Για μια Ελλάδα της Ευρώπης και της κοινής λογικής

Η Ελλάδα, μέλος του ΝΑΤΟ από τις αρχές της δεκαετίας του ’50, μέλος της ΕΟΚ/ΕΕ από τις αρχές της δεκαετίας του ’80, μια χώρα μέσα στις 30 πλουσιότερες στον πλανήτη μέχρι το 2010, βρίσκεται εδώ και πέντε χρόνια στο επίκεντρο των συζητήσεων στην Ευρώπη, αλλά και διεθνώς. Το τελευταίο διάστημα ακόμα περισσότερο. Η κρίση στην πατρίδα μας – κρίση δημοσιονομική, οικονομική, κοινωνική και πολιτική – ξάφνιασε πολλούς, ταλαιπωρεί τους Έλληνες και το κυριότερο, επιμένει. Επιδεινώνεται τους τελευταίους μήνες, την ώρα, μάλιστα, που είχαν αρχίσει να φαίνονται κάποιες αχτίδες αισιοδοξίας. Προκύπτει, λοιπόν, αβίαστα το ερώτημα: Μπορούμε αυτήν την πολύπλευρη κρίση με τις δυσάρεστες επιπτώσεις στη διεθνή εικόνα της χώρας μας να την ανατρέψουμε; Δεν είναι απλό. Δεν είναι εύκολο. Αλλά δεν μπορούμε και να συμβιβαστούμε με τη μοίρα μας, ως ένα προβληματικό, αποτυχημένο και, ενδεχομένως για ορισμένους, γραφικό κράτος της Ευρωζώνης και της ΕΕ. Η Ελλάδα μπορεί να σταθεί στα πόδια της. Οι Έλληνες μπορούν να ξαναβρούν το χαμόγελό τους. Οι νέοι μπορούν να βρουν μπροστά τους καλύτερες προοπτικές. Όχι με ευχές, βέβαια. Όχι με προσευχές. Υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις, τις οποίες εκθέτω παρακάτω.

Να ξεκινήσω το συλλογισμό μου με τρεις αυτονόητες παραδοχές. Πρώτον, διανύουμε μια εξαιρετικά δύσκολη χρονική περίοδο, ενδεχομένως ζούμε τη χειρότερη κρίση που έχει βιώσει ο τόπος μετά την κατοχή και τον εμφύλιο πόλεμο την δεκαετία του 1940. Αλλά το ελληνικό έθνος έχει περάσει πολλές δυσκολίες στην ιστορία του και σ'εμάς εναπόκειται η τρέχουσα κρίση να τελειώσει μια ώρα αρχύτερα. Δεύτερον, διαχρονικά, ως Έλληνες, στα λίγα έστω χρόνια που κατορθώσαμε να ομονοήσουμε και να μείνουμε μακριά από ακρότητες και διχασμούς, ακολουθώντας τους πολιτικούς που μας υποδείκνυαν τα χρήσιμα και όχι τα ευχάριστα, δείξαμε πως είμαστε χαρισματικός λαός και ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε. Και, τρίτον, ανεξαρτήτως του ποια θα είναι η κυβέρνηση της Ελλάδας σε μια δεκαετία ή σε πενήντα χρόνια από τώρα, η χώρα μας πάλι σ'αυτήν τη γωνιά του πλανήτη θα βρίσκεται. Δηλαδή, στην νοτιοανατολική Ευρώπη, στο σταυροδρόμι μεταξύ τριών ηπείρων, στη νότια απόληξη της Βαλκανικής χερσονήσου και κάθε σχεδιασμός θα πρέπει να μεγιστοποιεί τα πλεονεκτήματα, αλλά και να ελαχιστοποιεί τους κινδύνους αυτής της θέσης. Τις τονίζω αυτές τις παραδοχές, γιατί αποτελούν πολιτικές, ιστορικές και γεωγραφικές σταθερές, μέρη ενός εθνικού υποβάθρου που συχνά παραμελούμε μέσα στην παραζάλη της τρέχουσας κρίσης.

Νομίζω δε ότι την αναγκαία βελτίωση της διεθνούς θέσης της χώρας μας πρέπει να σχεδιάσουμε σε τρία επίπεδα:

- Στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αναπόσπαστο μέρος της οποίας είναι η Ελλάδα

- Σε παγκόσμιο επίπεδο, δεδομένων των ραγδαίων εξελίξεων που συντελούνται είτε στον περίγυρό μας, αλλά και σε απομακρυσμένες περιοχές του πλανήτη

- Στο επίπεδο της δικής μας κοινωνίας και οικονομίας, προκειμένου να βρούμε τις δυνάμεις που θα μάς επιτρέψουν να επανέλθουμε δυναμικά στη διεθνή σκηνή.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Είναι αλήθεια ότι η σημερινή ΕΕ δεν είναι αυτό ακριβώς που οραματίστηκαν οι πατέρες της την δεκαετία του 1950 και υπάρχει παντού στην Ευρώπη μια διάχυτη απογοήτευση, έως και ευρωσκεπτικισμός. Η δε ελληνική κοινωνία εμφανίζει τα τελευταία χρόνια της κρίσης έντονα σημάδια αντιευρωπαϊκής στάσης, που σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγεί σε αντιπαράθεση με Ευρωπαίους εταίρους μας. Η στάση αυτή, όμως, διαμορφώθηκε λόγω των συνεπειών της οικονομικής κρίσης και της - έως ένα βαθμό - τιμωρητικής στάσης της Ευρώπης, με αποτέλεσμα να παραβλέπονται ενίοτε τα σημαντικά γεωστρατηγικά και οικονομικά οφέλη από την συμμετοχή μας στην ΕΕ. Και εξηγούμαι αμέσως.

Πρέπει να παραδεχθούμε πως λάθη στην πορεία της ΕΕ δεν απεφεύχθησαν, αλλά ας έχουμε υπόψη μας ότι η ενωμένη Ευρώπη είναι ένα πείραμα χωρίς ιστορικό προηγούμενο και χαράσσει την πορεία της στο μέλλον μετά από εντατικές συζητήσεις με την συμμετοχή όλων των κρατών μελών, συμπεριλαμβανομένης και της Ελλάδας, φυσικά. Έχει μεγάλη σημασία το γεγονός ότι η χώρα μας είναι μέλος μιας ευρύτερης ευρωπαϊκής οικογένειας και συνδιαμορφώνει της τελικές αποφάσεις της.

Επίσης, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η ενωμένη Ευρώπη είναι μια ζωντανή οντότητα με 28 διαφορετικές κοινωνίες και μισό δισεκατομμύριο πολίτες. Αντικατοπτρίζει μια δυναμική πραγματικότητα που συνεχώς μεταβάλλεται και θα ήταν αφύσικο μετά από 60 χρόνια να μη χρειαστούν προσαρμογές. Μετά από πολλά χρόνια οικονομικής μεγέθυνσης, νομισματικής ενοποίησης και σύσφιξης των πολιτικών σχέσεων μεταξύ των κρατών-μελών, το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης το 2008 αποκάλυψε τα δομικά προβλήματα της ευρωζώνης, όπως και την ακόμη ανεπαρκή θεσμική συγκρότηση της ΕΕ. Έστω και καθυστερημένα, έστω και εν μέσω εντάσεων, η ΕΕ προχώρησε στην δημιουργία νέων δομών διαχείρισης κρίσεων, συμπεριλαμβανομένων των εκτάκτων μηχανισμών στήριξης και παροχής ρευστότητας που μέχρι πρότινος δεν υπήρχαν.

Η ύπαρξη αυτών των μηχανισμών αφορά άμεσα την πατρίδα μας και επιβάλλεται τώρα – περισσότερο από ποτέ – η Ελλάδα να αναδείξει την ευρωπαϊκή της ταυτότητα και να συμπορευθεί με τους Ευρωπαίους εταίρους μας. Να επισημάνουμε επί τροχάδην το ταμείο EFSF, το οποίο προσφέρει δημοσιονομική ασπίδα κατά των αναταράξεων που ακολούθησαν τα γεγονότα του 2008. Το πακέτο Γιούνκερ προβλέπει την κινητροδότηση επενδύσεων και συμπράξεων δημόσιου και ιδιωτικού τομέα. Το λεγόμενο πακέτο Ντράγκι για την ποσοτική χαλάρωση είναι επίσης προς θετική κατεύθυνση, παρότι προς το παρόν η Ελλάδα δεν έχει πρόσβαση σ'αυτούς τους πόρους. Και, βεβαίως, υπάρχουν πάντα οι πόροι του ΕΣΠΑ, τους οποίους οφείλουμε να απορροφήσουμε χωρίς καμία καθυστέρηση και να τούς επενδύσουμε με το μέγιστο δυνατό αναπτυξιακό αποτέλεσμα.