Έτσι μοιάζει η εξομάλυνση

Η Ουάσιγκτον, αντίθετα, πιστεύει ότι η σιιτική κοινότητα του Ιράκ θα πρέπει να ασκήσει λιγότερη εξουσία από όση θα ήταν φυσικό να κάνει με βάση τήν αυστηρή αναλογικότητα στον πληθυσμό. Εν μέρει, αυτό μπορεί να συμβαίνει λόγω της πίεσης από σουνιτικές κυβερνήσεις τής περιοχής, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας. Αλλά οι Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν επίσης ότι ορισμένες από τις σιιτικές ομάδες τού Ιράκ ενδιαφέρονται περισσότερο να αποκτήσουν το μονοπώλιο της εθνικής εξουσίας από το να ασκούν εξουσία με υπεύθυνο τρόπο.

Ο δεύτερος παράγοντας που θα μπορούσε να ακυρώσει την αμερικανο-ιρανική συνεργασία είναι η προοπτική ενός ανεξάρτητου Κουρδιστάν. Υπό τον Μαλίκι, η σχέση ανάμεσα στην Βαγδάτη και την κουρδική περιφερειακή πρωτεύουσα Ερμπίλ, έγινε ολοένα και πιο εχθρική. Αφότου η βορειο-ιρακινή πόλη Μοσούλη κατελήφθη από την ISIS τον Ιούνιο, οι Κούρδοι αποφάσισαν να αδράξουν την ευκαιρία να στοιχηματίσουν για περισσότερη κυριαρχία. Γρήγορα κατέλαβαν το Κιρκούκ, μια διαμφισβητούμενη και ενεργειακά πλούσια πόλη στο βόρειο Ιράκ, και συνέχισαν την αμφιλεγόμενη πολιτική τους να πωλούν πετρέλαιο χωρίς την έγκριση της Βαγδάτης. Δήλωσαν επίσης την πρόθεσή τους να διεξάγουν δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία των Κούρδων.

Όλες αυτές οι εξελίξεις ανησύχησαν την Τεχεράνη, η οποία έχει σε γενικές γραμμές διατηρήσει καλές σχέσεις με τους Κούρδους, αλλά έχει χαράξει μια κόκκινη γραμμή όσον αφορά την ανεξαρτησία των Κούρδων. Η πρόσφατη απόφαση Δυτικών χωρών να παρέχουν όπλα άμεσα σε κουρδικές πολιτοφυλακές αύξησε τις ανησυχίες τής Τεχεράνης. Παρά το γεγονός ότι το Ιράν έχει αναπτύξει στενούς πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς με τους Κούρδους τού Ιράκ και ακόμη έχει δεσμευθεί να τους υποστηρίξει στον πόλεμό τους εναντίον τής ISIS, η Τεχεράνη καταλαβαίνει επίσης ότι η ανεξαρτησία των Κούρδων τού Ιράκ θα μπορούσε να υποκινήσει εύκολα τις δικές της εθνοτικές μειονότητες στο Ιράν να απαιτήσουν την ανεξαρτησία τους και να υπονομεύσουν την εδαφική ακεραιότητα της χώρας. Η Τεχεράνη το γνωρίζει πολύ καλά από ένα πρόσφατο προηγούμενο: Μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μια ανεξάρτητη κυβέρνηση ιδρύθηκε φευγαλέα στο Mahabad, στο ιρανικό Κουρδιστάν, παρ’ όλο που το υποστηριζόμενο από τους Σοβιετικούς κίνημα σύντομα συνεθλίβη από την κεντρική κυβέρνηση του Ιράν. Οι Ιρανοί πολιτικοί επίσης γνωρίζουν ότι, αν και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιτίθενται επίσημα στην ανεξαρτησία των Κούρδων, οι Κούρδοι έχουν ισχυρούς φίλους στην Ουάσιγκτον οι οποίοι επιδιώκουν να αλλάξει αυτή η πολιτική.

Τέλος, η αμερικανο-ιρανική συνεργασία μπορεί πάντα να σκοντάψει λόγω των πολλών εκλογέων στις δύο χώρες οι οποίοι είναι ιδεολογικά αντίθετοι σε οποιαδήποτε διμερή συνεργασία μεταξύ των δύο κρατών. Στην Ουάσιγκτον, πολλοί κατηγορούν το Ιράν για ενθάρρυνση του σεχταρισμού στο Ιράκ, και ορθώς επισημαίνουν ότι το Ιράν έχει εκπαιδεύσει και χρηματοδοτήσει σιίτες μαχητές που σκότωσαν στρατιώτες των ΗΠΑ μετά την αρχική εισβολή στο Ιράκ. Θεωρούν ότι το Ιράν είναι η πηγή των προβλημάτων τού Ιράκ και στα σοβαρά, αν και μη ρεαλιστικά, επιδίωξαν να το αποκλείσουν από οποιαδήποτε μελλοντική αρχιτεκτονική ασφάλειας της χώρας. Για παράδειγμα, ο στρατηγός James L. Jones, πρώην Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας τού Ομπάμα, πρότεινε πρόσφατα την σύγκληση υπό την αιγίδα των ΗΠΑ ενός στρατηγικού συνεδρίου για το Ιράκ. Όλοι οι περιφερειακοί φορείς θα προσκαλούντο στο συνέδριο, εκτός από το Ιράν.

Ομοίως, πολλά μέλη των δυνάμεων ασφαλείας στην Τεχεράνη απορρίπτουν την συνεργασία με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πιστεύουν ότι η Ουάσιγκτον είναι η πηγή τής αστάθειας στο Ιράκ˙ Μερικοί φθάνουν μέχρι να κατηγορούν τις Ηνωμένες Πολιτείες για την ύπαρξη της ISIS, με βάση την συνωμοτική πεποίθηση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες βοήθησαν την χρηματοδότηση της οργάνωσης για να πολεμήσει εναντίον τού υποστηριζόμενου από την Τεχεράνη καθεστώτος Άσαντ στην Συρία. Για τους πιο ευλαβείς ισλαμιστές ιδεολόγους τού Ιράν, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορεί ποτέ να είναι αξιόπιστες πέραν μιας πολύ βραχυπρόθεσμης τακτικής συνεργασίας.

Παρά τις δυσκολίες αυτές, η συνεργασία μεταξύ Ουάσιγκτον και Τεχεράνης είναι πιθανό να βαθύνει, παρά να χαλαρώσει, τις επόμενες εβδομάδες. Η ISIS είναι μια σαφής διακρατική απειλή που απαιτεί μια διακρατική λύση. Το Ιράν διαθέτει σημαντική εμπειρία στην μάχη ενάντια στην ISIS στην Συρία και τον Λίβανο και μπορεί να προσφέρει μεγάλη βοήθεια σε εκείνους που επιδιώκουν να εξαλείψουν την απειλή από αυτήν την μαχητική οργάνωση. Πράγματι, η καταπολέμηση της ISIS μπορεί να προκαλέσει ακόμη και το κατά το παρελθόν αδιανόητο: Συνεργασία μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας, δύο χωρών που έχουν περισσότερο ή λιγότερο πολεμήσει έναν ανοικτό πόλεμο μέσω πληρεξουσίων τα τελευταία αρκετά χρόνια στο Ιράκ, τον Λίβανο και την Συρία. Τώρα, και οι δύο χώρες απειλούνται από την ISIS, κάτι που εξηγεί γιατί η Σαουδική Αραβία καλωσόρισε ανοιχτά την αναγόρευση του Abadi ως πρωθυπουργού.

Πριν από τρεις εβδομάδες, ο Alaeddin Boroujerdi, ο πρόεδρος της επιτροπής Εξωτερικής Πολιτικής και Εθνικής Ασφάλειας τού ιρανικού κοινοβουλίου, ορθώς δήλωσε ότι το Ιράν, η Σαουδική Αραβία και οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι οι βασικοί παίκτες στο Ιράκ. Αν η Ουάσιγκτον και η Τεχεράνη καταφέρουν να συνεργαστούν για την σταθεροποίηση στο Ιράκ, δεν θα ήταν μόνο μια καλή είδηση για τους Ιρακινούς - θα μπορούσε επίσης να ανοίξει τον δρόμο για μια τελική συμφωνία στις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις για τα πυρηνικά. Υπό αυτή την έννοια, οι δύο χώρες θα έχουν πραγματικά επιτύχει σημαντική προσέγγιση, αν και όχι με τον τρόπο που πολλοί παρατηρητές αρχικά ανέμεναν.

Copyright © 2002-2012 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/141937/mohsen-milani/this-is-what...