Ο πόλεμος του Ερντογάν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Ο πόλεμος του Ερντογάν

Το μεγάλο στοίχημα του Τούρκου προέδρου
Περίληψη: 

Με το να ανοίξει έναν διμέτωπο πόλεμο εναντίον του ΡΚΚ και του ISIS, ο Ερντογάν έχει βαδίσει σε ανεξερεύνητο έδαφος. Και η προσπάθειά του είναι βέβαιο ότι θα πιέσει τις στρατιωτικές Υπηρεσίες και τις Υπηρεσίες ασφαλείας της Τουρκίας.

Ο JOSHUA W. WALKER είναι διατλαντικός συνεργάτης στο German Marshall Fund των ΗΠΑ και πρώην βασικός σύμβουλος στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.
Ο ANDREW J. BOWEN είναι βασικός συνεργάτης και διευθυντής Μεσανατολικών Σπουδών στο Center for the National Interest.

Η αναμέτρηση της περασμένης εβδομάδας μεταξύ του Ισλαμικού Κράτους (που ονομάζεται επίσης ISIS) και της Τουρκίας, η οποία άφησε νεκρούς έναν Τούρκο στρατιώτη και έναν μαχητή, έχει επισημανθεί στην Δύση ως η πρώτη άμεση τουρκική στρατιωτική αντιπαράθεση με την τρομοκρατική οργάνωση από όταν ξεκίνησε το 2011 η εξέγερση κατά του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ -Άσαντ.

Λίγο μετά την επίθεση, ο πρωθυπουργός της Τουρκίας, Αχμέτ Νταβούτογλου, ανακοίνωσε ότι μια μετέπειτα στρατιωτική εκστρατεία, η Επιχείρηση Yalcin, που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν του νεκρού στρατιώτη, θα είναι «εναντίον όλων των τρομοκρατικών οργανώσεων». Ο υπαινιγμός του ήταν ότι δεν θα περιορίζεται στο ISIS αλλά θα μπορούσε επίσης να στοχεύει τον άλλο εχθρό της Τουρκίας, το ΡΚΚ, την μαχητική κουρδική αυτονομιστική οργάνωση. Παρά το γεγονός ότι οι παρατηρητές περίμεναν μια τέτοια κλιμάκωση ήδη για κάποιο χρονικό διάστημα, μια σειρά από παράγοντες έπαιξαν ρόλο στην απόφαση του Ερντογάν να αντιδράσει έντονα τώρα. Μένει να δούμε, όμως, αν το υπολογισμένο ρίσκο του θα αποδώσει με την μορφή μεγαλύτερης ασφάλειας, μεγαλύτερης περιφερειακής επιρροής και περισσότερης εξουσίας εγχωρίως ή θα αποτύχει.

31072015-1.jpg

Ένας ένοπλος άνδρας συνοδεύει άλλους που μεταφέρουν τα φέρετρα των θυμάτων της βομβιστικής επίθεσης της Δευτέρας στην Suruc, κατά την διάρκεια της κηδείας στην Κωνσταντινούπολη, στις 22 Ιουλίου 2015.MURAD SEZER / REUTERS
-------------------------

Ο ξαφνικός ακτιβισμός της Άγκυρας έρχεται μετά από μήνες πίεσης από την Ουάσιγκτον. Σε διάστημα μιας εβδομάδας, η Τουρκία έχει αυξήσει κλιμακωτά την ανταλλαγή πληροφοριών και ήρε τους περιορισμούς στα αμερικανικά αεροσκάφη που πετούν από την στρατιωτική βάση Ιντσιρλίκ της Τουρκίας προς την Συρία. Η Τουρκία ζήτησε, επίσης, μια επείγουσα σύνοδο του ΝΑΤΟ, η οποία οδήγησε σε μια επίδειξη αλληλεγγύης για το δικαίωμα της Τουρκίας να αμύνεται κατά της τρομοκρατίας, αλλά δεν υπήρξε συμφωνία για τα επόμενα βήματα. Η Τουρκία πρότεινε την δημιουργία μιας ζώνης απαγόρευσης πτήσεων γύρω από τα σύνορα της Συρίας. Η Ουάσιγκτον απέρριψε το σχέδιο αυτό, αλλά ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, όντως συμφώνησαν να αυξήσουν το συντονισμό με την Τουρκία σχετικά με τις αμερικανικές αεροπορικές επιχειρήσεις εναντίον του ISIS και να συνεχίσουν να εκπαιδεύουν ελεγμένους Σύριους μαχητές της αντιπολίτευσης για να υποστηρίξουν τις προσπάθειες της Τουρκίας.

Η επιθυμία της Τουρκίας να χαράξει ζώνες ασφαλείας στην βόρεια Συρία δεν αποτελούν κάτι καινούργιο, αλλά η πολιτική βούλησή της να κάνει μονομερώς τα σχέδια της πραγματικότητα, είναι. Καθ’ όλη την σύγκρουση, η Τουρκία υποστήριξε ότι οι ζώνες αυτές είναι αναγκαίες για να υπερασπιστεί τα σύνορά της και να επιτρέψει στους Σύριους πρόσφυγες να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Ο υπουργός Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, επανέλαβε την ιδέα το περασμένο Σάββατο, όταν είπε ότι, «μόλις το ISIS εκκαθαριστεί από τις περιοχές, οι ζώνες ασφαλείας θα σχηματιστούν από μόνες τους. Οι εκτοπισμένοι θα εγκατασταθούν σε αυτές τις περιοχές». Η Άγκυρα έχει αποκλείσει την ανάπτυξη χερσαίων δυνάμεων για την υποστήριξη της επιχείρησης, αλλά ο Ερντογάν επιβεβαίωσε την δέσμευση της Τουρκίας (που έγινε την Τρίτη) για την ασφάλιση αυτών των περιοχών. Αν και είναι πολύ νωρίς για να δούμε πόσο μακριά θα πάει η υπόσχεσή του πέρα από τις αεροπορικές επιδρομές και τις ειδικές επιχειρήσεις ώστε να βοηθήσει την αντίσταση, είναι πιθανό ότι η Τουρκία θα πρέπει να προετοιμαστεί να αντιμετωπίσει τις δυνάμεις του Άσαντ αν επιτεθούν στην ασφαλή ζώνη ή δυνητικά να στείλει χερσαίες δυνάμεις αν η συριακή αντίσταση δεν μπορέσει να ασφαλίσει την περιοχή.

31072015-2.jpg

Ένας Τούρκος στρατιώτης φρουρεί, ενώ υψώνεται καπνός στη συριακή πόλη Κομπάνι, όπως φαίνεται από την τουρκική μεθοριακή πόλη Suruc στην επαρχία Σανλιούρφα της Τουρκίας, στις 26 Ιουνίου 2015. MURAD SEZER / REUTERS
--------------------------

Ο άλλος παράγοντας πίσω από το χρονοδιάγραμμα του Ερντογάν είναι η αυξανόμενη ανησυχία του για το ISIS. Στους μήνες μετά την αρχική άνοδο του ISIS, η Άγκυρα φαίνεται να κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η οργάνωση ήταν ακριβώς όπως και κάθε άλλη ομάδα της αντιπολίτευσης στην Συρία -ούτε καλύτερη, ούτε χειρότερη- και γι’ αυτό επέλεξε να δώσει προτεραιότητα στον Άσαντ και τους Κούρδους ως τις μεγαλύτερες απειλές για την δική της σταθερότητα . Ο Ερντογάν μέχρι που παραπονέθηκε ότι η Δυτική εμμονή με το ISIS έχει τις ρίζες της στην ισλαμοφοβία και την αντι-τουρκική προκατάληψη. Στο κάτω-κάτω, όπως ο ίδιος επεσήμανε, τα Δυτικά μέσα μαζικής ενημέρωσης επέλεξαν να στοχεύσουν ευθέως στους εμπορικούς δρόμους της μαύρης αγοράς του ISIS που περνούν από τα σύνορα της Τουρκίας και όχι από τις χώρες από τις οποίες προέρχονται όντως οι μαχητές.

Όμως, τους τελευταίους έξι μήνες, οι πολιτικοί υπολογισμοί του Ερντογάν μετατοπίστηκαν καθώς το ISIS κλιμάκωσε την ρητορική του για την ίδρυση ενός «καθωσπρέπει» χαλιφάτου πίσω στην Κωνσταντινούπολη. Τέτοια σχόλια ήταν ιδιαίτερα ενοχλητικά στην πορεία προς τις εθνικές εκλογές, στις οποίες ο Ερντογάν τοποθετούσε το συντηρητικό μουσουλμανικό κόμμα του σαν μια δύναμη για την δημοκρατική πρόοδο της Τουρκίας ως σημαντική περιφερειακή δύναμη πέρα από την οθωμανική κληρονομιά της. Ακόμα χειρότερη ήταν η βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας από έναν Τούρκο νεοσύλλεκτο του ISIS στην πόλη Suruc την περασμένη εβδομάδα. Η βομβιστική επίθεση που προκάλεσε το θάνατο πάνω από 30 ανθρώπων και τον τραυματισμό εκατοντάδων άλλων ενώ προετοιμάζονταν να πάνε στο κουρδικό προπύργιο Κομπάνι στην Συρία, πρέπει να ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.