Εμπόριο και προβλήματα | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Εμπόριο και προβλήματα

Τι μπορεί να μάθει η Κίνα από την οικονομική κρίση του 1640
Περίληψη: 

Σήμερα, και οι δύο πηγές της αύξησης του κινεζικού ΑΕΠ εξαφανίζονται. Τώρα που το εύκολο χρήμα δεν υπάρχει πια, η Κίνα θα πρέπει να κυνηγήσει το δύσκολο χρήμα για να χρηματοδοτήσει την μελλοντική της ανάπτυξη.

Ο SALVATORE BABONES είναι ανώτερος λέκτορας Κοινωνιολογίας και Κοινωνικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο του Σίδνεϊ, στην Αυστραλία.

Το 1514, ο Πορτογάλος θαλασσοπόρος, Jorge Álvares, ήταν ο πρώτος Ευρωπαίος που έφτασε στην Κίνα μέσω θαλάσσης. Λίγο πάνω από 40 χρόνια αργότερα, οι Πορτογάλοι μίσθωσαν το Μακάο από την Κίνα αντί ετήσιου ενοικίου περίπου 600 ουγκιών αργύρου. Και μετά από 14 χρόνια, οι Ισπανοί αποίκισαν την Μανίλα ως κομβικό σημείο του υπερπόντιου εμπορίου τους. Από το 1600, το εμπόριο κινεζικών προϊόντων βρισκόταν σε πλήρη εξέλιξη. Η Κίνα έγινε εξαγωγική δύναμη, κι όχι για τελευταία φορά.

Το πρόβλημα για τους Ευρωπαίους ήταν ότι οι Κινέζοι έμποροι δεν χρειάζονταν τίποτα από την Ευρώπη. Το εμπόριο με την Κίνα γινόταν αυστηρά με μετρητά στην παράδοση [του προϊόντος] -και μετρητά σήμαινε ασήμι. Στον έναν περίπου αιώνα που μεσολάβησε από τις πρώτες ευρωπαϊκές θαλάσσιες επαφές με την Κίνα και το έτος 1640, τα ευρωπαϊκά πλοία μετέφεραν σχεδόν 100.000 τόνους αργύρου στην Κίνα από τα ορυχεία της κεντρικής Ευρώπης, της Ιαπωνίας και της Αμερικής.

Η μαζική εισροή του πολύτιμου μετάλλου βοήθησε στην μετατροπή της κινεζικής οικονομίας από μια μη νομισματική οικονομία βασισμένη στις φεουδαρχικές υποχρεώσεις και το αντισταθμιστικό εμπόριο, σε μια νομισματοποιημένη οικονομία που βασίζεται στις αγοραίες συναλλαγές. Η Κίνα είχε πειραματιστεί με το χαρτονόμισμα από νωρίς, αλλά ακόμα και η κυβέρνηση αρνείτο να δεχτεί το χαρτί ως πληρωμή για τους ίδιους της τους φόρους. Και έτσι η νομισματοποίηση της μεγάλης οικονομίας της Κίνας χρειάστηκε τεράστιες ποσότητες ξένων χρημάτων –εκείνα ακριβώς που έστειλε Ευρώπη.

Μεταξύ 1568 και 1644, η τιμή του αργύρου στην Κίνα (σε σχέση με τον χρυσό) υποχώρησε κατά 50%. Μέχρι το 1580, υπήρχε αρκετό ασήμι στην οικονομία της δυναστείας των Μινγκ ώστε να μετατραπεί μια ποικιλία φεουδαρχικών εισφορών εργασίας και καλλιεργειών σε σύγχρονους φόρους που καταβάλλονταν σε νόμισμα. Οι μισθοί και οι τιμές σταδιακά αυξάνονταν ενώ τα ασημένια χρήματα αφθονούσαν όλο και περισσότερο.

11062015-1.jpg

Ανοιξιάτικο πρωινό σε ένα παλάτι των Χαν, από τον Qiu Ying (1494-1552). Wikimedia
-------------------

Σύντομα, η Κίνα μετατράπηκε στο κατασκευαστικό εργαστήριο του κόσμου, τουλάχιστον όσο το επέτρεπε η ναυτιλιακή τεχνολογία της εποχής. Τα δύο μεγάλα κέντρα παραγωγής εξαγωγικού προσανατολισμού της χώρας ήταν το Δέλτα του ποταμού Περλ (σήμερα η Guangzhou, το Χονγκ Κονγκ και το Μακάο) και το Δέλτα του ποταμού Yangtze (σήμερα η Σαγκάη, η Hangzhou και η Suzhou). Κινέζικες συνοικίες ξεπήδησαν σε ολόκληρο τον ισπανικό Νέο Κόσμο, με τις ισπανικές αποικιακές Αρχές να προειδοποιούν ότι οι κινεζικές εισαγωγές υπέσκαπταν τις εγχώριες βιομηχανίες.

Γύρω στο 1640, όμως, η γιορτή έφτασε στο τέλος της˙ το εμπόριο συνετρίβη και οι κακές σοδειές έφεραν πείνα στο βόρειο τμήμα της Κίνας. Η τιμή του μεταξιού μειώθηκε κατά 50% καθώς οι παραγωγοί προσπαθούσαν να βρουν αγοραστές για την παραγωγή τους. Εν τω μεταξύ, η τιμή των τροφίμων έφτασε στα ύψη, με αποτέλεσμα ο αποπληθωρισμός του βιομηχανικού κλάδου παραγωγής να συνοδευτεί από αύξηση του κόστους ζωής για τους απλούς ανθρώπους. Σύντομα, άρχισαν να ξεσπούν εξεγέρσεις, εισβολείς Manchu κατέλαβαν το Πεκίνο, ενώ η δυναστεία των Μινγκ εκδιώχθηκε από την εξουσία. Αντικαταστάθηκε από την δυναστεία των Τσινγκ, η οποία θα κυβερνούσε την Κίνα μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα.

Φυσικά, το εμπόριο των κινεζικών προϊόντων δεν έφτασε στο τέλος του το 1640. Αυτό που σταμάτησε εκείνον τον χρόνο ήταν το υπεραποδοτικό αρμπιτράζ (κερδοσκοπία μέσω συναλλαγών σε ξένα νομίσματα) που προέκυπτε από την σύγκρουση δύο διαφορετικών οικονομικών συστημάτων. Πριν από το 1640, ο κατακλυσμός της Ευρώπης από το φθηνό ασήμι του Νέου Κόσμου σε συνδυασμό με την φαινομενικά ακόρεστη όρεξη της Κίνας για ασημένιο χρήμα οδήγησε στον μαζικό πλουτισμό και των δύο πλευρών. Το εμπόριο με την Κίνα δεν ήταν απλά κερδοφόρο˙ ήταν εντυπωσιακό. Αλλά μετά το 1640, η παγκόσμια αξία του αργύρου ισορρόπησε και η Κίνα έγινε άλλο ένα λιμάνι-σταθμός στο διεθνές εμπορικό σύστημα. Το ασήμι εξακολούθησε ακόμα να εισρέει στην Κίνα, αλλά το ίδιο συνέβαινε και με το ginseng, τις γούνες και το όπιο. Οι εξαγωγές τσαγιού, μεταξιού και πορσελάνης συνεχίστηκαν.

Η ΔΕΥΤΕΡΗ ΡΑΓΔΑΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Η πρώτη προσέγγιση της Κίνας με την Δύση στα τέλη του 1500 και τις αρχές του 1600 έμοιαζε ιδιαίτερα με την δεύτερη προσέγγιση της Κίνας με την Δύση μεταξύ του 1980 και του 2010. Και οι δύο οδήγησαν σε μαζικές ευκαιρίες για αρμπιτράζ από την σύνδεση των δύο προηγουμένως απομονωμένων οικονομιών. Και οι δύο επέφεραν τεράστια κέρδη τόσο στους εμπόρους της Δύσης όσο και στους προμηθευτές της Κίνας. Και οι δύο εξασθένησαν όταν η κινεζική οικονομία διογκώθηκε εντελώς από τα χρήματα της Δύσης.

Στην δεκαετία του 1970, η Κίνα ήταν μια απομονωμένη χώρα με μια οικονομία που βασιζόταν κατά κύριο λόγο στις κοινοτικές υποχρεώσεις και το ανταλλακτικό εμπόριο. Οι περισσότεροι αποκτούσαν το μεγαλύτερο μέρος όσων χρειάζονταν από τις εργασιακές τους μονάδες. Οι άνθρωποι της υπαίθρου ζούσαν από την γη, αποστέλλοντας ένα μέρος των προϊόντων τους στην κυβέρνηση. Οι άνθρωποι των αστικών περιοχών ζούσαν σε εργατικές κατοικίες, έτρωγαν στις καφετέριες των εργοστασίων και εργάζονταν με εργοστασιακές στολές.

Τα χρήματα αποτελούσαν σπάνιο αγαθό στην κομμουνιστική Κίνα, ενώ το δυτικό σκληρό νόμισμα ήταν ακόμα πιο σπάνιο. Μετά το 1980, η Κίνα εισήγαγε τεράστιες ποσότητες μετρητών, με την μορφή άμεσων ξένων επενδύσεων και την συσσώρευση αμερικανικών δολαρίων από την Κεντρική Τράπεζα. Σε αντάλλαγμα, εξήγαγε καταναλωτικά αγαθά.