Ο πυρηνικός αγωγός Κίνας - Ιράν

Φέτος, κατά την διάρκεια ακρόασης στην Γερουσία στις 12 Μαΐου όπου συζητείτο η εκκρεμής συμφωνία, ο Thomas Countryman, ο υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ για την Διεθνή Ασφάλεια και την Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων, αποκάλεσε τον Λι ως έναν «πράκτορα πρωτογενών προμηθειών για το πυρηνικό πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων του Ιράν». Ο Countryman είπε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Κίνα έχουν εμπλακεί σε έναν «μακροχρόνιο διάλογο σχετικά με τον Καρλ Λι» και είπε στους γερουσιαστές ότι «θα είμαι ευτυχής να επανέλθω όταν [αυτός ο διάλογος] παράγει ορισμένα αξιοσημείωτα αποτελέσματα». Αυτός ο διάλογος συνεχίζεται, χωρίς ουσιαστικά αποτελέσματα, τουλάχιστον από το 2004, όταν η Ουάσιγκτον επέβαλλε για πρώτη φορά δημοσίως τις κυρώσεις στον Lee.

Παρά την επίμονη αδυναμία της Κίνας να πατάξει τους πυρηνικούς εμπόρους της, η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει μέχρι στιγμής αποτύχει είτε να σταματήσει τις εξαγωγές πυρηνικών προς την Κίνα είτε να ορίσει την Κίνα ως «προορισμό ανησυχίας εκτροπής» (“destination of diversion concern”). Και τα δύο αυτά μέτρα απαιτούνται από τη νομοθεσία των ΗΠΑ.

Το άρθρο 102 (α) της Πράξης Συνολικών Κυρώσεων, Λογοδοσίας και Αποεπένδυσης του Ιράν (Comprehensive Iran Sanctions, Accountability, and Divestment Act, CISADA) απαγορεύει την έκδοση αδειών και άλλων εγκρίσεων εξαγωγής πυρηνικών σε οποιαδήποτε χώρα με «πρωτογενή δικαιοδοσία επί» ενός ατόμου που ο πρόεδρος των ΗΠΑ έχει αναγνωρίσει ως ότι εφοδιάζει το Ιράν με αγαθά που θα «συμβάλουν ουσιωδώς» στην ανάπτυξη πυρηνικών όπλων ή ικανών για πυρηνικά πυραύλων.

Το άρθρο 303 της CISADA αναφέρει ότι «ο πρόεδρος ορίζει μια χώρα ως Προορισμό Ανησυχίας Εκτροπής, αν ο πρόεδρος κρίνει ότι η κυβέρνηση της χώρας επιτρέπει ουσιαστική εκτροπή» στο Ιράν για διάδοση ευαίσθητων εξαρτημάτων. Τα εξαρτήματα που εκτρέπονται από την Κίνα προς το Ιράν από τον Sihai Cheng και τον Karl Lee σίγουρα εμπίπτουν. Επιπλέον, το «επιτρέπει» ορίζεται ως: «Η κυβέρνηση της χώρας γνωρίζει ή έχει λόγους να γνωρίζει ότι το έδαφος της χώρας χρησιμοποιείται για την εν λόγω εκτροπή». Μετά από 11 χρόνια καταγγελιών από τις ΗΠΑ, η κινεζική κυβέρνηση σαφώς «γνωρίζει» για την φύση των δραστηριοτήτων του Lee.

Κατά την συζήτηση για την αποτυχία της Κίνας να σταματήσει τους εμπόρους όπως ο Lee, που έχουν ως έδρα την Κίνα, από το να προμηθεύουν υλικά για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, ο Countryman εξήγησε κατά την επ’ ακροατηρίου συζήτηση ότι «Η κινεζική κυβέρνηση απλά δεν έχει, επί του παρόντος, γραφειοκρατική ικανότητα επιβολής, και δεν διαθέτει ακόμη όλα τη νομοθεσία που θα έπρεπε να έχει προκειμένου να ελέγξει επαρκώς τις εξαγωγές προϊόντων διπλής χρήσης». Είναι μάλλον απίθανο ότι η Κίνα δεν έχει την ικανότητα να σταματήσει τον Lee και άλλους τέτοιους εμπόρους. Πράγματι, ο γερουσιαστής Edward Markey (Δημοκρατικός από την Μασαχουσέτη) αντέκρουσε ότι «είναι παράλογο να συμπεράνουμε ότι η κινεζική κυβέρνηση είναι ανίκανη να το τερματίσει αυτό». Ακόμα κι αν «η κινεζική κυβέρνηση λέει ότι ... δεν μπορούν να βρουν πώς να σταματήσουν αυτόν [τον Καρλ Λι] ή άλλους σαν κι αυτόν», συνέχισε, κατά κάποιο τρόπο η Κίνα «βρήκε τον τρόπο να φυλακίσει 44 δημοσιογράφους τα τελευταία χρόνια» και «πώς να φυλακίσει 27.000 Μουσουλμάνους των μειονοτήτων στην περιοχή των Ουιγούρων». Ο Markey πρόσθεσε: «Ίσως η Κίνα έχει δώσει αυτή την υπεργολαβία στον ιδιωτικό τομέα ... Ίσως η Κίνα το έχει κάνει αυτό, προκειμένου να προστατεύσει τον ένοχο -ξέρετε, την κινεζική κυβέρνηση ... έτσι τα δάχτυλά τους δεν ακουμπούν σε αυτό, αλλά ωστόσο ακόμα μπορούν να κάνουν χάρες για το Ιράν, το Πακιστάν και άλλες χώρες».

Η Κίνα ωφελείται με πολλούς τρόπους από την χρήση των εμπόρων ως πληρεξούσιων για να βοηθήσουν το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Επειδή τα αποτυπώματα της κινεζικής κυβέρνησης δεν βρίσκονται στις εξαγωγές, η οικονομία της Κίνας ωφελείται από την συνεχιζόμενη ικανότητά της να εισάγει προϊόντα υψηλής τεχνολογίας που συνδέονται με τα πυρηνικά που οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι σύμμαχοί τους τυπικά εξάγουν μόνο σε χώρες των οποίων οι κυβερνήσεις τηρούν τις υποχρεώσεις της μη διάδοσης [των πυρηνικών].

Επιπλέον, με το να κρατά σχετικά καλές σχέσεις με το Ιράν και να είναι πρόθυμη να αφήσει τις εταιρείες της να συνεργαστούν με μια χώρα που οι περισσότεροι άλλοι δεν θα άγγιζαν, η Κίνα έχει αυξήσει κατά πολύ το μερίδιό της στην ιρανική αγορά στο επί το πλείστον γενικό, αλλά και στο ευαίσθητο στην διάδοση [πυρηνικών], εμπόριο. Έτσι, από το 2010, η Κίνα είχε γίνει μακράν ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής [21] στον ενεργειακό τομέα του Ιράν. Η πεινασμένη για ενέργεια Κίνα, για την οποία οι εισαγωγές πετρελαίου είναι μια στρατηγική αναγκαιότητα, έχει γίνει επίσης ο μεγαλύτερος πελάτης πετρελαίου του Ιράν [22].

Σύμφωνα με τον Michael Singh [23], τον πρώην Γενικό Διευθυντή για τις Υποθέσεις Μέσης Ανατολής στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας, «η Κίνα θεωρεί το Ιράν ως δυνητικό εταίρο στην αντιμετώπιση της ισχύος των ΗΠΑ». Έτσι, είπε ο Σινγκ [23], «αντί να χρησιμοποιήσει την επιρροή της ως ένας από τους μεγαλύτερους ενεργειακούς του πελάτες και τους προμηθευτές εσχάτης καταφυγής για να εξασφαλίσει ότι το Ιράν θα συμμορφωθεί με το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών και τους κανόνες διάδοσης των πυρηνικών όπλων, το Πεκίνο φαίνεται να τροφοδοτεί ακριβώς την συμπεριφορά που είναι πιο προκλητική προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους -συμπεριφορά που θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την Μέση Ανατολή».