Οι άλλοι Κούρδοι της Τουρκίας | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Οι άλλοι Κούρδοι της Τουρκίας

Μπρος ισλαμιστές και πίσω ρέμα
Περίληψη: 

Ο πολιτικός πλουραλισμός στην κουρδική πολιτική είναι το κλειδί για οποιαδήποτε βιώσιμη συμφωνία ειρήνης. Εδώ και πολύ καιρό, θρησκευτικά, κεντρώα και αριστερά κουρδικά κόμματα αποκλείονται από την πολιτική διαδικασία.

Εδώ και μήνες, το βασικό κουρδικό ισλαμιστικό κόμμα της Τουρκίας έχει επικρίνει το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) επειδή το απέκλεισε από τις εν εξελίξει ειρηνευτικές συνομιλίες μεταξύ της κυβέρνησης και των Κούρδων. Τον Ιανουάριο, οι ηγέτες αυτού του κόμματος, του «Κόμματος της Ελεύθερης Αιτίας» (Huda- Par), ζήτησε να αναγνωριστεί ως τρίτο μέλος στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, παράλληλα με το παράνομο Κουρδικό Εργατικό Κόμμα (ΡΚΚ), μια κοσμική αυτονομιστική ομάδα που το ΑΚΡ θεωρεί τρομοκρατική οργάνωση.

Με την έμφασή του στο Ισλάμ, το Huda-Par θα αποτελέσει άμεση απειλή για το ΑΚΡ στις εκλογές τον προσεχή Ιούνιο, όπου θα ανταγωνιστεί με το ισλαμιστικό AKP ενάντια στο κοσμικό σοσιαλιστικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP) που απευθύνεται σε θρησκευτικά συντηρητικούς Κούρδους. Πράγματι, δεδομένου ότι η διαρκής ειρήνη στην χώρα μπορεί να διασφαλιστεί μόνο με μια συλλογική διαδικασία, η απόφαση της κυβέρνησης να αποκλείσει το Huda-Par μπορεί να ερμηνευθεί ως μια προσπάθεια να χειραγωγηθεί η διαδικασία με την βία.

Η ουσία του προβλήματος αφορά το γεγονός ότι το αντιπολιτευτικό Ισλάμ έχει μια μακρά ιστορία στην νοτιοανατολική Τουρκία -μια περιοχή που εξελίχθηκε παράλληλα με την κουρδική εθνικιστική ιδεολογία, όχι σε αντίθεση με αυτήν. Η μεγαλύτερη έμφαση του ίδιου του ΑΚΡ στο Ισλάμ και την ισλαμική παράδοση, από την στιγμή που ανέβηκε στην εξουσία το 2002 δημιούργησε πολιτικό χώρο στις κουρδικές περιοχές για να μπορέσουν οι εναλλακτικές ομάδες να αμφισβητήσουν την εκκοσμίκευση του ΡΚΚ. Το HDP ενστερνίζεται όλο και περισσότερο μια ηπιότερη πολιτική σε ό, τι αφορά την θρησκεία, αναζητώντας εξέχουσες θρησκευτικές προσωπικότητες ώστε να ενταχθούν στις τάξεις του κόμματος, υποστηρίζοντας ισλαμικές ομάδες της κοινωνίας των πολιτών στο Ντιγιαρμπακίρ και διοργανώνοντας «φροντιστήρια» για το Ισλάμ και την αδικία της κουρδικής ταλαιπωρία με σκοπό να περιορίσει το ποσοστό των ψήφων του AKP από τους θρησκευόμενους Κούρδους. Αλλά μπορεί το Huda-Par να σταθεί εμπόδιο στον δρόμο του, το οποίο θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τα ισχυρότερα θρησκευτικά του διαπιστευτήρια, ενώ θα προβάλλει ταυτόχρονα την φιλοκουρδική του στάση.

08052015-1.jpg

Διαδηλωτές κυματίζουν σημαίες με την εικόνα του φυλακισμένου ηγέτη των Κούρδων ανταρτών, Αμπντουλάχ Οτσαλάν, κατά την διάρκεια μιας συγκέντρωσης εορτασμού του Νεβρόζ, στις 22 Μαρτίου του 2015. MURAD SEZER / REUTERS

ΕΝΑΣ ΤΡΙΤΟΣ ΔΡΟΜΟΣ;

Το Huda-Par ιδρύθηκε στα τέλη του 2012 από μια ομάδα ισλαμιστών στους οποίους συμπεριλαμβάνονταν πρώην μέλη της παράνομης τουρκικής Χεζμπολάχ, η οποία πρότεινε την δημιουργία ενός κράτους που βασιζόταν στον νόμο της σαρία. Η πολιτική ιστορία της Χεζμπολάχ στην Τουρκία είναι σκοτεινή και μπερδεμένη, με ισχυρισμούς ότι το κράτος δημιούργησε στην πραγματικότητα την οργάνωση για να την χρησιμοποιήσει ως μυστικό πληρεξούσιο στον ένοπλο αγώνα του εναντίον του ΡΚΚ.

Αν το Huda-Par θεωρεί το τουρκικό κράτος υπεύθυνο για τις αμαρτίες της καταπίεσης και της αφομοίωσης των Κούρδων, παρουσιάζει το PKK και το HDP ως προδότες επειδή διαστρέβλωσαν την αυθεντική ισλαμική ταυτότητα της κουρδικής κοινωνίας. Το Huda-Par έχει κατηγορηθεί για συνεργασία με το AKP εναντίον του ΡΚΚ και του HDP, και πιο συγκεκριμένα ότι ετοιμαζόταν να συνεργαστεί με το ΑΚΡ εν όψει των τοπικών εκλογών του περασμένου έτους. Απαξίωσε τις φήμες για μια σιωπηλή συμφωνία με το ΑΚΡ, αλλά οι δεσμοί μεταξύ των δύο κομμάτων διέπονται σε μεγάλο βαθμό από μια αίσθηση αλληλεγγύης που βασίζεται στην ρητορική κοινών ισλαμικών αξιών. Το να καταφέρει να προσελκύσει τους Κούρδους ψηφοφόρους είναι περίπλοκο, όμως. Οι συντηρητικοί θρησκευόμενοι Κούρδοι γενικά υποστηρίζουν τους στόχους του ΡΚΚ -κάποια μορφή αυτοδιοίκησης και παροχής κρατικής χρηματοδότησης για την δημόσια εκπαίδευση στην κουρδική μητρική τους γλώσσα. Αυτό, ωστόσο, δεν μεταφράζεται πάντα σε ψήφους στην κάλπη για τα κουρδικά πολιτικά κόμματα (ή τα κουρδικά πολιτικά κόμματα που έχουν την υποστήριξη του ΡΚΚ). Έτσι το Huda-Par περπατά σε τεντωμένο σχοινί -η προτεραιότητά του ήταν να παρουσιαστεί κυρίως ως ισλαμικό κόμμα και μετά ως κουρδικό κόμμα. Το πρόγραμμά του, δημοσιοποιήθηκε πρώτα στην αραβική και την τουρκική και μετά στην κουρδική γλώσσα. Όταν το Huda-Par υπερασπίζεται ρητά τα δικαιώματα των Κούρδων, το κάνει στο πλαίσιο μιας ευρύτερης συζήτησης σχετικά με τις ισλαμικές αξίες κοινωνικής δικαιοσύνης.

Φυσικά, υπάρχει ένας αρκετά μεγάλος αριθμός Κούρδων που δεν επιθυμούν να ακούσουν την άποψη του Huda-Par σχετικά με την κοινωνική δικαιοσύνη. Στο Ντιγιαρμπακίρ, το κόμμα αποτελεί μια οδυνηρή υπενθύμιση των εκτελέσεων με συνοπτικές διαδικασίες, των μαζικών τάφων και των κελιών βασανιστηρίων που ήταν κοινά όταν οι μαχητές της Χεζμπολάχ περιφέρονταν στην περιοχή την δεκαετία του 1990. Πράγματι, οι περισσότεροι Κούρδοι παραμένουν δύσπιστοι σε ό, τι αφορά την αλλαγή σελίδας του Huda-Par σχετικά με το βίαιο παρελθόν του. Σχεδόν 40 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους τον Οκτώβριο του 2014 κατά την διάρκεια διαδηλώσεων στο Ντιγιαρμπακίρ και διάφορες άλλες πόλεις εναντίον της τουρκικής αδράνειας στην συριακή κουρδική πόλη, Kobani. Μερικά από τα επεισόδια βίας που σημειώθηκαν μεταξύ του Huda-par και των υποστηρικτών του ΡΚΚ, όταν ισλαμιστές κατηγορήθηκαν ότι τάχθηκαν με το μέρος του Ισλαμικού Κράτους (που ονομάζεται επίσης ISIS) εναντίον των Κούρδων της Συρίας. Τον Δεκέμβριο, ξέσπασε ακόμα περισσότερη βία στην πόλη Cizre ανάμεσα στους υποστηρικτές του Huda-Par και το παρακλάδι της νεολαίας του PKK (YDGH). Τρεις έχασαν την ζωή τους.