Σκοτεινές ημέρες για την κοινωνία των πολιτών

Η αντίδραση είναι τόσο σοβαρή ώστε η συντονιστική επιτροπή της OGP, μετά από κάποιες αρχικές αντιρρήσεις, αναγνώρισε επίσημα το πρόβλημα. Τον Σεπτέμβριο του 2014, η OGP υιοθέτησε μια «Απαντητική Πολιτική» που θυμίζει στις κυβερνήσεις ότι εάν δεν ανταποκριθούν σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της ομάδας στους κανόνες και τις αξίες που αφορούν στην σημασία της κοινωνίας των πολιτών, κινδυνεύουν να εκδιωχθούν από την OGP. Υπάρχουν κι άλλες ενδείξεις ότι ίσως να αλλάζουν τα πράγματα. Παρά το γεγονός ότι στο παρελθόν η σχέση μεταξύ των κινημάτων ανοικτής διακυβέρνησης και των παραδοσιακών ΜΚΟ για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν ελάχιστη (σε βάρος και των δύο), η Ζάρα Ραχμάν, ακτιβίστρια υπέρ της διαφάνειας από το δίκτυο Open Knowledge σημείωσε ότι, κατά την διάρκεια της περιφερειακής συνόδου του OGP στην Κόστα Ρίκα το 2014, οι ΜΚΟ του Μεξικού προέβησαν σε ειρηνική και σιωπηλή διαμαρτυρία για την εξαφάνιση των 43 φοιτητών από την Ayotzinapa και παραπονέθηκαν ότι «υπάρχει ελάχιστη τοποθέτηση της ανοικτής διακυβέρνησης εντός ενός πλαισίου που βασίζεται στα δικαιώματα».

Καθώς ο κόσμος μεταβαίνει σε μια εποχή αυξημένης διαφάνειας των δεδομένων, αλλά και συρρίκνωσης του χώρου για τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, αξίζει όχι μόνο να εξετάσει κανείς το πώς τα κινήματα ανοικτής διακυβέρνησης μπορούν να αμφισβητήσουν τις παραδοσιακές ΜΚΟ, αλλά και τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες η αυξημένη απαίτηση των πολιτών και η νόμιμη δημοσίευση των κρατικών δεδομένων μπορούν να βοηθήσουν πραγματικά τους ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

ΔΥΝΑΜΗ ΣΤΟΥΣ ΑΡΙΘΜΟΥΣ

Υπάρχει μια νοοτροπία κρίσης στο εσωτερικό της κοινωνίας των πολιτών. Ένα ζωηρό παράδειγμα προέκυψε στους μήνες πριν από την Διεθνή Εβδομάδα της Κοινωνίας των Πολιτών το 2014: Η CIVICUS, μια παγκόσμια συμμαχία ηγετών της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και μια σειρά από ΜΚΟ υπέγραψαν επιστολή που υποδηλώνει ότι το «όραμα» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που ενσωματώνεται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ «βρίσκεται υπό κατάρρευση» και ότι άτυπα κινήματα αρχίζουν να αμφισβητούν έντονα τις πιο εδραιωμένες ΜΚΟ.

Ορισμένοι ειδικοί σχετικά με την ανάπτυξη αντιτείνουν ότι οι ΜΚΟ έχουν απομακρυνθεί ιδιαίτερα από τους ανθρώπους που θεωρείται πως αντιπροσωπεύουν ˑ οι διακρατικές ΜΚΟ έχουν συγκεντρώσει ίσως την περισσότερη κριτική όσον αφορά την υπευθυνότητα. Και κάποια ερευνητική εργασία στον τομέα αυτόν υποδηλώνει ότι οι αδύναμοι κρίκοι μεταξύ των ΜΚΟ, των τοπικών πληθυσμών, καθώς και των πηγών χρηματοδότησής τους οδηγούν σε χειρότερα αποτελέσματα -με την αναπτυξιακή βοήθεια, ειδικά, να έχει αρνητικό αντίκτυπο. Όπως σημειώνει ο ειδικός Fernande Raine, «κάθε οργανισμός που εξαρτάται από έναν μικρό αριθμό χορηγών και δεν έχει μια ευρεία βάση στήριξης των πολιτών, κινδυνεύει να χάσει την επαφή του με τους ανθρώπους τους οποίους προσπαθεί να υπηρετήσει». Από τις αναλύσεις αυτές απουσιάζει σε μεγάλο βαθμό, όμως, το πώς έχουν συμβάλει στο πρόβλημα οι αλλαγές στις ιδέες περί κυριαρχίας και οι μεταβολές στην ισορροπία δυνάμεων μεταξύ των πολιτών και του κράτους.

Ακόμα, η ατζέντα της ανοικτής διακυβέρνησης και οι παραδοσιακές ΜΚΟ δεν είναι ανάγκη να έρχονται σε αντίθεση. Για παράδειγμα, τα στοιχεία της κοινής γνώμης μπορούν πραγματικά να συμβάλουν στην αντιμετώπιση της κρίσης νομιμοποίησης που τόσο πολλές ΜΚΟ έχουν εντοπίσει. Τα δεδομένα της κυβέρνησης αποτελούν πόρο, και ως εκ τούτου, πηγή δύναμης. Σε μια εποχή δυσαρέσκειας μεταξύ των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και μιας εντεινόμενης προσπάθειας από την πλευρά των κυβερνήσεων να κλείσουν ΜΚΟ, ένα άλλο είδος δεδομένων -στοιχεία σχετικά με τις απόψεις, τις γνώσεις και τις εμπειρίες των πολιτών σε ό, τι αφορά τα ανθρώπινα δικαιώματα- μπορεί να χρησιμοποιηθεί στον ανασχεδιασμό της ατζέντας και την οικοδόμηση της ανθεκτικότητας και της αποτελεσματικότητας των ΜΚΟ. Πράγματι, οι δημοσκοπήσεις μπορούν να αποτελέσουν ένα χρήσιμο εργαλείο για την ενίσχυση των δεσμών των ΜΚΟ με τους πληθυσμούς που είναι ταγμένες να υπηρετούν.

Και, σε αυτό το σημείο, υπάρχει ένας εν δυνάμει σημαντικός ρόλος για τους κοινωνικούς επιστήμονες: Να διεξάγουν δημοσκοπήσεις και να βοηθήσουν τις ΜΚΟ να γίνουν πιο ανθεκτικές στην αντιμετώπιση των κυβερνητικών περιορισμών. Η προώθηση κι η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πρέπει να αφορά όχι μόνο (ή ακόμη και κυρίως) την μεθοδική αξιολόγηση της ανυπακοής των κυβερνήσεων στην Οικουμενική Διακήρυξη Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, την οποία ΜΚΟ όπως η Human Rights Watch έθεσαν στο κέντρο της εντολής τους. Όσο σημαντικό κι αν είναι, οι οργανισμοί πρέπει να κάνουν επίσης μια ισχυρή προσπάθεια για να μετακινήσουν τα δικαιώματα «από το περιθώριο, στο κυρίαρχο ρεύμα» (για να δανειστώ την φράση των ακτιβιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Paul Mageean και Martin O 'Brien σχετικά με το Good Friday Agreement), στην προκειμένη περίπτωση χρησιμοποιώντας μεγάλες τυχαίας δειγματοληψίας έρευνες των εμπειριών του πληθυσμού σε σχέση με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Από την δική μου εμπειρία στο έργο της έρευνας για τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ρωσία, καθώς και το έργο που κάνουν μελετητές όπως ο James Ρον και η ομάδα του στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα με έρευνες σχετικά με την αντίληψη των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η προσέγγιση αυτή φαίνεται πολλά υποσχόμενη.