Τί σημαίνει Παλαιστίνιος; | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Τί σημαίνει Παλαιστίνιος;

Αποκαλύπτοντας πολιτιστικές πολυπλοκότητες
Περίληψη: 

Δεν είναι συχνό φαινόμενο να κάνουν οι πολιτικοί δημόσιες δηλώσεις σχετικά με τις ιστορικές καταβολές εθνικών ταυτοτήτων, αλλά η παλαιστινιακή ταυτότητα αποτελεί μοναδική περίπτωση. Είναι εδώ και καιρό πηγή διαμάχης και μυστηρίου.

Ο ZACHARY J. FOSTER είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο Τμήμα Σπουδών της Εγγύς Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Princeton.

Την περασμένη εβδομάδα, στην επιστροφή του από περιοδεία στους Αγίους Τόπους, ο πρώην κυβερνήτης του Αρκάνσας και Ρεπουμπλικανός υποψήφιος για το αξίωμα του προέδρου, Mike Huckabee, είπε στην The Washington Post [1] ότι «στην πραγματικότητα δεν υπάρχουν Παλαιστίνιοι».

«Η ιδέα ότι έχουν μακρά ιστορία, που χρονολογείται εδώ και εκατοντάδες ή χιλιάδες χρόνια, δεν αληθεύει», συνέχισε ο Huckabee, αναφέροντας έναν από τους εισηγητές της περιοδείας και πρόεδρο της σιωνιστικής οργάνωσης της Αμερικής, Morton Klein.

Τα σχόλια του Huckabee δεν είναι τα πρώτα επί του θέματος από πολιτικό των Ηνωμένων Πολιτειών. «Δεν υπήρχε η Παλαιστίνη ως κράτος», είπε ο πρώην πρόεδρος της Βουλής, Νιουτ Γκίνγκριτς, στο Jewish Channel [2] όταν ήταν υποψήφιος για την προεδρία το 2011. «Ήταν μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Νομίζω ότι επινόησαν έναν λαό Παλαιστινίων, που είναι στην πραγματικότητα Άραβες».

Δεν είναι συχνό φαινόμενο να κάνουν οι Αμερικανοί υποψήφιοι πρόεδροι δημόσιες δηλώσεις σχετικά με τις ιστορικές καταβολές εθνικών ταυτοτήτων, αλλά η παλαιστινιακή ταυτότητα αποτελεί μοναδική περίπτωση. Είναι εδώ και καιρό η πηγή πολλών διαφωνιών και μυστηρίου, θέτοντας το ερώτημα του πότε οι αραβόφωνοι της Παλαιστίνης ξεκίνησαν να αποκαλούν τους εαυτούς τους Παλαιστίνιους.

ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΙΟΙ

Με βάση τα εκατοντάδες χειρόγραφα, αρχεία ισλαμικών δικαστηρίων, βιβλία, περιοδικά και εφημερίδες από την περίοδο της Τουρκοκρατίας (1516-1918), φαίνεται ότι ο πρώτος Άραβας που χρησιμοποίησε τον όρο «Παλαιστίνιος» ήταν ο Farid Georges Kassab, ένας Ορθόδοξος Χριστιανός κάτοικος Βηρυτού, ο οποίος ανέπτυξε εχθρότητα προς το θρησκευτικό κατεστημένου της Ορθοδοξίας αλλά συμπάθεια προς τον Σιωνισμό. Το βιβλίο του Kassab «Palestine, Hellenism, and Clericalism» του 1909[3] επικεντρώθηκε στην κατάσταση της Ελληνο-ορθοδοξίας στην Παλαιστίνη, αλλά σημείωσε παρεμπιπτόντως ότι «οι Οθωμανοί Ορθόδοξοι Παλαιστίνιοι αποκαλούν τους εαυτούς τους Άραβες και είναι στην πραγματικότητα Άραβες», παρά το γεγονός ότι περιγράφει τους αραβόφωνους της Παλαιστίνης ως Παλαιστίνιους σε όλο το υπόλοιπο βιβλίο του.

Ο όρος «Παλαιστίνιος» σύντομα έμεινε: Το 1910, ένας ανώνυμος συντελεστής της εφημερίδας al-Nafir, που έδρευε στην Χάιφα, επαίνεσε [4] έναν Αιγύπτιο συγγραφέα που αναγνώρισε ότι οι Παλαιστίνιοι είχαν συμβάλει σημαντικά στην λογοτεχνία της αναπτυσσόμενης πνευματικής ατμόσφαιρας της εποχής, αλλά τον επέκρινε γιατί παρέλειψε να αναφέρει τους Παλαιστινίους με το όνομά τους. Το 1911, ο Ορθόδοξος Χριστιανός, Najib Nassar, από την Χάιφα αποκαλεί [5] τον εαυτό του και τους άλλους από την Παλαιστίνη ως Παλαιστίνιους στην εφημερίδα al-Kamil που εξέδιδε στην Χάιφα. Το ίδιο έκανε και [6] ο Μουσουλμάνος Ιεροσολυμίτης, Muhammad Musa al-Maghribi, την ίδια περίπου περίοδο στην εφημερίδα al-Munadi που εξέδιδε στην Ιερουσαλήμ, σημειώνοντας ότι η εφημερίδα θα κάλυπτε μόνο ειδήσεις που σχετίζονταν με τους Παλαιστινίους. Τον Ιούνιο του 1913 άρχισε να σχηματίζεται η ιδέα μιας παλαιστινιακής ταυτότητας στα μέσα ενημέρωσης, γεγονός που υποκίνησε τον Οθωμανό βουλευτή και Μουσουλμάνο της Ιερουσαλήμ, Ruhi al-Khalidi, να γράψει ένα άρθρο με τίτλο «Η Παλαιστινιακή Φυλή» για την εφημερίδα Filastin, όπου υποστήριζε ότι οι Σιωνιστές προσπαθούσαν να δημιουργήσουν μια κοινωνία υπό αποκλεισμό στην Παλαιστίνη.

ΠΑΡΑΝΟΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Στον απόηχο των δηλώσεων του Gingrich το 2011, μέλη των μέσων μαζικής ενημέρωσης άρχισαν να αναζητούν απαντήσεις στο μυστήριο της προέλευσης των Παλαιστινίων. Η Guardian εξέδωσε ένα άρθρο που δήλωνε [7] ότι «οι περισσότεροι ιστορικοί έχουν τοποθετήσει το σημείο έναρξης του παλαιστινιακού αραβικού εθνικιστικού αισθήματος το 1834, όταν οι Άραβες κάτοικοι της παλαιστινιακής περιοχής εξεγέρθηκαν ενάντια στην οθωμανική κυριαρχία». Στην πραγματικότητα, όμως, λίγοι είναι οι ιστορικοί, εάν αυτοί υπάρχουν, που πιστεύουν ότι η εξέγερση του 1834 είχε κάποια σχέση με την Παλαιστίνη ή τους Παλαιστίνιους. Αντίθετα, το γεγονός αυτό ήταν μια εξέγερση για την στήριξη της οθωμανικής κυριαρχίας, ενάντια στις πολιτικές των νέων Αιγυπτίων κατακτητών του Λεβάντε οι οποίοι επέβαλαν υψηλή φορολογία, στρατολογούσαν νέους άνδρες και καταργούσαν τα προνόμια που είχαν κάποτε οι Μουσουλμάνοι σε βάρος των Χριστιανών γειτόνων τους.

Η Fox News προσπάθησε επίσης να τοποθετήσει τα σχόλια του Gingrich σε ένα ευνοϊκότερο πλαίσιο, δηλώνοντας ότι [8], «οι Παλαιστίνιοι δεν είχαν ποτέ δικό τους κράτος –ήταν υποτελείς στην Οθωμανική Αυτοκρατορία για εκατοντάδες χρόνια, όπως και το μεγαλύτερο μέρος του αραβικού κόσμου. Όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία κατέρρευσε... οι Βρετανοί... κατέλαβαν την περιοχή, η οποία ήταν τότε γνωστή ως Βρετανική Εντολή της Παλαιστίνης. Κατά την διάρκεια αυτής της περιόδου, οι Εβραίοι, οι Μουσουλμάνοι κι οι Χριστιανοί που ζούσαν στην περιοχή αναγνωρίζονταν ως «Παλαιστίνιοι». Αλλά οι σύγχρονοι Παλαιστίνιοι εξαγριώνονται με την υπόνοια ότι ήταν γενικά Άραβες. …Οι ίδιοι, ως επί το πλείστον, αυτοπροσδιορίζονται ως Παλαιστίνιοι, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που οι Λιβανέζοι, οι Ιορδανοί και οι Σύριοι προσδιορίζουν επίσης τους εαυτούς τους με μια συγκεκριμένη εθνική ταυτότητα».