πιθανότητα η υπογραφής να φέρει επιβολή κυρώσεων και φοβούμενο τις φιλο-ρωσικές αποσχιστικές τάσεις εντός των συνόρων του, το Καζακστάν αγωνίστηκε ιδιαίτερα σκληρά για να αποδυναμώσει την συνθήκη προς το τέλος των διαπραγματεύσεων.