Δημοψήφισμα και εξωτερική πολιτική | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Δημοψήφισμα και εξωτερική πολιτική

Θα είναι πιο ισχυρή η Ελλάδα με το ΟΧΙ;
Περίληψη: 

Παρ’όλο που είναι πάρα πολλοί εκείνοι που πιστεύουν ότι η ευρωζώνη έχει πάρει λάθος δρόμο, παρά το ότι Ιρλανδία, Ισπανία, Πορτογαλία, Κύπρος και σε άλλο επίπεδο Γαλλία και Ιταλία αντιμετωπίζουν ίδια ή παρόμοια προβλήματα δεν πείστηκαν να συσπειρωθούν γύρω από την ελληνική υπόθεση, για να πετύχουν κάτι καλύτερο.

Η ΡΕΒΕΚΚΑ Γ. ΠΑΙΔΗ είναι επιστημονική συνεργάτις τού Εργαστηρίου για τη Μελέτη & την Έρευνα των Διεθνών Σχέσεων και της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Οι Έλληνες είμαστε μαζί στον προορισμό, αλλά χώρια στη διαδρομή, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της δημοσκόπησης της Μονάδας Ερευνών Κοινής Γνώμης και Αγοράς του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που δημοσιεύτηκε την Παρασκευή στο Bloomberg. Το 82% του δείγματος θέλει να παραμείνει στο ευρώ, ενώ το 43% από τους ερωτηθέντες θα ψηφίσει ΟΧΙ και το 42,5% θα ψηφίσει ΝΑΙ. Το 12% από όσους ερωτήθηκαν επιθυμεί να επιστρέψουμε στην δραχμή, ενώ το 14,5 % δεν έχει απαντήσει ή δεν ξέρει τι θα κάνει.

Αν εύλογα θεωρήσουμε ότι το 12% που ζητάει επιστροφή σε εθνικό νόμισμα θα βρίσκεται στο ΟΧΙ, μένει περίπου ένα 30% που πιστεύει ότι με το ΟΧΙ θα είμαστε πιο ισχυροί στις διαπραγματεύσεις και στο ευρώ -γεγονός που το 42,5% των πολιτών και οι Ευρωπαίοι εταίροι μας αμφισβητούν- ενώ αρκετοί συμπολίτες μας δεν έχουν άποψη για το θέμα. Συνεπώς, σε μια κρίσιμη στιγμή, που όλοι έχουμε κλείσει τα αυτιά μας ή θέλουμε να τα κλείσουμε, που τα συναισθήματα κυριαρχούν, που έχουμε διχαστεί ενώ στην πραγματικότητα ο στόχος της συντριπτικής πλειοψηφίας είναι κοινός, μένει να απαντηθεί ένα σημαντικό ερώτημα που παραμένει θολό: Θα είμαστε πιο ισχυροί στο ευρώ και την Ευρώπη με ψήφο στο ΟΧΙ; Κάτι τέτοιο είναι πολύ δύσκολο να απαντηθεί ειδικά όταν ο θυμός, η αγανάκτηση, το άδικο μας πλημμυρίζει. Θα επιχειρήσω να δώσω μια απάντηση μέσα από επιμέρους ερωτήματα σχετικά με την εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης και κάποια σενάρια, σύμφωνα με τα οποία πιθανότερη εξέλιξη είναι η κυβέρνηση να βγει ενισχυμένη από τη νίκη του ΟΧΙ, χωρίς να σημαίνει απαραίτητα και ενίσχυση της χώρας. Ταυτόχρονα, το πιθανότερο σενάριο που κερδίζει ο ψηφοφόρος του ΟΧΙ που θέλει να παραμείνει στο ευρώ, αποτελεί ένα σενάριο παίρνει με ασφάλεια αν ψηφίσει ΝΑΙ.

Μπορούσε στα αλήθεια η Ελλάδα ένα μικρό κράτος να εκβιάσει τους εταίρους μας και περισσότερο τους ισχυρότερους από αυτούς, ώστε να πετύχει αυτό που επιθυμεί; Μικρές δυνάμεις έχουν αντιπαρατεθεί με μεγαλύτερα κράτη και υπερδυνάμεις και έχουν καταφέρει να πετύχουν τις επιδιώξεις τους. Χαρακτηριστικά παραδείγματα η Μάλτα και η Ισλανδία στις αντιπαραθέσεις τους με την Βρετανία κατά τον Ψυχρό Πόλεμο. Ο Economist είχε αποκαλέσει τις δύο χώρες καταραμένες κουκκίδες, γιατί κατάφεραν αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που τους έδινε η αντιπαλότητα των δύο υπερδυνάμεων να εξασφαλίσουν τα εθνικά τους συμφέροντα σε βάρος εκείνων του Ηνωμένου Βασιλείου. Την ίδια περίοδο, πλήθος κρατών στην Μέση Ανατολή και την Ασία κέρδισαν και από τις ΗΠΑ και από την Σοβιετική Ένωση, απειλώντας ότι θα αποσύρουν την υποστήριξή τους είτε από τη μια, είτε από την άλλη.

Μόνο που αυτός ο κόσμος δεν υπάρχει πια. Αυτό είναι κάτι που δεν φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει στη συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΞΕΛ. Σήμερα, στο σύστημα υπάρχουν περισσότεροι πόλοι ισχύος και μάλιστα η ισχύς τους μεταβάλλεται ανάλογα με τον τομέα. Η Κίνα αποτελεί την ανερχόμενη δύναμη στην οικονομία, οι ΗΠΑ διατηρούν την πρωτοκαθεδρία τους, η Ρωσία -που είναι ιδιαίτερα αγαπητή σε μια μερίδα Ελλήνων και αναμένεται ως σωτήρας σε πολλές ελληνικές υποθέσεις, αλλά δεν εμφανίζεται ποτέ- βρυχάται αλλά είναι αμφίβολο ότι θα ανακτήσει την ισχύ και τον ρόλο που είχε στο διεθνές σύστημα η ΕΣΣΔ. Τα υπόλοιπα μέλη των BRICS παραμένουν αναδυόμενες δυνάμεις, η Γερμανία αναδεικνύεται σε ηγεμονική δύναμη στην Ευρώπη και η Ένωση παίζει έναν δεύτερο ρόλο σε επίπεδο προαγωγής αξιών στο διεθνές σύστημα, ενώ στον τομέα του εμπορίου, παρά την κρίση, παραμένει πολύ ισχυρή. Ανάμεσα στους διαφορετικούς πόλους δεν υπάρχει ένταση, τουλάχιστον, γύρω από την Ελλάδα, γεωγραφικά, πολιτικά, οικονομικά, που θα μπορούσε να αξιοποιήσει η χώρα. Συνεπώς, η συγκυρία δεν είναι ευνοϊκή για να πετύχει η ελληνική πλευρά τους στόχους της, παίζοντας ανάμεσα στους διάφορους πόλους ισχύος, όπως υπολόγιζε πιθανόν η συγκυβέρνηση. Αυτό φάνηκε και από τις αντιδράσεις των ΗΠΑ, με την δήλωση Ομπάμα, από την στάση της Κίνας από τις Βρυξέλλες, όπου η επίσημη θέση ήταν ότι προτιμά την Ελλάδα εντός της ευρωζώνης.

Επιπλέον, θα πρέπει κάποιος να προσθέσει ότι η στρατηγική της συγκυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΞΕΛ προκάλεσε όλους τους πιθανούς ισχυρούς συμμάχους της Ελλάδας, από την πρώτη μέρα, είτε στο πλαίσιο της εξωτερικής πολιτικής, είτε της οικονομίας. Η αμφιθυμία της κυβέρνησης σχετικά με την παρουσία της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά, προβλημάτισε τους Κινέζους, η ψήφιση νόμου που φωτογράφιζε την απελευθέρωση του Σάββα Ξηρού δυσαρέστησε τους Αμερικανούς, ενώ μόλις λίγες μέρες μετά τις εκλογές η ελληνική κυβέρνηση συγκρούεται με όλους τους υπόλοιπους Ευρωπαίους εταίρους για τις κυρώσεις στην Ρωσία. Πέρα από τα ισχυρότερα κράτη της Ένωσης, σε αυτό το τελευταίο είναι πιθανό ότι η Ελλάδα ξύπνησε αντανακλαστικά και σε νεότερα και μικρότερα κράτη μέλη της ανατολικής Ευρώπης, όπως κάποια κράτη της Βαλτικής, από τα οποία βρήκε σθεναρή αντίσταση στο Eurogroup, αργότερα. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ πως σε ό,τι αφορά την πιθανότητα βοήθειας από την Ρωσία, οι Ρώσοι είχαν δώσει δείγματα γραφής κατά την κρίση στην Κύπρο, κάτι που θα έπρεπε να είχε γίνει μάθημα στην ελληνική πλευρά. Είναι φανερό ότι στο σχεδιασμό της εξωτερικής πολιτικής της συγκυβέρνησης, υπολογίστηκε ότι η ίδια διαθέτει καλύτερες διπλωματικές ικανότητες από τους προηγούμενους και η χώρα έχει μεγαλύτερη ισχύ.

ΤΙ ΣΥΜΒΑΙΝΕΙ ΕΝΤΟΣ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ;