Ο δρόμος προς την Εσθονία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο δρόμος προς την Εσθονία

Πώς να φτάσουμε στην ψηφιακή νιρβάνα

Με άλλα λόγια, η αύξηση των «θετικών» μιας ψηφιακά εξελιγμένης κοινωνίας έρχεται με τα «αρνητικά», υπό την μορφή ψηφιακών αδυναμιών. Το ερώτημα που παραμένει, λοιπόν, είναι πώς μπορεί ο κόσμος να καρπωθεί τα οφέλη της συνδεσιμότητας χωρίς τις ανεπιθύμητες παρενέργειες. Δηλαδή, πώς μπορούν τα κράτη να καταφέρουν να «πλησιάσουν την Εσθονία»;

ΜΕΤΡΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΞΕΛΙΞΗ

Δεν μπορούμε να φτάσουμε την Εσθονία, αν δεν βελτιωθούμε. Και δεν μπορούμε να βελτιώσουμε κάτι που δεν έχει μετρηθεί. Έτσι, λοιπόν, το πρώτο βήμα είναι να καταλήξουμε με κάποιο τρόπο στην ποσοτικοποίηση του ρυθμού και της φύσης της ψηφιακής μετατροπής. Για τον σκοπό αυτόν, τόσο εμείς, όσο κι η ερευνητική μας ομάδα στην Σχολή Fletcher, έχουμε αναπτύξει έναν Δείκτη Ψηφιακής Εξέλιξης [1] για να προσδιορίσουμε το πώς 50 από τις πιο εξέχουσες χώρες -μισές βιομηχανικές και μισές αναπτυσσόμενες- συγκρίνονται η μια με την άλλη σε ό, τι αφορά την μετάβασή τους σε ένα πιο εξελιγμένο ψηφιακό μέλλον.

Ο δείκτης αυτός προέρχεται από την ποσοτικοποίηση των τεσσάρων κύριων οδηγών της ψηφιακής αλλαγής: Τις προϋποθέσεις προσφοράς, τις συνθήκες ζήτησης, την καινοτομία και τους θεσμούς. Για παράδειγμα, η μέτρηση των όρων εφοδιασμού μιας χώρας θα μπορούσε να περιλάβει την μέτρηση του επιπέδου υποδομής για την υποστήριξη του Διαδικτύου -όπως η ποιότητα του εύρους ζώνης (bandwidth) και των διακομιστών (servers). Η ζήτηση μπορεί να μετρηθεί μέσω του βάθους της κατανόησης του καταναλωτή για την ψηφιακή πληρωμή ή τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο υπολογισμός του βαθμού καινοτομίας κι αλλαγής συνεπάγεται, για παράδειγμα, την έκταση της αναστάτωσης που επιφέρει η νέα τεχνολογία ή την διαθεσιμότητα αρχικού επιχειρηματικού κεφαλαίου. Και, τέλος, ο προσδιορισμός της ποιότητας του θεσμικού περιβάλλοντος θα μπορούσε να περιλαμβάνει το επίπεδο πολιτικής σταθερότητας ή την πολυπλοκότητα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης.

Ο δείκτης αποκαλύπτει ότι πράγματι κινούμαστε προς την κατεύθυνση ενός ψηφιακού πλανήτη, αλλά όχι με μια σταθερή ταχύτητα. Ορισμένες χώρες κινούνται γρήγορα, μερικές ακανόνιστα, κάποιες δυσκολεύονται, ενώ άλλες παραμένουν εντελώς στάσιμες. Με βάση την τρέχουσα κατάσταση της εξέλιξης τους και των επιδόσεων των χωρών σύμφωνα με τον δείκτη κατά την διάρκεια των ετών 2008-2013, τις κατατάξαμε σε μια από τις τέσσερις ζώνες τροχιάς: Εκείνες που ξεχωρίζουν, εκείνες που καθυστερούν, εκείνες που αναπτύσσονται κι εκείνες που θέλουν προσοχή.

30032015-1.jpg

(Δείκτης Ψηφιακής Εξέλιξης)

Οι χώρες που ξεχωρίζουν, όπως η Σιγκαπούρη, οι Ηνωμένες Πολιτείες κι η Νέα Ζηλανδία έχουν δείξει υψηλά επίπεδα ψηφιακής ανάπτυξης στο παρελθόν και εξακολουθούν να παραμένουν σε ανοδική τροχιά. Αλλά η διατήρηση αυτού του εξαιρετικού ρυθμού ανάπτυξης είναι δύσκολη αν δεν συνοδεύεται από επιτάχυνση της καινοτομίας και διερεύνηση νέων αγορών στο εξωτερικό.

Οι χώρες που καθυστερούν, στις οποίες ανήκουν το μεγαλύτερο μέρος της δυτικής και βόρειας Ευρώπης, η Αυστραλία κι η Ιαπωνία, έχουν επιτύχει ένα υψηλό επίπεδο εξέλιξης στο παρελθόν, αλλά έχασαν την ορμή τους και κινδυνεύουν να μείνουν πίσω. Οι περισσότερες αναπτυγμένες χώρες που χαρακτηρίζονται από δημογραφική γήρανση αντιμετωπίζουν κάποια καθυστέρηση. Ο μόνος τρόπος που μπορούν να επανακινήσουν την ανάκαμψή τους είναι να ακολουθήσουν όσα κάνουν καλύτερα οι χώρες που ξεχωρίζουν: Να διπλασιάσουν την καινοτομία, να απλοποιήσουν τους κανονισμούς που θα μπορούσαν να καταπνίξουν την επιχειρηματικότητα και να συνεχίσουν να αναζητούν αγορές εκτός των εθνικών τους συνόρων. Η προσέλκυση εξαιρετικά ταλαντούχων νέων μεταναστών θα μπορούσε να βοηθήσει στην αναβίωση της καινοτομίας και της ψηφιακής δραστηριότητας.

Οι χώρες που αναπτύσσονται, όπως η Βραζιλία, η Κίνα, η Ινδία, οι Φιλιππίνες και το Βιετνάμ βελτιώνουν αρκετά γρήγορα την ψηφιακή τους ετοιμότητα. Εάν διατηρήσουν αυτό το επίπεδο ανάπτυξης, θα αναδυθούν ως ισχυρές ψηφιακές οικονομίες. Ωστόσο, η επόμενη φάση της ανάπτυξής τους είναι δυσκολότερο να επιτευχθεί και απαιτεί μια συντονισμένη προσπάθεια από τους ηγέτες όλων των σχετικών τομέων, είτε πρόκειται για την κυβέρνηση, τις επιχειρήσεις είτε την κοινωνία των πολιτών. Μεσοπρόθεσμα, οι μεγαλύτερες προκλήσεις για την ανάπτυξη και τις ευκαιρίες βελτίωσης αυτών των αγορών βρίσκονται στην ενδυνάμωση των υποδομών εφοδιασμού, τον συνδυασμό μεγαλύτερων διαδικτυακών ελευθεριών, την δημιουργία εξελιγμένων οικιακών καταναλωτών, καθώς και την εφαρμογή πολιτικών που προωθούν την καινοτομία.

Οι χώρες που απαιτούν προσοχή, όπως η Αίγυπτος, η Ινδονησία, η Κένυα, η Νιγηρία κι η Ρωσία έρχονται αντιμέτωπες με σημαντικές ευκαιρίες και προκλήσεις, με χαμηλές βαθμολογίες τόσο στο σημερινό επίπεδο όσο και στην ανοδική κίνηση της ψηφιακής τους εξέλιξης. Κάποιες, ίσως είναι σε θέση να ξεπεράσουν τους φραγμούς τους με την εφαρμογή έξυπνων καινοτομιών που αποσκοπούν στην παράκαμψη ειδικών περιορισμών, όπως οι πληρωμές μέσω κινητού τηλεφώνου που ξεπερνούν τα εμπόδια των έργων υποδομής στις τραπεζικές συναλλαγές, ενώ άλλες φαίνεται να έχουν κολλήσει. Αυτές οι χώρες «προσοχής» μοιράζονται κάποια κρίσιμα ζητήματα, όπως την θεσμική αβεβαιότητα και την χαμηλή δέσμευση για μεταρρυθμίσεις, που τις καθιστούν λιγότερο ικανές να παραμείνουν σε μια βιώσιμη, ανοδική τροχιά ανάπτυξης. Διαθέτουν, ωστόσο, μια-δυο έξοχες αρετές –κυρίως σχετικές με τα δημογραφικά στοιχεία- που τις καθιστούν ελκυστικές για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές. Οι χώρες αυτές δαπανούν πολλή ενέργεια σε καινοτομίες γύρω από θεσμικές υποδομές και περιορισμούς. Η απόφραξη αυτών των σημείων συμφόρησης θα μπορούσε να δώσει την δυνατότητα στις χώρες αυτές να κατευθύνουν τις καινοτομίες τους εκεί που θα εκτιμηθούν περισσότερο.