G(reece)2K
Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι Έλληνες βρίσκονται αντιμέτωποι με μια απίθανη επιλογή: Είτε να συμφωνήσουν σε ένα πρόγραμμα λιτότητας που συνθλίβει την ζωή των νέων και πιο αδύναμων ανθρώπων είτε να επιστρέψουν στις αποτυχημένες εθνικές πολιτικές που έφεραν την χώρα σε αυτό το χάλι.
Ο BRENDAN SIMMS είναι πρόεδρος του Project for Democratic Union [1] και συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Europe: The struggle for supremacy, 1453 to the present (Basic Books).
Στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο δυτικός κόσμος άρχισε να ανησυχεί για ένα φαινόμενο που είναι γνωστό ως Y2K (έτος 2000) ή αλλιώς το Millennium Bug -δηλαδή, μια μαζική κατάρρευση όλων των συστημάτων πληροφορικής στα δευτερόλεπτα αφότου το ρολόι χτυπούσε 12:00 την Πρωτοχρονιά του 2000. ΟΙ αρχικοί προγραμματιστές υπολογιστών είχαν εισάγει χρονολογίες σύμφωνα με τα τελευταία ψηφία τους, καθιστώντας το 1976, για παράδειγμα, ως «76». Το έπραξαν κυρίως για να εξοικονομήσουν χώρο στην μνήμη των υπολογιστών, η οποία ήταν πολύ ακριβή εκείνες τις ημέρες, και επίσης επειδή υποτίθεται ότι τα προγράμματά τους θα είχαν περιορισμένη διάρκεια ζωής. Πλέον υπήρχε ο φόβος ότι ορισμένοι υπολογιστές δεν θα αναγνώριζαν τη νέα χρονολογία του 2000, και υπέθεταν ότι αντί γι’ αυτό θα γύριζαν πίσω στο 1900. Ορισμένα από τα χειρότερα σενάρια προέβλεπαν κατάρρευση ιατρικών μηχανημάτων στα νοσοκομεία, τραπεζικό χάος, ακόμη και αεροπλάνα να πέφτουν από τον ουρανό.
Ένας υποστηρικτής του ΟΧΙ κάνει το σήμα της νίκης υπό την ελληνική σημαία στην Βουλή, στην Αθήνα, στις 5 Ιουλίου 2015. YANNIS BEHRAKIS / REUTERS
-----------------------------------
Η απειλή ελήφθη πολύ σοβαρά υπόψη τόσο από τις κυβερνήσεις όσο και από τον ιδιωτικό τομέα, ο οποίος δαπάνησε δισεκατομμύρια δολάρια ελέγχοντας και επικαιροποιώντας τα προγράμματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών κατά τα έτη μέχρι το 2000. Στο τέλος, το σφάλμα δεν έκανε ζημιά. Υπήρξαν κάποιες αποτυχίες -για παράδειγμα, στην Ιαπωνία, ο εξοπλισμός παρακολούθησης της ακτινοβολίας στην Ishikawa χάλασε για κάποιο χρονικό διάστημα˙ στο Ηνωμένο Βασίλειο, ψευδώς θετικά τεστ εγκυμοσύνης στάλθηκαν σε ορισμένες γυναίκες˙ και σε ορισμένες χώρες, διάφορα μηχανήματα έκδοσης εισιτηρίων εμφάνισαν κάποια μικρά προβλήματα- αλλά αυτό ήταν μόνο.
Όλα αυτά φέρνει στο νου η μακρά ελληνική αγωνία σχετικά με το ευρώ. Όταν η κρίση εξερράγη για πρώτη φορά το 2010, υπήρχαν ευρέως διαδεδομένες ανησυχίες ότι εάν η Ελλάδα κηρύξει στάση [πληρωμών] για το δημόσιο χρέος της, η [οικονομική] «μόλυνση» θα χρεοκοπήσει τράπεζες σε ολόκληρη την ευρωζώνη και θα καταστρέψει την αγορά των κρατικών ομολόγων στα επόμενα κράτη στην σειρά, όπως η Ιταλία, η Ισπανία, η Πορτογαλία και ίσως ακόμη και η Ιρλανδία. Οι φόβοι φάνηκαν κάπως δικαιολογημένοι: Κανείς δεν ήξερε αρκετά για το πώς θα αντιδράσουν οι αγορές, και οι πολύπλοκες διασυνδέσεις μεταξύ του ελληνικού χρέους και της φερεγγυότητας των τραπεζών σε ξένες χώρες δεν ήταν σαφείς ακόμη και σε έμπειρους ειδικούς. Ήταν ακριβώς αυτή η αίσθηση της αβεβαιότητας βάσει της οποίας οι ελληνικές κυβερνήσεις διαπραγματεύονται από την αρχή της κρίσης και στην οποία «οι θεωρητικοί των παιγνίων» του ΣΥΡΙΖΑ βάσισαν την υπερ-συγκρουσιακή στάση τους από τον Ιανουάριο του τρέχοντος έτους.
Για τον λόγο αυτό, η Ευρωπαϊκή Ένωση προσέφερε διάσωση έκτακτης ανάγκης στην Ελλάδα, διαγράφοντας ένα σημαντικό ποσοστό του χρέους ως αντάλλαγμα δεσμεύσεων για την μεταρρύθμιση του κράτους και της οικονομίας. Για να είναι ασφαλείς, όμως, οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και οι τράπεζες έχουν περάσει τα τελευταία πέντε χρόνια κάνοντας το οικονομικό αντίστοιχο αυτού που έκαναν οι ομάδες του Y2K, βάζοντας σε καραντίνα την Ελλάδα έτσι ώστε οι όποιες παράπλευρες ζημιές να μπορούν να περιοριστούν με ασφάλεια και να αποφευχθεί το G2K. Πρόσφατα, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ υποστήριξε ότι αυτό είχε επιτευχθεί και ότι η Ευρώπη είναι πλέον «πολύ ισχυρότερη» από ό, τι όταν η ελληνική κρίση εξερράγη για πρώτη φορά το 2010.
Η ανακοίνωση αύξησε σημαντικά την προθυμία των Βρυξελλών και των άλλων ευρωπαϊκών πρωτευουσών να έρθουν αντιμέτωποι με αυτό που εκλαμβάνουν ως επαναλαμβανόμενη ελληνική υπαναχώρηση από την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων που έχουν συμφωνηθεί. Το αποτέλεσμα ήταν η αναμέτρηση μεταξύ ΕΕ και ΣΥΡΙΖΑ το περασμένο Σαββατοκύριακο, και το προχθεσινό «όχι» στο δημοψήφισμα για τους όρους διάσωσης φαίνεται να δείχνει ότι η χώρα είναι έτοιμη να βγει από το ευρώ. Έτσι θα δούμε τώρα αν θα πραγματοποιηθούν οι φόβοι για G2K ή εάν οι μηχανισμοί που εφαρμόζονται από την υπόλοιπη ΕΕ από το 2010 έχουν δουλέψει -αν και, όπως συνέβη και με το Y2K, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να είμαστε σίγουροι αν η απειλή ήταν εξαρχής στην φαντασία μας.
Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ φθάνει στην Καγκελαρία στο Βερολίνο, στις 6 Ιουλίου 2015. Γαλλία και Γερμανία συγκάλεσαν έκτακτη σύνοδο κορυφής των ηγετών της ευρωζώνης για να συζητήσουν το εντυπωσιακό ελληνικό δημοψήφισμα της Κυριακής που απορρίπτει τους όρους της διάσωσης, καθώς πληθαίνουν οι φωνές στο Βερολίνο για αποκοπή της Ελλάδας από το κοινό νόμισμα. FABRIZIO BENSCH / REUTERS
---------------------------
Υπό κάποια έννοια, η «μόλυνση» κατά πάσα πιθανότητα θα περιοριστεί. Το δημοψήφισμα της Κυριακής περιγράφηκε από την ελληνική κυβέρνηση ως ψήφος κατά της λιτότητας, όχι κατά της Ευρώπης ή ακόμη και του ευρώ. [Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές] δεν έχουμε ακόμα αξιόπιστα στοιχεία της ψηφοφορίας, αλλά είναι σαφές ότι πολλοί από εκείνους που ψήφισαν «όχι» την Κυριακή ήταν νέοι επαγγελματίες -ή μορφωμένοι αλλά άνεργοι ή υπο-απασχολούμενοι Έλληνες- που θα ήταν φυσικά ευρωπαϊστές σε οποιαδήποτε άλλη χώρα και οι οποίοι όντως παραμένουν προσηλωμένοι στην ευρωπαϊκή ιδέα, αλλά έχουν εξουθενωθεί από πέντε χρόνια λιτότητας. Η ψήφος τους ήταν η απόρριψη όχι μόνο των σκληρών όρων διάσωσης, αλλά και των αυστηρών προειδοποιήσεων από τις Βρυξέλλες ότι μια ψήφος [υπέρ του] «όχι» θα οδηγούσε στην αυτόματη αποχώρηση της Ελλάδας από την ευρωζώνη. Οι παρατηρητές πρέπει επομένως να ασχοληθούν με το παράδοξο ότι μερικοί από τους πιο φιλο-ευρωπαϊστές Έλληνες (μαζί με πολλούς ακραίους αριστερούς και δεξιούς αντιευρωπαϊστές) ψήφισαν κατά της συμφωνίας διάσωσης. Ο Έλληνας πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, και το κόμμα του ΣΥΡΙΖΑ θέλουν μια επιστροφή στην δραχμή. Ξέρουν ότι οι περισσότεροι στην Ελλάδα θέλουν να μείνουν στο ευρώ, οπότε δεν έχουν καμία βιασύνη για να φύγουν. Είναι πολύ καλύτερα να περιμένουν μέχρι να εξαναγκαστούν από τις Βρυξέλλες. Η Αθήνα θα παίξει αυτό το παιχνίδι, στο οποίο η παραίτηση του Γιάνη Βαρουφάκη από υπουργός Οικονομικών είναι μόνο η πιο πρόσφατη κίνηση, προς το πικρό τέλος.
Ίσως η οικονομική «μόλυνση» στην Ευρώπη μπορεί να περιοριστεί, αλλά η στρατηγική και πολιτική μόλυνση θα είναι τεράστια. Εκτός κι αν φύγει και από την ΕΕ, η Ελλάδα μπορεί να μετατραπεί σε μια ανοιχτή πόρτα, όπως έχουν ήδη απειλήσει ορισμένοι υπουργοί του ΣΥΡΙΖΑ, μέσω της οποίας θα εισρέουν μετανάστες. Η χώρα θα γλιστρήσει ακόμη περισσότερο στην ρωσική τροχιά, με δυνητικά μοιραίες συνέπειες για την κοινή εξωτερική πολιτική της ΕΕ, ιδίως τις κυρώσεις της για την Ουκρανία. Πάνω απ’ όλα, η μη αναστρεψιμότητα της νομισματικής ένωσης θα τεθεί υπό αμφισβήτηση, με τεράστιες συνέπειες για όλα τα είδη των πολιτικών και οικονομικών στοιχημάτων που τέθηκαν κατά την διάρκεια των τελευταίων τριών δεκαετιών. Κανένας αριθμός [οικονομικών και πολιτικών] μοντέλων δεν μπορεί να ποσοτικοποιήσει την πιθανή ζημιά για την Ένωση, αλλά θα είναι κολοσσιαία και ίσως μοιραία για την βαθύτερη ολοκλήρωση.
Είτε έτσι είτε αλλιώς, οι Έλληνες βρίσκονται αντιμέτωποι με μια απίθανη επιλογή: Είτε να συμφωνήσουν σε ένα πρόγραμμα λιτότητας που συνθλίβει την ζωή των νέων και πιο αδύναμων ανθρώπων είτε να επιστρέψουν στις αποτυχημένες εθνικές πολιτικές που έφεραν την χώρα σε αυτό το χάλι. Ο κόσμος θα μάθει σύντομα την απάντηση στο G2K, αλλά όποια και αν είναι, καθώς μελετούμε τα ερείπια ενός εκ των εθνών της Ευρώπης, θα πρέπει να θυμόμαστε ότι η Ευρώπη δεν είναι ούτε ένα σύστημα ούτε ένα παιχνίδι, αλλά ένα κοινό πεπρωμένο, και θα πρέπει να ευχόμαστε τα χειρότερα σε όλους εκείνους, στις Βρυξέλλες και την Αθήνα που μας έφεραν σε αυτό το μεταβατικό σημείο.
Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.
Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/greece/2015-07-06/greece2k
Σύνδεσμοι:
[1] http://www.democraticunion.eu/
Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνσηwww.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.grκαι στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition