Το ISIS σε φυγή

Το Ισλαμικό Κράτος τού Ιράκ και της αλ-Σαμ (ISIS) έχει αρχίσει να παρουσιάζει κάποια σημάδια φθοράς. Πράγματι, διέπραξε την αποτρόπαιη εκτέλεση του Ιορδανού πιλότου Moaz al-Kasasbeh˙ πράγματι, έχει προσελκύσει τζιχαντιστές από όλον τον κόσμο˙ και πράγματι, εξακολουθεί να κατέχει εδαφικές ζώνες τού Ιράκ και της Συρίας. Αλλά έχουν αρχίσει να εμφανίζονται ρωγμές στο αυτοαποκαλούμενο χαλιφάτο.

Ένας λόγος γι’ αυτό είναι ότι, αρχής γενομένης από τα τέλη τού καλοκαιριού, η παρέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ βοήθησε στην καθυστέρηση της προέλασης του ISIS. Από τότε, τα στρατεύματα μπόρεσαν να δράσουν πιο επιθετικά και να αρχίσουν να διώχνουν την τρομοκρατική οργάνωση από τα εδάφη που κατέχει˙ έχει ήδη χάσει το Kobani, την πόλη των βορείων συνόρων τής Συρίας, όπου επικεντρώνεται μεγάλο μέρος τής βίας, και έχει επίσης υποστεί σημαντικές ήττες στο Bajyi, το Jurf al -Sakhar, to Diyala και το φράγμα τής Μοσούλης. Στη γενική εικόνα των πραγμάτων, αυτό δεν φαίνεται να μεταφράζεται σε πολλά πράγματα: Από τα 55.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα του εδάφους που βρίσκεται υπό τον έλεγχο του ISIS, εκείνο έχει χάσει μόνο 700 -περίπου το 1%. Τουλάχιστον, όμως, έχει αρχίσει να ελέγχεται η δυναμική του.

Τώρα, μια προγραμματισμένη ανοιξιάτικη επίθεση, μια κοινή αμερικανο-ιρακινή προσπάθεια για να ανακτηθεί η σουνιτική πρωτεύουσα, η Μοσούλη, θα μπορούσε να αποτελέσει κρίσιμη καμπή. Ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας, κουρδικά στρατεύματα πεσμεργκά, καθώς και φυλές Σουνιτών -που υποστηρίζονται από την αεροπορία και τους στρατιωτικούς συμβούλους των ΗΠΑ- θα προσπαθήσουν να τερματίσουν την βασιλεία τού ISIS στα βόρεια και δυτικά τού Ιράκ, αποκαθιστώντας την κυβερνητική ηγεσία σε τοπικές πόλεις και κωμοπόλεις.

Υπάρχουν κίνδυνοι σε αυτή την στρατηγική. Το ISIS θεωρεί ευκολότερο να καταλαμβάνει σουνιτικές περιοχές όπου υπάρχει μια διαφαινόμενη σιιτική απειλή ή εμπλοκή των πεσμεργκά. Για να ανακτήσει την Μοσούλη, λοιπόν, η συμμαχίας θα πρέπει να αποφύγει να στείλει στην συμπλοκή μαχητικές ομάδες πεσμεργκά και Σιιτών. Όσο περισσότερο εισχωρούν αυτές οι δυνάμεις στον σουνιτικό θύλακα της Μοσούλης, τόσο πιθανότερο είναι να ωθήσουν τους Σουνίτες σε ένοπλη αντίσταση.

Απούσης σιιτικής ή πεσμεργκά απειλή προς εκμετάλλευση, το ISIS χάνει γρήγορα τακτικές συμμαχίες, όπως την Ansar al-Sunna , τον Στρατό των Ανδρών της Τάξης τού Naqshbandiyah (JRTN), και τις Επαναστατικές Ταξιαρχίες τού 1920. Και όταν μάχεται μόνο του, χάνει. Για παράδειγμα, το ISIS δεν είχε συμμάχους να το βοηθήσουν να εξασφαλίσει το Kobani και το φράγμα τής Μοσούλης. Και στις δύο περιπτώσεις, μια αποφασιστική ιρακινή δύναμη εδάφους με την στήριξη των όπλων και των αεροπορικών επιδρομών των ΗΠΑ νίκησε το ISIS, γεγονός που αποτέλεσε πλήγμα για το κύρος του ως ανυπέρβλητος τρομοκρατικός στρατός.

Αυτά δεν είναι τα μόνα εμπόδια που έχει υποστεί το ISIS πρόσφατα. Σύμφωνα με εκπροσώπους τής οργάνωσης και με αναφορές των μέσων ενημέρωσης, έχουν γίνει τουλάχιστον δύο διαφορετικές απόπειρες πραξικοπήματος κατά της ηγεσίας τού ISIS. Τον Νοέμβριο, το ISIS είχε ανακοινώσει ότι ματαιώθηκε ένα σχέδιο από πυρήνα τού Αζερμπαϊτζάν, ο οποίος σχεδίαζε να δολοφονήσει μέλη τού ISIS και να ενθαρρύνει και άλλους να ακολουθήσουν την φατρία κατά του ISIS. Τις τελευταίες ημέρες, έχουν γίνει γνωστές λεπτομέρειες μιας απόπειρας πραξικοπήματος κατά της ηγεσίας τού ISIS στην ανατολική Συρία, με επικεφαλής τον Abu Ayyub al-Ansari, διοικητή τού ISIS στην Raqqa. Ο Ansari και δεκάδες άλλοι σκοτώθηκαν σε αντίποινα, και μερικοί από τους συνωμότες τού Ansari πιστεύεται ότι έχουν εγκαταλείψει την Raqqa.

Επιπλέον, φαίνεται πως υπάρχει μια αίσθηση αυξανόμενης απογοήτευσης μεταξύ των στρατολογημένων. Τα επίπεδα βίας είναι εξαιρετικά υψηλά, ακόμη και για μια οργάνωση τζιχαντιστών. Εκτός από τους αποκεφαλισμούς και τους εμπρησμούς, οι κρατούμενοι ρίχνονται από κτίρια, σταυρώνονται, θάβονται ζωντανοί, και σουβλίζονται. Στρατολογημένες γυναίκες μεταφέρονται με την βία σε στρατόπεδα σεξ τού ISIS και βιάζονται. Σύμφωνα με μια επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών, η οργάνωση επίσης βασανίζει, σταυρώνει, και θάβει παιδιά ζωντανά.

Εν τω μεταξύ, ξένοι στρατιώτες, πολλοί από τους οποίους πήραν μέρος στην μάχη κατά του καθεστώτος τού Bashar al-Assad στην Συρία, έχουν αναγκαστεί να συγκρουστούν με άλλες ένοπλες ομάδες στην Συρία. Σε άλλους έχουν δοθεί εργασίες δευτερεύουσας σημασίας όπως είναι ο καθαρισμός των όπλων και η μεταφορά νεκρών σωμάτων από την πρώτη γραμμή. Εκείνοι που αρνούνται να κάνουν τα καθήκοντά τους κινδυνεύουν να χαρακτηριστούν αποστάτες και να εκτελεστούν˙ κι όσοι προσπαθούν να δραπετεύσουν είναι εξίσου πιθανό να πεθάνουν. Σύμφωνα με το Συριακό Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, πάνω από 100 άτομα που επιθυμούσαν να εγκαταλείψουν το ISIS εκτελέστηκαν μεταξύ Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου 2014. Αυτό υποδηλώνει ότι το ISIS στρέφεται όλο και περισσότερο εναντίον τού εαυτού του.

Κάτι ακόμα που επιβραδύνει την πορεία τού ISIS: Η οργάνωση έχει αναγκαστεί να κυβερνήσει την έκταση που κατέχει αυτή την στιγμή. Και δεν φαίνεται να τα πηγαίνει καλά. Η παραγωγή σιταριού έχει καταρρεύσει και η παροχή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται σποραδικά. Το νοσοκομειακό προσωπικό έχει τραπεί σε φυγή και τα φαρμακευτικά εφόδια είναι περιορισμένα. Οι υπηρεσίες ύδρευσης ήταν καλύτερες υπό την ηγεσία τού Άσαντ και του Ιρακινού πρώην πρωθυπουργού Nouri al-Maliki. Το ISIS μπορεί να κατέχει εδάφη και να επιβάλει τον νόμο και την τάξη, αλλά είναι σαφές ότι δεν κυβερνά.

Υπό αυτές τις συνθήκες, η εκτέλεση του Kasasbeh ήταν στρατηγικό λάθος. Προς το παρόν τουλάχιστον, έχει εξοργίσει την Ιορδανία. Η τελευταία φορά που η χώρα υπέστη μια τέτοια υψηλού προφίλ επίθεση ήταν τον Νοέμβριο του 2005, όταν η αλ Κάιντα στο Ιράκ σκότωσε 60 άτομα σε τρεις συντονισμένες επιθέσεις εναντίον ξενοδοχείων στο Αμμάν. Αυτή η πράξη όχι μόνο κόστισε στην οργάνωση ένα μεγάλο μέρος υποστήριξης σε ολόκληρη την περιοχή, αλλά οδήγησε και την Ιορδανία να αυξήσει την συλλογή πληροφοριών της. Μέσα σε λίγους μήνες, ο Ιορδανός ηγέτης τής αλ Κάιντα στο Ιράκ, ο Abu Musab al-Zarqawi , σκοτώθηκε σε μια αποστολή στην οποία οι ιορδανικές πληροφορίες είχαν συμβάλει σημαντικά. Αν η Ιορδανία κάνει το ίδιο αυτή την φορά, θα γίνει σε μια εποχή που το ISIS δεν θα μπορέσει να το αντέξει.

Από την άλλη πλευρά, τα κέρδη τα οποία το Ιράκ και η Δύση έχουν αποκομίσει σε βάρος του ISIS θα είναι αναστρέψιμα εάν δεν υπάρξει επαρκής διεθνής αποφασιστικότητα να πιεστούν εγχωρίως. Η στρατιωτική συμβολή των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ζωτικής σημασίας. Και τα συμμετέχοντα έθνη, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, πρέπει να αυξήσουν την στήριξή τους προκειμένου να μοιραστούν αυτό το βάρος.

Είναι επίσης σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι, τελικά, μόνο οι Σουνίτες μπορούν να ελευθερώσουν τις περιοχές τους από την παρουσία τού ISIS. Ένας από τους κύριους λόγους που οι ιρακινές δυνάμεις ασφαλείας αποχώρησαν από την Μοσούλη τον Ιούνιο του 2014 είναι ότι δεν συνδέονταν με την περιοχή αυτή ούτε πολιτικά, ούτε οικονομικά, με αποτέλεσμα να μην είναι πρόθυμοι να παλέψουν και να πεθάνουν γι’ αυτήν. Οι σουνίτες όμως είναι, με την προϋπόθεση ότι το ISIS δεν θα μπορέσει να ισχυριστεί πειστικά ότι αποτελεί τον μοναδικό προστάτη ενάντια στους Σιίτες.

Και γι’ αυτό είναι αντιπαραγωγικό για τις Ηνωμένες Πολιτείες να συνεργαστούν στην μάχη τους κατά του ISIS με πολιτοφυλακές υποστηριζόμενες από το Ιράν. Η Δύση δεν μπορεί να στριμώξει στην γωνία τούς Σουνίτες με το να τους προσφέρει την επιλογή τής σύγκρουσης με τις πολιτοφυλακές των Σιιτών -με την σεχταριστική αιματοχυσία που σίγουρα θα επακολουθήσει- ή μια συμμαχία με το ISIS. Μια ολοκληρωμένη στρατηγική υπό αμερικανική ηγεσία θα πρέπει να περιλαμβάνει συνεργασία με τους Σουνίτες στην μάχη κατά του ISIS και την επιβεβαίωση στους Σουνίτες ότι δεν θα υπάρξουν σιιτικά τάγματα θανάτου μετά την ήττα τού ISIS.

Το ISIS είναι σε φυγή, αλλά η σημερινή πολιτική των ΗΠΑ δεν επωφελείται πλήρως από αυτό. Τώρα είναι η ευκαιρία. Εάν η Δύση αντιμετωπίσει τις ανεπάρκειες της στρατηγική της, οι αδυναμίες τού ίδιου του πλαισίου τού ISIS θα προκαλέσουν την πτώση τής οργάνωσης.

Copyright © 2002-2014 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: http://www.foreignaffairs.com/articles/143022/michael-pregent-and-robin-...

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στη διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στη διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr