Ένα «σχέδιο Β» για την Λιβύη

Όταν πρόκειται για τον εμφύλιο πόλεμο της Λιβύης που έχει κρατήσει έναν χρόνο, η διεθνής κοινότητα έχει παραδεχτεί ανοιχτά ότι έχει ξεμείνει από ιδέες. Οι διαπραγματεύσεις που διεξάγονται υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, οι οποίες στοχεύουν στην επίτευξη μιας επίσημης ειρηνευτικής συμφωνίας μέχρι τα μέσα Ιουνίου, δεν κατάφεραν να έχουν θετικές εξελίξεις ή ακόμα και κάποια ουσιαστική κατάπαυση πυρός. Αυτήν την στιγμή βρίσκονται στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Την περασμένη Τρίτη, ο πρωθυπουργός της Λιβύης, Abdullah al-Thinni, μετά βίας διέφυγε [1] από μια απόπειρα δολοφονίας, καθώς μια κοινοβουλευτική συνεδρίαση δέχθηκε επίθεση από ενόπλους. Ωστόσο, παρά το πόσο δύσκολη έχει γίνει η κατάσταση, πολλοί Δυτικοί αξιωματούχοι απορρίπτουν ακόμα και την ιδέα ενός σχεδίου Β, υποστηρίζοντας ότι οι τρέχουσες συνομιλίες αποτελούν τον μόνο δρόμο προς τα εμπρός και ότι η αναζήτηση εναλλακτικών διαδρομών θα αποδυνάμωνε την προθυμία των εμπόλεμων πλευρών να διαπραγματευτούν.

Αυτός ο τρόπος σκέψης είναι επικίνδυνα λανθασμένος. Είναι αλήθεια ότι ο μοναδικός τρόπος επίλυσης της κρίσης είναι κάποιου είδους λύση με μεσολάβηση -δεδομένου ότι καμία πλευρά δεν απολαμβάνει ένα σαφές στρατιωτικό πλεονέκτημα- αλλά οι τρέχουσες συνομιλίες του ΟΗΕ βασίζονται σε ελαττωματικά θεμέλια. Συγκεκριμένα, η διεθνής κοινότητα δεν κατάφερε να προσφέρει στις δύο ανταγωνιστικές κυβερνήσεις της Λιβύης επαρκή κίνητρα για να επιδιώξουν κάποιον μακροχρόνιο συμβιβασμό. Και αυτό, με την σειρά του, οφείλεται στο γεγονός ότι ορισμένοι ισχυροί ενδιαφερόμενοι του κόσμου έχουν σαφώς ταχθεί με το μέρος μιας από τις δύο πλευρές: Η εξόριστη Βουλή των Αντιπροσώπων, η οποία κυβερνά από την ανατολική πόλη του Τομπρούκ, αναγνωρίζεται από τον ΟΗΕ και υποστηρίζεται από τον στρατηγό Khalifa Haftar, τον αντι-ισλαμιστή αρχιστράτηγο. Το αντίπαλο κυβερνητικό όργανο, που εδρεύει στην Τρίπολη, κατέχει πολλές από τις πιο ισχυρές περιφέρειες και παίκτες της Λιβύης μεταξύ των εριστικών της μερών, αλλά δεν έχει την ίδια βαρύτητα στο διεθνές τραπέζι των διαπραγματεύσεων, γεγονός που οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στις ισλαμιστικές του τάσεις και την έλλειψη εκλογικής νομιμότητας.

Η προσέγγιση της Δύσης στην Λιβύη ταιριάζει με την ευρύτερη στρατηγική της απέναντι στην αναταραχή της Μέσης Ανατολής -δηλαδή, την στήριξη με σχεδόν οποιοδήποτε κόστος των αντι-ισλαμικών φορέων εναντίον των ανταγωνιστικών οργανώσεων. Ως ένα ακόμα παράδειγμα, μπορούμε να εξετάσουμε την υποστήριξη που απολαμβάνει ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, από τους βασικούς παγκόσμιους παράγοντες -συμπεριλαμβανομένης της Γαλλίας και της Ιταλίας- ως αντάλλαγμα για την δημόσια υιοθέτηση της μάχης κατά του Ισλαμικού Κράτους (επίσης γνωστού ως ISIS). Η μέθοδος της Δύσης, όμως, αποδείχθηκε πως δημιουργεί πολύ περισσότερους τζιχαντιστές από όσους αποθαρρύνει. Το Αφγανιστάν, το Ιράκ, το Πακιστάν και η Υεμένη είναι όλες ζωντανά παραδείγματα αυτού του φαινομένου, ενώ η επέκταση αυτού του μοντέλου στην Λιβύη αποτελεί κολοσσιαίο λάθος.

Η διάσπαση Τομπρούκ-Τρίπολης εμφανίστηκε σχεδόν πριν από έναν χρόνο με την επίθεση ισλαμιστικών πολιτοφυλακών στο αεροδρόμιο της πρωτεύουσας. Λίγο αργότερα, η πρωτεύουσα και μεγάλα τμήματα της χώρας καταλήφθηκαν από την «Αυγή της Λιβύης», ένα σύνολο παραστρατιωτικών ομάδων από την Τρίπολη, τις περιοχές των Βερβέρων στην δυτική Λιβύη και την πόλη- λιμάνι Μισράτα. Έχοντας κατακτήσει την πρωτεύουσα, το κίνημα επανέφερε το Γενικό Εθνικό Κογκρέσο (General National Congress-GNC), τα απομεινάρια του πρώην κοινοβουλίου της Λιβύης, ως πολιτικές του μαριονέτες. Παρά την έλλειψη διεθνούς αναγνώρισης για την συγκεκριμένη κυβερνητική σύνθεση, η «Αυγή της Λιβύης» συνδέεται χαλαρά με πολλά διάσπαρτα κέντρα του πληθυσμού της χώρας και έχει τόση εσωτερική νομιμότητα όση έχει και κάθε άλλη στρατιωτική κυβέρνηση.

Η διαπραγματευτική διαδικασία που βρίσκεται υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ακολούθησε από τότε ένα γενικό μοτίβο: Οι διαπραγματευτές δημιουργούν σχέδια προτάσεων, τα οποία στην συνέχεια γίνονται ευρέως αποδεκτά από την Βουλή των Αντιπροσώπων που εδρεύει στο Τομπρούκ και έχει απορριφθεί ξεκάθαρα από το GNC. Δεν βοηθά την κατάσταση το ότι ο Haftar έχει την τάση να εξαπολύει επιθέσεις κάθε φορά που αναμένεται να ξεκινήσει ένας νέος γύρος διαπραγματεύσεων, είτε για να ενισχύσει την διαπραγματευτική θέση της πλευράς του είτε για να τορπιλίσει εντελώς τις συνομιλίες. Αυτός ο φαύλος κύκλος εξηγεί γιατί η «Αυγή της Λιβύης» βρίσκεται στα πρόθυρα της καθολικής εξόδου της από τις συνομιλίες και την διάσπαση της σε δύο μέρη: Μια ομάδα επιχειρηματιών της Μισράτα υπέρ του διαλόγου και μια σκληροπυρηνική ομάδα ισλαμιστικών παραστρατιωτικών οργανώσεων που αντιτίθενται στον συμβιβασμό.

Η ΤΡΟΧΙΑ ΤΟΥ ΚΑΤΑΚΕΡΜΑΤΙΣΜΟΥ