Η γεωπολιτική των Καθολικών

Φυσικά, αυτό που είναι πιο επείγον για τους Χριστιανούς, όταν πρόκειται για την Τουρκία είναι η κατάσταση των προσφύγων. Από τα εκτιμώμενα 13,6 εκατομμύρια άτομα [4] εκτοπισμένους από τις συγκρούσεις στο Ιράκ και την Συρία, περίπου σε 1,1 εκατομμύριο είναι Ιρακινοί Χριστιανοί και τουλάχιστον 500.000 Σύριοι Χριστιανοί [5]. Η Τουρκία έχει δεχθεί περίπου 1,6 εκατομμύρια πρόσφυγες, παρέχοντας στέγη, τροφή και ιατρική περίθαλψη για περίπου 1,1 εκατομμύρια από αυτούς [6] σε πάνω από 20 κέντρα προσφύγων.

Για να σημειωθεί πρόοδος σε κάθε έναν από τους τομείς αυτούς, ο Φραγκίσκος θα κάνει έκκληση προς τον Ερντογάν ως έναν από τους πιο ευσεβείς διαδόχους τού Ατατούρκ. Ο Φραγκίσκος θα προτρέψει τον Ερντογάν να απορρίψει την βία που γίνεται στο όνομα του Αλλάχ εναντίον αθώων. Μπορεί επίσης να υποβάλει ένα σχέδιο που προτάθηκε από τον λαϊκό Καθολικό ηγέτες Andrea Riccardi για να σωθεί το Χαλέπι, η μεγαλύτερη πόλη τής Συρίας, που βρίσκεται τώρα υπό πολιορκία. Το Χαλέπι έχει σημαντικά θρησκευτικά μνημεία και έναν σημαντικό χριστιανικό πληθυσμό. Ο Riccardi οραματίζεται την δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων στο Χαλέπι για να εισρεύσουν προμήθειες προς τους αμάχους και μια ειρηνευτική δύναμη των Ηνωμένων Εθνών. Μέχρι σήμερα, η πρόταση έχει προσελκύσει υποστήριξη από ένα ευρύ φάσμα διεθνών προσωπικοτήτων [7], συμπεριλαμβανομένων Μουσουλμάνων ηγετών από το Πακιστάν, την Ινδονησία, τον Λίβανο και την Γαλλία. Η υποστήριξη του Ερντογάν στο σχέδιο θα μπορούσε να το μετατρέψει σε πραγματικότητα.

ΟΧΙ ΤΟΣΟ ΜΕΓΑΛΟ ΣΧΙΣΜΑ

Η δεύτερη αποστολή τού Πάπα, ενώ βρίσκεται στην Τουρκία είναι πιο εύκολη, διότι είναι πιο απλή: Η δημόσια επίδειξη του σεβασμού και της αγάπης του προς τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο Α', ως μέρος ενός συνεχιζόμενου επί 50 έτη, διαλόγου μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων, που ήσαν μια εκκλησία μέχρι το Μεγάλο Σχίσμα τού 1054. Ο Πάπας έχει επίσης ως στόχο να ενισχύσει το κύρος του πολιορκούμενου Πατριάρχη απέναντι σε μια περιφρονητική τουρκική κυβέρνηση και μια συχνά αλαζονική θεσμική κόρη, την Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η επίσκεψη του Φραγκίσκου συμπίπτει χρονικά με την 30η Νοεμβρίου, την Εορτή τού Αγίου Ανδρέα, του αποστόλου ο οποίος ίδρυσε την Χριστιανική Εκκλησία στην Ανατολή. Ο Άγιος Ανδρέας ήταν ο βιολογικός αδελφός τού Αγίου Πέτρου, ο οποίος ίδρυσε την Καθολική Εκκλησία στην Δύση. Δεν υπάρχει καμία διαφορά μεταξύ των δύο εκκλησιών σχετικά με την αποστολική καταγωγή ή την εγκυρότητα των αντίστοιχων μυστηρίων τους˙ Οι δύο διαφέρουν κυρίως στην μορφή, όχι στο δόγμα -εκτός από το κύριο εμπόδιο, το καθολικό δόγμα σχετικά με το παπικό πρωτείο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι λιγότερο ιεραρχική από όσο η Καθολική Εκκλησία: Αποτελείται από 17 αυτοδιοικούμενες οντότητες με ξεχωριστές γεωγραφικές περιοχές δικαιοδοσίας, ενωμένη από την θεολογία και την λατρεία [8]. Άλλες πέντε εκκλησίες στην ορθόδοξη κοινωνία θεωρούνται ανεξάρτητα μέλη από κάποιους, αλλά δεν αναγνωρίζονται από όλους.

Οι επικεφαλής κάθε Ορθόδοξης Εκκλησίας θεωρούνται ίσοι, αν και ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ως ο αρχικός ηγέτης, ιστορικά θεωρείται ο «πρώτος μεταξύ ίσων» και έχει αρκετούς μοναδικούς ρόλους: Την ευθύνη για την σύγκλιση Ορθοδόξων συνόδων, να συμμετέχει σε διαθρησκειακές συζητήσεις και να διοικεί τις ενορίες που δεν περιλαμβάνονται στις υπάρχουσες δομές τής Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Αλλά η τουρκική πίεση στην Εκκλησία τού Βαρθολομαίου έχει μειώσει το διεθνές κύρος της. Κατ’ αρχήν, η τουρκική κυβέρνηση δεν αναγνωρίζει τον παγκόσμιο ρόλο τού Πατριάρχη, προτιμώντας να τον βλέπει ως έναν τοπικό επίσκοπο με ένα μικροσκοπικό, και συρρικνούμενο ποίμνιο περίπου 20.000 Ελληνορθοδόξων σε εθνικό επίπεδο, μόλις το 0,03% τού πληθυσμού. Ακόμα χειρότερα, η τουρκική κυβέρνηση έκλεισε το μόνο σπουδαστήριο της Ορθόδοξης Εκκλησίας το 1971, στερώντας την έτσι από την δυνατότητα να παράγει νέους ηγέτες (σύμφωνα με την τουρκική νομοθεσία, ο Πατριάρχης απαιτείται να είναι Τούρκος πολίτης). Παρά το λόμπινγκ και την πίεση από πλήθος διεθνείς και εθνικούς ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, η Ιερά Θεολογική Σχολή τής Χάλκης παραμένει ένα όμορφα διατηρημένο συνεδριακό και θρησκευτικό κέντρο με έναν μοναδικό βιβλικό κήπο.

Η πίεση για τον Βαρθολομαίο στην Τουρκία είναι αρκετά άσχημη, αλλά η Ρωσία θα μπορούσε να παρουσιάσει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα. Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία είναι το μεγαλύτερο και πλουσιότερο Πατριαρχείο, και έχει βιώσει μια απότομη άνοδο σε αριθμό μελών και εθνικό κύρος μετά την πτώση τού κομμουνισμού. Αρχικά, το Βατικανό ήταν ευχαριστημένο με το να βελτιώνει τους δεσμούς του με μια ανακάμπτουσα Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία. Αλλά κατά την διάρκεια του τελευταίου έτους, η οικουμενική πρόοδος έχει απειληθεί από την κρίση στην Ουκρανία.

Η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία κατηγορεί την Ουκρανική Ελληνική Καθολική Εκκλησία (Ukrainian Greek Catholic Church, UGCC), η οποία επικεντρώνεται στην δυτική Ουκρανία, για την υποδαύλιση του πολέμου και την δημιουργία μιας συμμαχίας με «σχισματικά» στοιχεία τής ουκρανικής Ορθοδοξίας. Κατά την άποψη της ρωσικής εκκλησίας, η UGCC, μαζί με δύο οντότητες της Ορθόδοξης Εκκλησίας επιδιώκει την ανεξαρτησία της από την Μόσχα –η Ορθόδοξη Εκκλησία τής Ουκρανίας, Πατριαρχείο Κιέβου (Ukrainian Orthodox Church–Kiev Patriarchate, UOC-KP) και η μικρότερη αυτοανακηρυχθείσα Αυτοκέφαλη Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Ukrainian Autocephalous Orthodox Church, UAOC) – «επιθυμούν να ξεκολλήσουν τους Ορθόδοξους Ουκρανούς από την Μητέρα Εκκλησία τους, το Πατριαρχείο τής Μόσχας, με το οποίο η Ουκρανία είναι δεμένο με πολύ παλιούς δεσμούς αίματος».