Η ανθεκτική δυστυχία της Αιγύπτου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η ανθεκτική δυστυχία της Αιγύπτου

Γιατί το καθεστώς του Σίσι είναι σταθερό
Περίληψη: 

Οι Αιγύπτιοι δεν είναι απαραίτητα ενθουσιασμένοι με τον Σίσι, αλλά βλέπουν την εσωτερική ενότητα του καθεστώτος του ως κάτι που αποτρέπει την χώρα από το να κυλίσει στο χάος της ανυπαρξίας κράτους όπως έχει γίνει στο Ιράκ, την Λιβύη και την Συρία.

Ο ERIC TRAGER είναι υπότροφος Esther K. Wagner στο Washington Institute for Near East Policy.

Τα τελευταία δύο χρόνια ήταν τα πιο βίαια και κατασταλτικά στην σύγχρονη ιστορία της Αιγύπτου. Από τότε που ο στρατός της χώρας αντέδρασε σε μαζικές διαδηλώσεις για την ανατροπή του πρώτου εκλεγμένου προέδρου της χώρας, του συνδεδεμένου με την Μουσουλμανική Αδελφότητα, Μοχάμεντ Μόρσι, τον Ιούλιο του 2013, τουλάχιστον 1.800 πολίτες και 700 άτομα από το προσωπικό ασφαλείας έχουν σκοτωθεί [1], δεκάδες χιλιάδες έχουν φυλακιστεί και έχουν τεθεί αυστηροί περιορισμοί για τα μέσα ενημέρωσης, την κοινωνία των πολιτών, και τις εκδηλώσεις διαμαρτυρίας. Και αυτή η πικρή ιστορία προβλέπεται να επιδεινωθεί. Μετά την δολοφονία του γενικού εισαγγελέα της Αιγύπτου στις 29 Ιουνίου, ο πρόεδρος Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι κατηγόρησε την Αδελφότητα και υποσχέθηκε ολοένα και πιο σκληρά κατασταλτικά μέτρα κατά της οργάνωσης, συμπεριλαμβανομένων των αυστηρότερων νόμων [2] για να εξασφαλίσει ότι οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι που βρίσκονται στην πτέρυγα των μελλοθανάτων θα εκτελεστούν νωρίτερα. Σε απάντηση, η Αδελφότητα ενέκρινε [3] την ξαφνική έξαρση των επιθέσεων σε υποδομές, συμπεριλαμβανομένων πύργων ηλεκτρικής ενέργειας. Και τζιχαντιστές που συνδέονται με το αυτοαποκαλούμενο Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS) ξεκίνησαν ένα νέο γύρο επιθέσεων, συμπεριλαμβανομένων των βομβιστικών επιθέσεων της 1ης Ιουλίου στο Βόρειο Σινά που σκότωσαν δεκάδες στρατιώτες [4], και της πρόσφατης επίθεσης κατά του ιταλικού προξενείου στο Κάιρο.

Ωστόσο, παρά αυτή την ζοφερή προοπτική ασφάλειας, η Αίγυπτος είναι πολιτικά πιο σταθερή από ό, τι ήταν εδώ και χρόνια. Σε αντίθεση με τα διχασμένα καθεστώτα που κατέρρευσαν απέναντι στις μαζικές διαδηλώσεις τον Ιανουάριο του 2011 και τον Ιούνιο του 2013, το καθεστώς Σίσι εσωτερικά είναι ενωμένο. Και οι διάφοροι κρατικοί θεσμοί και ομάδες πολιτών που συνθέτουν το καθεστώς, κατά πάσα πιθανότητα θα παραμείνουν σφιχτά ευθυγραμμισμένοι για έναν βασικό λόγο: Βλέπουν την Μουσουλμανική Αδελφότητα ως μια σημαντική απειλή για τα αντίστοιχα συμφέροντά τους και ως εκ τούτου εκλαμβάνουν την καταστολή του καθεστώτος απέναντι στην οργάνωση ως ουσιώδη για την επιβίωσή τους. Επιπλέον, όπως ίσως οι περισσότεροι Αιγύπτιοι θεωρούν, η εσωτερική ενότητα του καθεστώτος Σίσι είναι ακριβώς το στοιχείο που αποτρέπει την χώρα από το να περιπέσει σε χαοτική κρατική ανυπαρξία όπως έχει συμβεί σε άλλες χώρες της Αραβικής Άνοιξης, και προτιμούν έντονα ακόμη και ένα κατασταλτικό και κάπως αδέξιο καθεστώς από αυτό που βλέπουν ως μια πολύ χειρότερη εναλλακτική. Έτσι, ακόμη και καθώς η εσωτερική ασφάλεια της Αιγύπτου γίνεται όλο και πιο αδύναμη, το στάτους κβο είναι βιώσιμο, διότι φαίνεται εξαιρετικά απίθανη στο εγγύς μέλλον μια αλλαγή καθεστώτος.

Σίγουρα, η ανθεκτικότητα του καθεστώτος Σίσι δύσκολα σημαίνει ότι ο ίδιος Σίσι είναι ανθεκτικός. Αν μη τι άλλο, αντιμετωπίζει σημαντικό κίνδυνο δολοφονίας. Οι Αιγύπτιοι μιλούν γι’ αυτό τόσο ανοιχτά που ο Σίσι χρειάστηκε να αντιμετωπίσει το θέμα κατά την διάρκεια μιας συνέντευξης [5] πριν από την εκλογή του πέρσι, με την οποία παραδέχθηκε δύο απόπειρες κατά της ζωής του, λίγους μήνες μετά την αποπομπή του Morsi. Αυτή η απειλή δεν έχει διαλυθεί: Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι έχουν κάνει έκκληση για τον θάνατο του Σίσι [6] ρητά, και η τζιχαντιστική οργάνωση Ajnad Misr φύτεψε βόμβες [7] έξω από το προεδρικό μέγαρο τον περασμένο Ιούνιο, λίγες μόνον εβδομάδες μετά την ανάληψη των καθηκόντων του Σίσι. Έτσι, ο Σίσι κοιμάται σε άγνωστη τοποθεσία -μια θεαματική αλλαγή πρωτοκόλλου σε σχέση με τους προκατόχους του, των οποίων οι τόποι διαμονής ήταν καλά προστατευμένοι, αλλά όχι κρατικά μυστικά.

23072015-1.jpg

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Abdel Fattah el-Sisi στο Παρίσι, τον Νοέμβριο του 2014. CHARLES PLATIAU / REUTERS
----------------------

Ωστόσο, η επιβίωση του καθεστώτος δεν εξαρτάται από την μακροζωία του Σίσι. Παρά το γεγονός ότι το καθεστώς συχνά τον παρουσιάζει ως «ισχυρό άνδρα» που μοιάζει με τον Νάσερ [8], είναι πιο ακριβές να τον σκεφτόμαστε ως Διευθύνοντα Σύμβουλο ενός χαλαρού συνασπισμού θεσμικών οργάνων και ομάδων συμφερόντων που υποστήριξαν την αποπομπή του Morsi το 2013, υποστήριξαν την προεδρική υποψηφιότητα του Σίσι το 2014, και τώρα απαρτίζουν το καθεστώς του. Ο συνασπισμός περιλαμβάνει κρατικούς φορείς, όπως ο στρατός, αστυνομικές και δικαστικές Αρχές, καθώς και μη κρατικούς φορείς που λειτουργούν ως προεκτάσεις του κράτους στην ύπαιθρο, όπως οι ισχυρές φυλές του Δέλτα του Νείλου και οι φυλές της Άνω Αιγύπτου. Το καθεστώς επίσης αντλεί κρίσιμη υποστήριξη από την επιχειρηματική κοινότητα και τα ιδιωτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης, τα οποία είχαν ιδιαίτερη επιρροή στην συσπείρωση των μαζών ενάντια στον Morsi πριν από δύο χρόνια. Και παρά την πολιτική αβεβαιότητα και την σοβαρή βία που ακολούθησε την αποπομπή του Morsi, αυτά τα κέντρα εξουσίας κρατήθηκαν ενωμένα για πάνω από δύο χρόνια εξαιτίας ενός γενικότερου λόγου: Έχουν κοινό συμφέρον στην καταστροφή της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, η οποία ουσιαστικά απείλησε τα συμφέροντά τους κατά την διάρκεια των 369 ημερών του Morsi στην εξουσία.

ΠΩΣ ΝΑ ΚΑΝΕΙΣ ΚΙ ΑΛΛΟΥΣ ΕΧΘΡΟΥΣ ΚΑΙ ΝΑ ΑΠΟΞΕΝΩΣΕΙΣ ΚΟΣΜΟ