Η αλήθεια για τους φόρους | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η αλήθεια για τους φόρους

Πώς θα κλείσουν τα «παραθυράκια» για τις πολυεθνικές

Η αποφυγή διπλής φορολογίας απαιτεί τον καθορισμό τού ποιά τμήματα των κερδών μιας επιχείρησης θα πρέπει να φορολογούνται και πού. Το βασικό σημείο εδώ είναι ότι τα κέρδη φορολογούνται στην χώρα όπου δημιουργούνται. Και έχουν συσταθεί αρκετές βασικές λογιστικές αρχές για να παρακολουθείται αυτό. Μια σημαντική εξ αυτών είναι ότι οι διάφορες θυγατρικές, τμήματα, και προσδεδεμένες μιας πολυεθνικής εταιρείας πρέπει να θεωρηθούν ως χωριστές οντότητες, για λογιστικούς σκοπούς, ακόμη και αν έχουν τον ίδιο εταιρικό γονέα. Όταν κάνουν συμφωνίες μεταξύ τους, υποτίθεται ότι τις κάνουν ως ξεχωριστές οντότητες και οι δύο προσπαθούν να πραγματοποιήσουν κέρδος. Αυτό ονομάζεται η αρχή τού πλήρους ανταγωνισμού, και επιτρέπει και στις δύο να προσποιούνται ότι προσπαθούν να επιτύχουν το καλύτερο δυνατό σε κάθε συναλλαγή. Στην πραγματικότητα, η μητρική εταιρεία δεν νοιάζεται κατ’ ανάγκην αν μια από τις οντότητες ζημιώνεται προκειμένου η άλλη οντότητα να δημιουργήσει κέρδος, ιδίως εάν ο νικητής πληρώνει φόρους με χαμηλότερο συντελεστή από όσο ο ηττημένος.

Ο συγκεκριμένος τρόπος με τον οποίο τα κέρδη από την κάθε μια από αυτές τις οντότητες κατανέμονται σε χώρες με σκοπό την διαχείριση των φόρων ονομάζεται «μεταβιβαστική τιμολόγηση» (transfer pricing). Αυτό είναι συχνά απλό. Κανείς δεν θα ισχυριζόταν ότι ένα ορυχείο στο Περού βρίσκεται οπουδήποτε αλλού εκτός από το Περού, αλλά ορισμένες περιπτώσεις είναι λιγότερο σαφείς. Για παράδειγμα, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα μπορούσαν να διεκδικήσουν νόμιμα μέρος από τα κέρδη των ροφημάτων καφέ Starbucks που πωλούνται στο Ηνωμένο Βασίλειο, επειδή η παγκόσμια σφραγίδα τής μάρκας χτίστηκε στην χώρα και βοηθά στην ενίσχυση των πωλήσεων στο εξωτερικό.

Εκτός, δηλαδή, αν η Starbucks αποφασίζει να μεταβιβάσει την κυριότητα του εν λόγω εμπορικού σήματος σε κάποια θυγατρική της σε τρίτη χώρα, όπως όντως έχει κάνει. Οι βρετανικές καφετέριες πληρώνουν μια οντότητα στην Ολλανδία για το δικαίωμα να χρησιμοποιούν το λογότυπο Starbucks και σχετικά επώνυμα προϊόντα. Για κάθε εταιρεία, τα άυλα περιουσιακά στοιχεία και η πνευματική ιδιοκτησία κάνουν την πρόκληση της φορολογίας πολύ μεγαλύτερη: Σκεφθείτε την Google, ένα συχνά αναφερόμενο παράδειγμα μιας εταιρείας για την οποία η κατανομή των κερδών, ανάλογα με τα πολιτικά σύνορα, είναι εξαιρετικά δύσκολη, και οι μεταβιβαστικές τιμολογήσεις είναι εκπληκτικά περίπλοκες. Ίσως αυτός είναι ο λόγος που το βιβλίο κανόνων τού ΟΟΣΑ, μια συλλογή αποδεκτών κανόνων, είναι 370 σελίδες στην τρέχουσα έκδοση του.

Αυτοί οι βασικοί κανόνες - όχι διπλή φορολόγηση, οι συμμετοχές τής μητρικής εταιρίας λογίζονται ως ξεχωριστές οντότητες, οι μεταβιβαστικές τιμολογήσεις - εξακολουθούν να αφήνουν ανοικτό το ζήτημα της πραγματικής κλίμακας με την οποία θα πρέπει να φορολογούνται τα κέρδη. Αυτή είναι μια δύναμη που οι άρχοντες επιθυμούν να κρατήσουν για τον εαυτό τους, αλλά τελικά, ο παγκόσμιος ανταγωνισμός για τις επενδύσεις ευνοεί τις χώρες με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, απαλλαγές και άλλα «παράθυρα». Αυτό που ξεκίνησε ως ένα σύστημα για την αποφυγή τής διπλής φορολογίας κατέληξε να δημιουργήσει το αντίθετο: Διπλή μη φορολόγηση, κέρδη που δεν έχουν φορολογηθεί πουθενά. Πράγματι, η διπλή μη φορολόγηση πιθανώς προκαλεί απώλεια φόρων ύψους δισεκατομμυρίων ετησίως.

ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΣ ΔΡΑΣΗ

Η αντίδραση του ΟΟΣΑ ονομάζεται Σχέδιο Δράσης για την Διάβρωση της Βάσης και την Μεταφορά Κερδών. Περιέχει τις γενικές γραμμές 15 επιμέρους δράσεων, ενώ αργότερα θα υπάρξουν περισσότερες λεπτομέρειες. Βασικά, αυτές αποτελούν μια ευρεία προσπάθεια να κλείσουν τα φορολογικά «παραθυράκια» και να κάνουν πιο αυστηρούς τους κανόνες, καθώς επίσης και ένα σχέδιο για να μελετηθεί το θέμα ακόμη περισσότερο, ιδιαίτερα οι προκλήσεις που παρουσιάζονται από την τεχνολογία και τα άυλα στοιχεία. Εάν εγκριθεί, μια από τις μεγαλύτερες μεταρρυθμίσεις θα είναι η απαίτηση οι επιχειρήσεις να παρέχουν περισσότερες πληροφορίες στους εφοριακούς. Με το ισχύον σύστημα, ανακοινώνουν μόνο τις πωλήσεις, τα περιουσιακά στοιχεία, τους εργαζόμενους, και άλλες λεπτομέρειες σχετικές με την συγκεκριμένη χώρα. Αλλά στο νέο σύστημα, οι εταιρείες θα αναγκαστούν να υποβάλουν μια πλήρη εικόνα των παγκόσμιων κερδών τους σε όλες τις εφορίες. Αυτό θα δώσει στις κυβερνήσεις ένα χρήσιμο εργαλείο για τον προσδιορισμό αν πρέπει να δεχθούν ή να αμφισβητήσουν το εισόδημα του φορολογούμενου. Μια άλλη μεταρρύθμιση περιλαμβάνει την εξάλειψη ορισμένων μορφών μεταβιβαστικών τιμολογήσεων, καθώς και την εναρμόνιση των φορολογικών κανόνων σε όλες τις χώρες για την εξάλειψη των «παραθύρων».

Συνολικά, ειδικές συνιστώμενες αλλαγές πολιτικής για επτά από τις 15 δράσεις παρουσιάστηκαν για έγκριση στο G-20 των υπουργών Οικονομικών τον Σεπτέμβριο και στην συνέχεια θα εφαρμοστούν, και τα υπόλοιπα θα έρθουν αργότερα, μέχρι το τέλος τού 2015. Τα μέλη τού ΟΟΣΑ που δεν είναι μέλη και του G-20, αναμενόταν να δώσουν την έγκρισή τους πριν από την εν λόγω συνεδρίαση. Αφότου οι μεταρρυθμίσεις θα έχουν πλήρη συναίνεση, το επόμενο βήμα θα είναι τα κράτη να αλλάξουν τους δικούς τους νόμους και κανονισμούς για να αντανακλούν όσα συμφωνήθηκαν στο G-20. Σε ορισμένες χώρες, αυτό αναμένεται να είναι μια απλή διαδικασία. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, όμως, θα απαιτηθεί μια ψηφοφορία στο Κογκρέσο (σίγουρα ένα ερέθισμα για μερικού αναγνώστες να χαμογελάσουν ειρωνικά).