Για μια Ελλάδα της Ευρώπης και της κοινής λογικής

Αλλά πέρα από τις δημοσιονομικές και οικονομικές πτυχές της συμμετοχής μας στην ΕΕ, η ενωμένη Ευρώπη αποτελεί πηγή συνολικής ασφάλειας για την πατρίδα μας, κάτι που έγινε ιδιαίτερα αισθητό μετά τις πρόσφατες εξελίξεις στον άμεσο περίγυρό μας. Η Αραβική Άνοιξη και οι πόλεμοι που την ακολούθησαν, η επαναχάραξη συνόρων στην Μέση Ανατολή και την Ουκρανία, η εκρηκτική άνοδος των μεταναστευτικών ροών το τελευταίο διάστημα – όλα αυτά υπογραμμίζουν τους αυξανόμενους γεωπολιτικούς κινδύνους που αντιμετωπίζει όλη η Ευρώπη και ιδιαίτερα η χώρα μας. Αλλά και στην ίδια την γειτονιά μας οφείλουμε να παρακολουθήσουμε πολύ προσεκτικά τις εξελίξεις στην Τουρκία, την αστάθεια στην ΠΓΔΜ ή την διαφαινόμενη επιδείνωση των ελληνοαλβανικών σχέσεων. Αποδεικνύεται, λοιπόν, η στρατηγική σημασία της συμμετοχής μας στην ΕΕ, αλλά και στο ΝΑΤΟ, προκειμένου να αντιμετωπίσουμε αυτές τις απειλές από κοινού με συμμάχους κι όχι μόνοι μας. Η δε παραδοχή ότι η γεωπολιτική θέση της Ελλάδας προσφέρεται για πειραματισμούς και ως μοχλός πίεσης προς τους Ευρωπαίους εταίρους μας για άλλους σκοπούς αποτελεί πολύ παρακινδυνευμένη πολιτική – ας τονιστεί ότι κανείς άλλος παρά μόνο οι σύμμαχοί μας δεν θα μας βοηθήσει σε περίπτωση επικίνδυνης κλιμάκωσης στης έντασης στην περιοχή μας. Αν η γεωπολιτική θέση από μόνη της αρκούσε, τότε χώρες όπως η Συρία, η Αίγυπτος ή η Υεμένη θα ήταν ήδη υπερδυνάμεις...

ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Η ανάγκη η πατρίδα μας να παραμείνει πάση θυσία σ'ένα σταθερό ευρωπαϊκό περιβάλλον αναδεικνύεται έτι περισσότερο όταν στρέψουμε το βλέμμα μας προς το παγκόσμιο επίπεδο. Δεν είναι υπερβολή να πει κανείς ότι σε διεθνή κλίμακα συντελούνται κοσμογονικές αλλαγές, στις οποίες – είτε μας αρέσει είτε όχι - οφείλουμε να προσαρμοστούμε. Οι αναδυόμενες οικονομίες της Κίνας, της Ινδίας κι άλλων ασιατικών κρατών, αλλά και χωρών από άλλες ηπείρους, συμβάλλουν στην όξυνση του ανταγωνισμού και είναι προς το εθνικό μας συμφέρον η Ελλάδα να βρίσκεται πάντα υπό την συλλογική ομπρέλα προστασίας της ενωμένης Ευρώπης. Κάτι, το οποίο δεν μας εμποδίζει σε καμία περίπτωση, να αναζητήσουμε ευκαιρίες που προσφέρει η παγκοσμιοποιημένη αγορά.

Ταυτόχρονα, όμως, η παγκοσμιοποίηση καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και η Ευρώπη δεν έχει πάντα τις καλύτερες επιδόσεις στον συγκεκριμένο τομέα. Οι απαντήσεις δεν βρίσκονται μονοσήμαντα στο επίπεδο των μισθών. Η ανταγωνιστικότητα σχετίζεται με περισσότερες μεταβλητές. Η ακινησία, όμως, δεν αποτελεί λύση. Ακόμα χειρότερα, η ανταγωνιστικότητα δεν είναι το μόνο πρόβλημα της ΕΕ. Η υπογεννητικότητα π.χ. στην (κυριολεκτικά) Γηραιά Ήπειρο οδηγεί σε γήρανση του πληθυσμού και επομένως σε ακόμα μεγαλύτερες πιέσεις στο ασφαλιστικό σύστημα. Όπως γνωρίζουμε πολύ καλά, η Ελλάδα δεν αποτελεί εξαίρεση και οφείλει, όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές κοινωνίες, να αντιμετωπίσει αυτή την βραδυφλεγή βόμβα με γενναίες μεταρρυθμίσεις. Χωρίς υπερβολή, η ΕΕ καλείται να ενσκήψει σ'αυτό το πρόβλημα πάραυτα, ειδάλλως θα συνεχίσει να χάνει έδαφος στην παγκόσμια οικονομία.

Επίσης, όλο και μεγαλύτερη σημασία διεθνώς αποκτούν οι κλιματικές αλλαγές, με ανησυχητικά αποτελέσματα που αναγνωρίζουμε πλέον «με γυμνό οφθαλμό». Η ΕΕ είναι πρωτοπόρος στον αγώνα για τον περιορισμό των επιπτώσεων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, η ερημοποίηση, οι πλημμύρες, αλλά και η άνοδος της στάθμης της θάλασσας. Ιδιαίτερα το τελευταίο αποτελεί τρομακτικό κίνδυνο για τη χώρα μας, με την εκτενή ακτογραμμή μας και το πλήθος των νησιών μας. Έχουμε, λοιπόν, κάθε λόγο να διεκδικήσουμε ενεργό ρόλο στη συνδιαμόρφωση των ευρωπαϊκών πολιτικών, μέσω των οποίων επηρεάζεται η λήψη σχετικών αποφάσεων παγκοσμίως.

Κλείνω τις σκέψεις μου γι'αυτό το επίπεδο με ένα θέμα που μόνο ήσσονος σημασία δεν είναι. Πρόκειται για την μετανάστευση που αυξάνεται σ'όλον τον κόσμο και που στην χώρα μας έχει ιδιαίτερη έξαρση τους τελευταίους μήνες. Είναι η πραγματικότητα, από την οποία δεν μπορούμε να δραπετεύσουμε, ούτε μπορούμε να αλλάξουμε την τοποθεσία της Ελλάδας. Κι είναι σαφές ότι αποτελεί πρόβλημα πανευρωπαϊκό - για μια σειρά από γεωγραφικούς και πολιτικούς λόγους, η μετανάστευση έχει πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις στην ΕΕ απ'ό,τι π.χ. στις ΗΠΑ, τον Καναδά ή την Αυστραλία. Αλλά επειδή ακριβώς είναι πρόβλημα πανευρωπαϊκό, αυτό συνιστά έναν ακόμα λόγο η πατρίδα μας να βρίσκεται στις ευρωπαϊκές δομές και να συντονίζεται στενά με τους εταίρους μας, ειδάλλως δεν μπορούμε μόνοι μας να αντιμετωπίσουμε αυτή την πρόκληση.

ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ

Θα έλεγα ότι το μόνο επίπεδο στο οποίο μπορούμε να επιδιώξουμε άμεσα αποτελέσματα είναι το εσωτερικό. Πώς; Κάνοντας την δουλειά που μας αναλογεί. Και αναγνωρίζω ότι ακούγεται σαν ευχή. Είναι αλήθεια ότι η πίεση που ασκήθηκε στην κοινωνία τα τελευταία πέντε χρόνια, με την τεράστια δημοσιονομική προσαρμογή και τις διαρθρωτικές αλλαγές που υιοθετήθηκαν, οδήγησε σε κόπωση και σε απογοήτευση. Όλες οι κυβερνήσεις μετά το 2009 πλήρωσαν το πολιτικό κόστος. Λιγότερο ή περισσότερο πλήρωσαν τόσο τα δικά τους λάθη, όσο και δομικά προβλήματα των προγραμμάτων προσαρμογής. Αναμφίβολα, όμως, πλήρωσαν επίσης την έλλειψη εθνικής συνεννόησης και την έκρηξη του εγχώριου λαϊκισμού.

Ας μου επιτραπεί να πω ότι, εν όψει των παραπάνω πανευρωπαϊκών και παγκόσμιων προκλήσεων, οφείλουμε όλοι να σοβαρευτούμε. Άλλη μια ευχή; Νομίζω πως όχι. Πιστεύω ότι, παρά τις δύσκολες συνθήκες στη χώρα μας, θα επικρατήσουν ένα μίνιμουμ κοινής λογικής και, αν θέλετε, το ένστικτο αυτοσυντήρησης των Ελλήνων που μας έχει βοηθήσει να επιβιώσουμε ως έθνος τόσους αιώνες. Αρκεί να συμφωνήσουμε σε κάποιες βασικές προτεραιότητες, από τις οποίες ξεχωρίζω τις εξής.