Επιμελώς μοντέρνοι Μουσουλμάνοι | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Επιμελώς μοντέρνοι Μουσουλμάνοι

Γιορτάζοντας την Eid στην Κωνσταντινούπολη

Όμως, η εξέταση ενός αιώνα τουρκικών θυσιών αποκαλύπτει μια ακόμη μεγαλύτερη ειρωνεία. Κάθε χρόνο, αυτό που προκαλεί την πιο μεγάλη οργή των πιστών κοσμικών, είναι οι ανατριχιαστικές εικόνες - συχνά δημοσιευμένες στις εφημερίδες - από κακοσφαγμένα ζώα να προσπαθούν να ξεφύγουν και να τρέχουν τρομοκρατημένα στους δρόμους τής πόλης. Αυτές οι σκηνές, συνήθεις όταν οι άνθρωποι αποφεύγουν τους επίσημους χώρους θυσιών υπέρ της ερασιτεχνικής προσέγγισης, είναι με τον δικό τους τρόπο μια υπόμνηση στην επιτυχή ανάπτυξη της Τουρκίας. Πενήντα χρόνια πριν, όταν η πλειοψηφία των Τούρκων πολιτών ήταν αγρότες, ήξεραν, αν μη τι άλλο, πώς να σκοτώνουν γρήγορα και καθαρά ένα πρόβατο. Η σημερινή σφαγή φαίνεται ακόμη περισσότερο εξωπραγματική στις εξαπλωμένες πόλεις μιας κυρίως αστικής χώρας, όπου τα καθαρά τσιμεντένια δάπεδα των πλυντηρίων αυτοκινήτων γίνονται αυτοσχέδια σφαγεία και βάζουν την αιματοχυσία σε ακόμη πιο έντονο περίγραμμα.

Οι ιδέες τής νεωτερικότητας είναι εύπλαστες και παράδοξες - και όχι μόνο κατά την διάρκεια του Κουρμπάν Μπαϊράμ. Πριν από μερικά χρόνια, η Κωνσταντινούπολη ήταν μια πόλη όπου οι φτωχοί αγρότες καλλιεργούσαν λαχανικά στην τάφρο γύρω από τα παλαιά βυζαντινά τείχη και στην συνέχεια τα έφερναν με γαϊδουράκια για να πωληθούν σε εβδομαδιαία παζάρια. Μερικά από αυτά τα παραδοσιακά παζάρια έδωσαν την θέση τους σε σούπερ μάρκετ, άλλα έγιναν αγορές βιοκαλλιεργητών «δυτικού τύπου». Επίσης, σε πολλά μέρη τής Τουρκίας, το να διατηρεί κάποιος μεγάλο μουστάκι παραμένει σοβαρό σύμβολο παραδοσιακής αρρενωπότητας της Ανατολίας. Αλλά τώρα, για κάποιους στη νεολαία τής Κωνσταντινούπολης, τα εξίσου μεγάλα μουστάκια έχουν γίνει το σύμβολο όσων συμβολίζουν επίσης οι Αμερικανοί κατά την διάρκεια του Movember (στμ: Η ανάπτυξη μουστακιού καθ’ όλο τον μήνα Νοέμβριο στις ΗΠΑ ως εκδήλωση ευαισθησίας για τον καρκίνο τού προστάτη και άλλων μορφών ανδρικού καρκίνου και των σχετικών δωρεών αντιμετώπισής τους).

Οι ευσεβείς μουσουλμάνοι και οι μοντέρνοι αγωνίζονται το ίδιο να προσδώσουν μια σύγχρονη πτυχή σε άλλα σύμβολα επίσης, ίσως σε κανένα περισσότερο από όσο στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο Ερντογάν προωθεί ένα ισχυρό, αλλά ανεκτικό μουσουλμανικό όραμα του οθωμανικού παρελθόντος, το οποίο μπορεί να δικαιολογήσει τις περιφερειακές φιλοδοξίες τής Τουρκίας ενώ καθησυχάζει τα γειτονικά κράτη ότι δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν. Οι σπουδαστές των καλλιτεχνικών σπουδών παιχνιδιάρικα αναπαράγουν σκηνές [1] από το Pulp Fiction και το The Shining με Οθωμανικές μινιατούρες για να εξερευνήσουν την ευελιξία των παραδοσιακών σχεδίων. Θα μπορούσαν όλα να παραπέμπουν στην ίδια αυτοκρατορία, αλλά δεν έχουν περισσότερη ιδεολογική ομοιότητα από αυτούς που αναπαριστούν τον Αμερικανικό Εμφύλιο με τους οπαδούς τής ταινίας Abraham Lincoln: Vampire Hunter.

Οι Τούρκοι πάντα κατανοούσαν καλύτερα από όσο οι περισσότεροι άλλοι ότι η νεωτερικότητα είναι κάτι σαν ένα παιχνίδι παραπλάνησης. Μέσα από σκληρή εμπειρία - ας πούμε, ξοδεύοντας δεκαετίες χτίζοντας αυτό που νόμιζαν ότι ήταν καθαρές, μοντέρνες, πολυκατοικίες από μπετόν, για να μάθουν από τους Ευρωπαίους ότι μια πιο σύγχρονη κυβέρνηση θα είχε επικεντρωθεί στην συντήρηση των παραδοσιακών κτηρίων- οι Τούρκοι ηγέτες ανακάλυψαν ότι το καλύτερο πράγμα, όταν είναι κάποια χώρα σύγχρονη είναι ότι έχει τα χρήματα και την δύναμη να αποφασίσει τι σημαίνει να είναι σύγχρονη. Δεδομένου ότι η κυβέρνηση Ερντογάν αντιμετωπίζει έντονη κριτική στο εσωτερικό και στο εξωτερικό, είναι εύκολο να ξεχνάμε πόσο επιτυχημένη ήταν κάποτε στην προώθηση του κατανοητού από αυτήν μοντερνισμού. Η κυβέρνησή του ανήλθε στην εξουσία μέσω της άριστη γνώσης της τέχνης τού χειρισμού τής ρητορικής περί των ρηγμάτων τής Τουρκίας μεταξύ Ανατολής και Δύσης, παράδοσης και νεωτερικότητας. Με το να επιλέγει προσεκτικά τις πολιτικές πρωτοβουλίες του, καθώς και τις λέξεις που χρησιμοποιούσε για να τις περιγράψει, ο Ερντογάν κατάφερε να υπονοεί ότι ό, τι κι αν κάνει - είτε υποκινούμενο από θρησκευτικές επιταγές, είτε από πραγματισμό κοινής λογικής είτε και από τα δύο - είναι άψογα μοντέρνο.

Ένα από τα επιτεύγματα με υπογραφή Ερντογάν, στο κάτω-κάτω, ήταν η ανατροπή μιας στρατιωτικής απαγόρευσης στις γυναίκες που φορούν μαντίλα να εισέρχονται στα σχολεία. Ήταν μια νίκη για εκείνους που ήθελαν να φορούν μαντίλες, φυσικά, αλλά ήταν επίσης, σύμφωνα με την αφήγηση της κυβέρνησης, μια νίκη για την ελευθερία και για την εκπαίδευση των γυναικών. Επίσης επεξέτεινε και αναδόμησε την κεντρική πλατεία τής Κωνσταντινούπολης υπογειοποιώντας τον κύριο δρόμο που την διέσχιζε και εγκαθιστώντας αλλού την κύρια στάση λεωφορείων. Υπερηφανεύεται ότι έχει δημιουργήσει μια φιλική προς το περιβάλλον ζώνη πεζών χωρίς κυκλοφορία αυτοκινήτων. Αλλά επίσης κατέστησε δύσκολο για τους υποψήφιους θαμώνες να επισκέπτονται τα κοντινά μπαρ. Ομοίως, η απαγόρευση της κυβέρνησης για το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους εθεωρείτο ως πρωτοβουλία για την υγεία στο στυλ τού Michael Bloomberg, αλλά επίσης τυχαίνει να επιβάλει μια διαταγή τού Κορανίου.

Το AKP έχει χρησιμοποιήσει τον μοντερνισμό για να προωθήσει τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις, επίσης. Μόλις την περασμένη εβδομάδα, ο Ερντογάν, υποστηρίζοντας ότι η Apple βγάζει περισσότερα χρήματα από το brand name της αντί από τα προϊόντα της, παρουσίασε [2] ένα νέο λογότυπο για την πώληση τουρκικών εξαγωγών στον κόσμο. Όταν το κόμμα ήρθε στην εξουσία το 2003, ένα δολάριο άξιζε 1,7 εκατομμύρια τουρκικές λίρες. Το 2005, η κυβέρνηση έκοψε έξι μηδενικά για να δημιουργήσει την φαινομενικά πιο αξιοσέβαστη Νέα Τουρκική Λίρα, η οποία έγινε [σκέτη] Τουρκική Λίρα και πάλι, τέσσερα χρόνια αργότερα. Στη συνέχεια, το 2013, η λίρα πήρε το δικό της σύμβολο: [3]. Μερικές φορές ξεχνάμε ότι οι χώρες έχουν την δυνατότητα να κάνουν πράγματα όπως αυτό, αλλά η Τουρκία το έκανε. Είναι κομψό, δημοφιλές, και μοιάζει αρκετά στο σύμβολο του ευρώ για να υπενθυμίζει σε όλους ότι το νόμισμα της Τουρκίας δεν είναι τόσο πολύ χειρότερο από όσο το Δυτικό αντίστοιχό του αυτές τις μέρες.