Ένα ανησυχητικό «τρίγωνο» | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ένα ανησυχητικό «τρίγωνο»

Η εξάρτηση από τα ρωσικά και ουκρανικά όπλα βάζει την Κίνα σε δύσκολη θέση
Περίληψη: 

Η Κίνα μπορεί να φαίνεται σαν ο νικητής στην σύγκρουση της Ρωσίας με την Δύση για την Ουκρανία, αλλά η μάχη δεν έχει αφήσει αλώβητο το Πεκίνο.

Ο MICHAEL KOFMAN είναι μελετητής στο Κέντρο Woodrow Wilson στο Kennan Institute.

Η Κίνα θεωρείται ευρέως ως ο νικητής στην σύγκρουση της Ρωσίας με την Δύση για την Ουκρανία: Κατ’ αρχήν, η διαφορά έχει εκτρέψει πολιτική ενέργεια και πόρους των Ηνωμένων Πολιτειών από την «στροφή» τους στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού και έδωσε στην Κίνα επιρροή επί της Ρωσίας για ενεργειακά και οικονομικά θέματα. Αλλά αυτή η σύγκρουση δεν αφήνει αλώβητο το Πεκίνο, ειδικά όταν πρόκειται για τα δικά του σχέδια εκσυγχρονισμού τής άμυνας της χώρας και την μελλοντική συνεργασία με την Ρωσία για την ασφάλεια. Η ιστορία τής τεχνολογικής εξάρτησης της Κίνας από την Ρωσία και την Ουκρανία –τους κληρονόμους τού στρατιωτικο-βιομηχανικού συμπλέγματος της Σοβιετικής Ένωσης- ωθεί τώρα το Πεκίνο σε δύο αντικρουόμενες κατευθύνσεις. Μπορεί είτε να αυξήσει σημαντικά την εξάρτησή του από τις αμυντικές εξαγωγές τής Ρωσίας είτε να υποστηρίξει τις νεοσύστατες αμυντικές επιχειρήσεις τής Ουκρανίας, προκειμένου να διατηρήσει τις διμερείς εμπορικές σχέσεις και την πρόσβαση στην τεχνογνωσία τού Κιέβου. Σε περίπτωση που το Πεκίνο επιδιώξει την πρώτη επιλογή, θα μπορούσε να βρεθεί σε μια δυσάρεστη κατάσταση στην οποία θα βασίζεται σε υπέρμετρο βαθμό σε μια μεγάλη δύναμη που δεν είναι σύμμαχός του. Αλλά, η δεύτερη επιλογή θα μπορούσε να οδηγήσει σε προστριβές με την Μόσχα, και στην πραγματικότητα, σε αμυντική συνεργασία με μια χώρα που είναι τώρα ένας σύμμαχος της Δύσης.

Στην περίοδο μεταξύ της συνόδου κορυφής τού APEC, που φιλοξενήθηκε από την Κίνα στις αρχές Νοεμβρίου, και του G-20 που διεξήχθη στην Αυστραλία λίγες εβδομάδες αργότερα, ο Ρώσος υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σοϊγκού συναντήθηκε με αξιωματούχους στο Πεκίνο για να συζητήσουν κοινά ναυτικά γυμνάσια και τα πρώτα βήματα που απαιτούνται για την διαμόρφωση ενός ρωσο-κινεζικού στρατιωτικού μπλοκ στην περιοχή τής Ασίας-Ειρηνικού. Ακόμα και αν αυτή η διπλωματική συνάντηση δεν είναι η αρχή μιας πραγματικής στρατιωτικής συμμαχίας, η Ρωσία και η Κίνα έχουν πολλά να συζητήσουν, όταν πρόκειται για αμυντική συνεργασία. Το 2013 και το 2014 συμφώνησαν σε πολλά σημαντικά οπλικά συστήματα, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης εικοσιτεσσάρων Su-35S, των πιο προηγμένων ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών πολλαπλού ρόλου˙ Συστήματα αντιαεροπορικής άμυνας S-400, τα οποία μπορούν να κυριαρχούν στον εναέριο χώρο πάνω από τα στενά τής Ταϊβάν˙ Τέσσερα υποβρύχια κλάσης Lada, τα μισά εκ των οποίων θα κατασκευαστούν στην Κίνα˙ Καθώς και την μελλοντική πώληση του νέου μεταγωγικού αεροσκάφους IL-476. Το 2013, η Κίνα κατέλαβε μόνο το 12,5% των νέων εξαγωγών όπλων τής Ρωσίας, αλλά η Ρωσία κατέλαβε το 67,8% των αγορών όπλων τής Κίνας, σύμφωνα με το Διεθνές Ινστιτούτο Ερευνών Ειρήνης τής Στοκχόλμης. Η Κίνα εξακολουθεί να εξαρτάται από το ρωσικές μηχανές για να κινήσει τα μαχητικά, τα τανκς και τα υποβρύχιά της. Για παράδειγμα, το stealth μαχητικό τζετ FC-31, το οποίο το Πεκίνο παρουσίασε περήφανα κατά την διάρκεια της τελετής τής APEC, πετά μόνο επειδή είναι εφοδιασμένο με έναν ρωσικής κατασκευής κινητήρα Klimov. Το ίδιο μπορεί να ειπωθεί για ένα σημαντικό ποσοστό των στρατιωτικών αεροσκαφών τής Κίνας.

Στην εικόνα μπαίνει η Ουκρανία, η οποία, τα τελευταία αρκετά χρόνια, επέτρεψε στην Κίνα να μειώσει την εξάρτησή της από την αμυντική βιομηχανία τής Ρωσίας, παρέχοντας μια εναλλακτική πηγή για τις τεχνολογίες που η Ρωσία είτε δεν μπορεί είτε δεν θέλει να πωλεί στο Πεκίνο. Έχοντας τελείως απισχνάσει τις ένοπλες δυνάμεις της παραλείποντας να τις χρηματοδοτήσει σωστά με δημόσιες συμβάσεις όπλων ήδη από την ανεξαρτησία της το 1991, η Ουκρανία έχει διατηρήσει την αμυντική βιομηχανία της εκσυγχρονίζοντας και ανακαινίζοντας σοβιετικό εξοπλισμό και κατασκευάζοντας για εξαγωγή όλον τον εξοπλισμό που μπορεί να παράγει. Η Κίνα έχει αγοράσει ουκρανικούς στροβιλοκινητήρες διπλής ροής (turbofan) για μια σειρά αεροσκαφών, κινητήρες ντίζελ για τανκς, αεριοστροβίλους (gas turbines) για αντιτορπιλικά, και βλήματα αέρος-αέρος για τις απομιμήσεις των Su-27, γνωστά ως J-11. Το 2011, το Πεκίνο αγόρασε 250 turbofans για εκπαιδευτικά και μαχητικά αεροσκάφη, μαζί με 50 κινητήρες ντίζελ για τανκς. Το κινεζικό ναυτικό χρησιμοποιεί σε μεγάλο βαθμό ουκρανικούς κινητήρες για τα αντιτορπιλικά του, αν και θα αρχίσει να τους παράγει εγχωρίως στο εργοστάσιο κινητήρων Χαρμπίν μόλις το Κίεβο εκπληρώσει την υπόσχεσή του να μεταφέρει την τεχνογνωσία του στο Πεκίνο.

Η Ρωσία είναι ανήσυχη με όλα αυτά, αλλά ήταν ιδιαίτερα δυσαρεστημένη από την εξαγωγή τεχνογνωσίας της Κίνας από το ρωσικό μαχητικό Su-27 στο J-11 με την βοήθεια Ουκρανικών μηχανικών και ουκρανικών εγκαταστάσεων. Είναι μια αξέχαστη στιγμή πικρίας στις αμυντικές σχέσεις τής Ρωσίας με την Κίνα. Ως επακόλουθο, η Μόσχα ακύρωσε την άδεια παραγωγής τού Su-27 από την Ουκρανία, και λόγω αυτής της εμπειρίας προτιμά να εξάγει μόνο δικά της συστήματα που η Κίνα δεν μπορεί να αναπαραγάγει με την βοήθεια της Ουκρανίας. Δεν είναι περίεργο, λοιπόν, ότι όταν τα ρωσικά στρατεύματα πήραν τον έλεγχο της Κριμαίας τον Μάρτιο, το Πεκίνο, που ανησυχεί για το στρατιωτικό μέλλον του, κινήθηκε γρήγορα για να πάρει στην κατοχή του το δεύτερο αποβατικό σκάφος κατηγορίας Zubr που είχε παραγγείλει από την Ουκρανία, ακόμη και πριν το μεγάλο χόβερκραφτ ολοκληρώσει τις θαλάσσιες δοκιμές του. Ουκρανικά ρυμουλκά τράβηξαν το Zubr έξω από το ναυπηγείο Feodosia για να συναντήσει ένα κινεζικό πλοίο βαρέων μεταφορών, το οποίο βιαστικά το μετέφερε στην Κίνα. Η Ουκρανία έχει όντως παίξει έναν μικρό αλλά μάλλον παρεπόμενο ρόλο στην παροχή βασικών τεχνολογιών, μηχανικής τεχνογνωσίας, ναυτικών δυνατοτήτων και εξαρτημάτων κινητήρων στον στρατό τής Κίνας. Μέσα στις ένοπλες δυνάμεις τής Κίνας, τα ουκρανικά προϊόντα χρησιμοποιούνται συχνά εκεί που δεν υπάρχουν ρωσικά προϊόντα.