Κατεστραμμένη Ουκρανία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Κατεστραμμένη Ουκρανία

Δεν είναι αποκλειστικά η Ρωσία υπεύθυνη για το χάος

Το πρόβλημα που δημιουργείται από έναν υβριδικό πόλεμο, ωστόσο, είναι ότι η δυνατότητα άρνησης της ευθύνης έρχεται σε βάρος του πλήρους ελέγχου. Η Μόσχα αναγκάστηκε να εγκαταλείψει μέρος του ελέγχου επί των μεμονωμένων αποσχιστικών στοιχείων που έχουν αποκλίνοντα, συγκρουόμενα συμφέροντα. Ο Πούτιν ξεφορτώθηκε μερικούς από τους πιο αναξιόπιστους αυτονομιστές [6] μετά από τα καταστροφικά γεγονότα της Malaysia Airlines, αλλά δυσκολεύεται να χαλιναγωγήσει τους άλλους. Όπως ανέφερε το International Crisis Group [7] στα τέλη του περασμένου έτους, οι αυτονομιστικές ομάδες επέδειξαν σοβαρές διχόνοιες κατά την υπογραφή της συμφωνίας «Μινσκ Ι» –με μερικούς να αναγνωρίζουν την αναγκαιότητα για ειρήνη ως προϋπόθεση οικοδόμησης ενός λειτουργικού κράτους στα κατεχόμενα εδάφη τους και άλλους να πιέζουν για κλιμάκωση της κρίσης, προκειμένου να επεκτείνουν τα εδάφη τους και να συνεχίσουν την προσπάθεια οικοδόμησης της Νοβοροσίας.

Από την πλευρά τους, οι εγκληματικές και στρατιωτικές ομάδες, αν κι επισήμως φαίνονται ενωμένες κατά του ουκρανικού κράτους, στην πραγματικότητα επιθυμούν να καρπωθούν τα λάφυρα του πολέμου. Οι διοικητές των ομάδων αυτών δεν είναι διαφορετικοί από τους πολέμαρχους που είχαν εμφανιστεί στα Βαλκάνια, την Γεωργία και το Τατζικιστάν ˑ δεν τους συμφέρει να οικοδομήσουν μια ειρήνη που θα αποδυναμώσει την εξουσία τους πάνω στα μικρά κομμάτια γης που βρίσκονται σήμερα υπό τον έλεγχό τους μέσω της χρήσης ωμής βίας, διεφθαρμένων πελατειακών συστημάτων και απειλών ενάντια στους τοπικούς πληθυσμούς. Οι διοικητές των πολιτοφυλακών έχουν κατηγορηθεί για μια μεγάλη ποικιλία εγκληματικών συμπεριφορών, συμπεριλαμβανομένης της απαγωγής, της κλοπής, της παράνομης διακίνησης ναρκωτικών, των συνομωσιών λαθρεμπορίου και των εκτελέσεων με συνοπτικές διαδικασίες. Η επιχειρηματική αυτοκρατορία του Akhmetov στην ανατολική Ουκρανία έχει δεχθεί επίθεση από τις ομάδες αυτές, και ορισμένα από τα περιουσιακά της στοιχεία απειλούνται από τους αυτονομιστές με απαλλοτρίωση. Σε απάντηση, ο Akhmetov συνέστησε μια δική του ιδιωτική πολιτοφυλακή, που αποτελείται από σιδηρουργούς και ανθρακωρύχους, οι οποίοι περιπολούν την Μαριούπολη, μια πόλη που βρίσκεται συχνά υπό αυτονομιστική επίθεση και που φιλοξενεί έναν σημαντικό αριθμό επιχειρηματικών συμφερόντων του ολιγάρχη.

Από τότε, πολλοί ηγέτες αυτονομιστών έχουν επιδιώξει ενεργά να υπονομεύσουν τις συμφωνίες «Μινσκ» που έγιναν τον Σεπτέμβριο και τον Φεβρουάριο λόγω των αρνητικών επιπτώσεων που θα μπορούσε να έχει η ειρήνη στην αισχροκέρδεια του πολέμου και τα όνειρα επέκτασης. Μερικοί αυτονομιστές που εμπλέκονται στην κατάληψη του Ντεμπαλτσέβε απέρριψαν δημοσίως την «Μινσκ ΙΙ» [8] κι έχουν υποστηρίξει επανειλημμένα ότι απαιτείται μια μεγαλύτερη ουδέτερη ζώνη μεταξύ της πόλης και των περιοχών που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της ουκρανικής κυβέρνησης. Άλλοι ζήτησαν να επεκταθούν περισσότερο προς τα δυτικά, γεγονός που αποτελεί ανησυχητικό σημάδι της πρόθεσής τους για επέκταση στα βάθη των εδαφών που διατηρεί η ουκρανική κυβέρνηση, ανεξάρτητα από τις εντολές που λαμβάνουν από την Μόσχα. Παρά το γεγονός ότι ο ίδιος ο Πούτιν αποφεύγει να κάνει αξιόπιστες διαπραγματεύσεις, οι ενέργειες των αντιπροσώπων του καθιστούν ασαφές το αν προβεί σε κάτι τέτοιο να οδηγήσει σε άμεση παύση της σύγκρουσης.

ΤΟ ΚΕΡΔΟΣ ΠΑΝΩ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΙΡΗΝΗ

Η πιθανότητα για μακροπρόθεσμη ανασφάλεια δεν περιορίζεται στις επαναστατημένες περιοχές: Κι η Ουκρανία έχει συμμετοχή σε αυτόνομα και ημιαυτόνομα ανεξάρτητα τάγματα, μερικά από τα οποία προέρχονται από ουκρανικές εθνικιστικές ομάδες, ακραία στοιχεία δυνάμεων αυτοάμυνας του Μαϊντάν, καθώς και εγκληματικές οργανώσεις. Για παράδειγμα, η Kyiv Post αναφέρει ότι ένα εθελοντικό τάγμα στο Luhansk Oblast αποτελείται κυρίως από πρώην κατάδικους [9] από την Donbass που φυλακίστηκαν για τα πάντα, από εκβιασμούς μέχρι φόνο και έκτοτε έχουν εμπλακεί σε κατηγορίες λεηλασιών. Ορισμένες ταξιαρχίες έχουν κατηγορηθεί από την Διεθνή Αμνηστία [10] για παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρόμοιες με εκείνες που διαπράττουν οι αυτονομιστικές ομάδες που στηρίζονται από την Ρωσία και οι εγκληματικές συμμορίες.

Άλλες ουκρανικές πολιτοφυλακές που μάχονται στα ανατολικά χρηματοδοτούνται από την ουκρανική ολιγαρχία, στην οποία πιθανότατα λογοδοτούν τελικά, κι όχι από την κυβέρνηση. Εκτός από τον στρατό του Akhmetov, ο Ουκρανός ολιγάρχη, Ihor Kolomoisky, έχει παράσχει εφόδια και προσωπικό [11] σε όσους μάχονται υπέρ του Κιέβου μέσω του Privat Group, της πολυεθνικής του εταιρείας. Οι επικριτές του Kolomoisky, συμπεριλαμβανομένου του Akhmetov, ανησυχούν μήπως εκείνος χρησιμοποιήσει αυτές τις ομάδες για να προωθήσει τα οικονομικά του συμφέροντα και την πολιτική του εξουσία στο εσωτερικό της χώρας.

Μερικές από αυτές τις ανεξάρτητες και ημιανεξάρτητες ομάδες θρηνούν ήδη για την υπογραφή του προέδρου της Ουκρανίας, Petro Poroshenko, στην «Μινσκ ΙΙ» και επικρίνουν τον χειρισμό του πολέμου από πολιτικούς και στρατιωτικούς αξιωματικούς, ιδιαίτερα σχετικά με την ανοργάνωτη ουκρανική υπαναχώρηση στο Ντεμπαλτσέβε. Πιθανότατα, ένας από τους ηττημένους της συνέχισης της βίας μετά την συμφωνία εκεχειρίας του Φεβρουάριου να είναι ο ίδιος ο Poroshenko: Οι προοπτικές του για πολιτική επιβίωση, για να μην αναφερθούμε στις ελπίδες για πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις στο εσωτερικό της Ουκρανίας, εξαρτώνται εν μέρει από το πώς θα αντιδράσουν στην απώλεια της πόλης αυτές οι εθνικά προσανατολισμένες ομάδες που χρηματοδοτούνται από τους ολιγάρχες. Τόσο ο Poroshenko όσο και η Δύση θα πρέπει να ανησυχούν, κυρίως δεδομένου ότι μέλη της υπερεθνικιστικής ταξιαρχίας έκαναν εκκλήσεις το περασμένο φθινόπωρο για μια χούντα κατά του προέδρου της Ουκρανίας για να εγκαταστήσουν έναν ισχυρότερο και πιο αποφασιστικό ηγέτη. [12]