Το νέο μεγάλο παιχνίδι | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Το νέο μεγάλο παιχνίδι

Πώς οι περιφερειακές δυνάμεις μοιράζουν την Συρία

Ορισμένοι Ισραηλινοί βλέπουν μια πιθανή μέση οδό μέσω των Δρούζων, μιας εθνικής μειονότητας που κατοικεί σε αμφότερες την Συρία και το Ισραήλ και των οποίων οι θρησκευτικοί αδελφοί είναι ιστορικά κοντά στο καθεστώς Άσαντ. Κατά την διάρκεια του τελευταίου έτους, πολλοί Ισραηλινοί αξιωματούχοι έδειξαν ήσυχα ότι οφείλουν χρέος στους Δρούζους για την υπηρεσία τους στις ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις. Η προσέγγιση των Δρούζων περιπλέκεται από το γεγονός ότι ορισμένοι Δρούζοι συμμετέχουν ενεργά στις εμπνευσμένες από την Χεζμπολάχ επιθέσεις με αυτοσχέδια εκρηκτικά κατά μήκος του φράχτη του Γκολάν. Όμως, μια σειρά από υποχωρήσεις του καθεστώτος Άσαντ από περιοχές των Δρούζων κατά την διάρκεια των τελευταίων μηνών φέρεται να έχει προκαλέσει κάποιους Δρούζους να ψάξουν για εναλλακτικές λύσεις ώστε να υπερασπιστούν τους εαυτούς τους απέναντι στους τζιχαντιστές.

ΤΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΟΥ ΙΡΑΝ

Η πολυεπίπεδη προσπάθεια του Ιράν να υποστηρίξει το καθεστώς του Άσαντ έχει χαράξει την αναμφισβήτητα μεγαλύτερη σφαίρα επιρροής στην Συρία. Με βάση έξω από τον Λίβανο, η υποστηριζόμενη από το Ιράν, Χεζμπολάχ, δραστηριοποιείται στην συνοριακή περιοχή Qalamoun και στις βόρειες και νότιες εκστρατείες του καθεστώτος Άσαντ. Οι Ιρακινοί και Αφγανοί Σιίτες μαχητές που εισήχθησαν από την Τεχεράνη συμμετέχουν ενεργά στις ίδιες εκστρατείες. Ίσως το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της ιρανικής επιρροής έχει έρθει μέσω της Ιρανικής Επαναστατικής Φρουράς και των δραστηριοτήτωνς των Δυνάμεων Quds για την ανάπτυξη των παραστρατιωτικών δυνάμεων της Συρίας, οι οποίες σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, είναι πλέον τόσο μεγάλες όσο και ο συριακός στρατός. Αυτό έρχεται να προστεθεί σε περίπου 6 δισ. δολάρια ετήσιας οικονομικής και ενεργειακής υποστήριξης από την Τεχεράνη, που βοήθησε στηρίξει ό, τι έχει απομείνει από το καθεστώς του Άσαντ.

Το κίνητρο του Ιράν για αυτό που, σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις είναι η μεγαλύτερη ξένη επέμβαση στην Συρία, είναι να εξασφαλίσει έναν σίγουρο διάδρομο για όπλα στην Χεζμπολάχ στον Λίβανο, να διατηρήσει μια παρουσία στα υψίπεδα του Γκολάν για να επιτεθεί στο Ισραήλ, και να εξασφαλίσει ότι αυτό που έχει απομείνει από το καθεστώς Άσαντ θα ακολουθεί τα στοιχήματα του Ιράν. Παρά τις πρόσφατες ήττες του καθεστώτος Άσαντ, ακόμη και οι μετριοπαθείς στο Ιράν λένε ότι η υποστήριξή τους στο καθεστώς μπορεί να ξεπεράσει εκείνη των ανταρτών.

14082015-6.jpg

Ένα ουράνιο τόξο φαίνεται πάνω από έναν ισλαμιστή μαχητή της Ahrar al-Sham στην πρώτη γραμμή στην πόλη Idlib στην βόρεια Συρία, όπου ανακοίνωσε μια μάχη για την απελευθέρωση της πόλης από δυνάμεις πιστές στον πρόεδρο της Συρίας Μπασάρ αλ Άσαντ, στις 20 Μαρτίου 2015. KHALIL ASHAWI / REUTERS
-------------------------

ΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΚΟΛΠΟΥ
Παρ’όλο που δεν έχουν μια εδαφική βάση, τα αραβικά κράτη του Κόλπου, τα οποία κατά κύριο λόγο αναζητούν μια αντιστάθμιση του Ιράν, έχουν δημιουργήσει επιρροή στην Συρία με την υποστήριξη των τουρκικών και ιορδανικών προσπαθειών να εξοπλίσουν ομάδες ανταρτών. Όταν το καλοκαίρι του 2012 ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Μπαράκ Ομπάμα, αποφάσισε να μην οπλίσει την μετριοπαθή συριακή αντιπολίτευση, οι χώρες του Αραβικού Κόλπου παρενέβησαν για να χρηματοδοτήσουν άμεσα ισλαμιστικές και μετριοπαθείς ομάδες στην Συρία. Μερικά από αυτά τα κεφάλαια έφτασαν στα χέρια εξτρεμιστών, οι οποίοι εξαπλώθηκαν γρήγορα στις περιοχές που ελέγχονται από την αντιπολίτευση στην Συρία.

Ανησυχώντας για την άνοδο των εξτρεμιστών, αραβικές χώρες του Κόλπου όπως το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία υποστήριξαν δημοσίως τις αμερικανικές, τουρκικές και ιορδανικές προσπάθειες το 2014 να τερματίσουν την υποστήριξη προς τους ισλαμιστές και τους τζιχαντιστές στην Συρία. Ωστόσο, έκτοτε, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία μόνο αύξησαν τα χρήματα που στέλνουν στην Συρία. Οι ακριβείς δέκτες είναι ασαφείς, αλλά φαίνεται ότι οι χώρες του Κόλπου υποστηρίζουν κυρίως μετριοπαθείς και ισλαμιστικές ομάδες, ενώ ανέχονται τον συντονισμό αυτών των παρατάξεων με τζιχαντιστές όπως η Ahrar al-Sham και η Nusra στην Jaysh Al Fateh, ή αλλιώς τον Στρατό της Κατάκτησης. Η ομάδα αυτή έχει αποδειχθεί μια τεράστια πρόκληση για το καθεστώς Άσαντ στην βόρεια και τη νότια Συρία.

ΑΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΤΟ ΕΔΑΦΟΣ

Ο χάρτης της Συρίας αλλάζει μέρα με τη μέρα. Οι γείτονές της έχουν φέρει τις δικές τους πολιτικές, στρατιωτικές και θρησκευτικές εντάσεις στον εμφύλιο πόλεμο εκεί, κάτι που τον έκανε πιο περίπλοκο και αιματηρό. Παρά τις πρόσφατες διπλωματικές προσπάθειες, μια συμφωνία μεταξύ του Ιράν, του Ισραήλ, της Ιορδανίας, του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας για το τι πρέπει να γίνει στην Συρία φαίνεται απίθανη σε σύντομο χρόνο, όπως [απίθανη είναι] και μια χαλάρωση των σκληροπυρηνικών θέσεων τόσο του καθεστώτος Άσαντ όσο και των τζιχαντιστών όπως το ISIS και η Nusra.

Όμως, η δημιουργία περιφερειακών σφαιρών επιρροής όντως ανοίγει κάποιες δυνατότητες για την διπλωματία, κάτι που ο Ομπάμα υπαινίχθηκε στις παρατηρήσεις του μετά την ανακοίνωση της συμφωνίας με το Ιράν, σχετικά με συνομιλίες με την Τεχεράνη για «μια πολιτική μετάβαση που θα κρατήσει την χώρα ανέπαφη και δεν θα τροφοδοτήσει την περαιτέρω ανάπτυξη του ISIL και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων». Σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο, γειτονικές χώρες και περιφερειακές δυνάμεις θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την επιρροή τους για να απομονώσουν και να τιμωρήσουν τις πιο ακραίες ομάδες στις περιοχές τους. Αυτό θα απαιτήσει από τον Λευκό Οίκο να ενορχηστρώσει μια εξισορροπητική πράξη σύναψης πολιτικών συμφωνιών με τις γειτονικές χώρες και περιφερειακούς φορείς σε ακανθώδη ζητήματα όπως ο ρόλος του προέδρου Άσαντ, τα μέσα για την αποχώρησή του, και τι θα σημαίνει μια μετάβαση στην Συρία. Και, σε περίπτωση που δεν επιτευχθεί συμφωνία, σε κάθε χώρα θα πρέπει να δοθεί ένας βασικός ρόλος για την επιβολή της.