Η ανατομία μιας βομβιστικής επίθεσης

Πριν από δύο εβδομάδες, σύμφωνα με διάφορες αναφορές των μέσων ενημέρωσης, ο Ahmed al-Mughassil, ο επικεφαλής για τα στρατιωτικά της σαουδικής Χεζμπολάχ (Hezbollah Al-Hijaz) και ο κύριος αρχιτέκτονας του βομβαρδισμού των Khobar Towers το 1996, συνελήφθη στην Βηρυτό -όπου πιστεύεται ότι έζησε υπό την προστασία της λιβανέζικης Χεζμπολάχ- και μεταφέρθηκε στην επιμέλεια της Σαουδικής Αραβίας. Ένας μικρόσωμος άνθρωπος, με ύψος 1,65 μέτρα και βάρος 66 κιλά, ο Mughassil κατηγορείται ότι ενορχήστρωσε και στην συνέχεια εξετέλεσε προσωπικά μια από τις πιο θεαματικές τρομοκρατικές επιθέσεις που πραγματοποιήθηκαν από το Ιράν και τους πληρεξουσίους του εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι συνθήκες της σύλληψης του Mughassil είναι ακόμα άγνωστες, αλλά η χρονική στιγμή εγείρει πολλαπλές ερωτήσεις. Πώς ένας άνθρωπος ο οποίος απέφευγε την σύλληψη για σχεδόν 20 χρόνια ξαφνικά πιάστηκε; Και τι σημαίνει η σύλληψη όταν γίνεται με φόντο την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν και στο πλαίσιο των αυξανόμενων εντάσεων μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αραβίας και μεταξύ των αντίστοιχων συμμάχων τους στον Λίβανο;

Αεροφωτογραφία του συμπλέγματος Khobar Towers κοντά στην αεροπορική βάση «Βασιλιάς Abdul Aziz», στην Σαουδική Αραβία, στις 29 Ιουνίου 1996. REUTERS
-------------------------

Αξιωματούχοι στην Βηρυτό, το Ριάντ και την Ουάσιγκτον δεν έχουν ακόμη επιβεβαιώσει την σύλληψη του Mughassil, αλλά δεν είναι μυστικό ότι αμφότεροι οι ερευνητές της Σαουδικής Αραβίας και της Αμερικής ήταν πρόθυμοι να τον συλλάβουν για χρόνια. Ο Mughassil εδιώχθη στις Ηνωμένες Πολιτείες από το Επαρχιακό Δικαστήριο για την Ανατολική Περιφέρεια της Βιρτζίνια για την βομβιστική επίθεση, και το Πρόγραμμα Ανταμοιβών για την Δικαιοσύνη, του Υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ, προσέφερε 5 εκατομμύρια δολάρια για πληροφορίες που θα οδηγούσαν στην σύλληψή του.

Ο Mughassil ήταν γνωστός στις Αρχές της Σαουδικής Αραβίας, ακόμη και πριν από τον βομβαρδισμό των Khobar, κι αυτός είναι ο λόγος που έφυγε από την Σαουδική Αραβία στην δεκαετία του 1990 και πήγε στην Βηρυτό. Ήταν στη Βηρυτό που, περίπου το 1993, ο Mughassil έθεσε σε κίνηση τον σχεδιασμό και την εποπτεία που θα οδηγούσε στην επίθεση κατά των ΗΠΑ και των συμμαχικών δυνάμεων που σταθμεύουν στους Khobar Towers, το 1996.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ

Το 1993, όπως θα κατέληγε στο συμπέρασμα αργότερα το FBI, ο Mughassil ανέθεσε σε έναν πυρήνα της σαουδικής Χεζμπολάχ να ξεκινήσει την επιτήρηση των Αμερικανών [που βρίσκονταν] στην Σαουδική Αραβία. Οι πράκτορες της Σαουδικής Χεζμπολάχ πέρασαν τρεις μήνες καταγράφοντας αμερικανικούς στόχους στο Ριάντ, περνώντας τις εκθέσεις της παρακολούθησης στον Mughassil, ο οποίος συναντήθηκε με τους πράκτορες για να ενημερωθεί προσωπικά. Στην συνέχεια μοιράστηκε τις εκθέσεις με Ιρανούς αξιωματούχους. Στις αρχές του 1994, η σαουδική Χεζμπολάχ επέκτεινε την παρακολούθηση πέρα από το Ριάντ, στην Ανατολική Επαρχία της Σαουδικής Αραβίας. Στα τέλη του 1994, μετά από εκτεταμένη παρακολούθηση στην Ανατολική Επαρχία της Σαουδικής Αραβίας, αρκετοί πράκτορες της σαουδικής Χεζμπολάχ προσδιόρισαν ειδικά τους Πύργους Khobar, στην πόλη Khobar, ως μια σημαντική στρατιωτική θέση των ΗΠΑ. Ο Mughassil τώρα επικεντρώθηκε σε αυτόν τον στόχο και γρήγορα παρείχε κονδύλια για τον επείγοντα σκοπό να βρει ένα μέρος όπου η σαουδική Χεζμπολάχ θα μπορούσε να αποθηκεύσει εκρηκτικά στην Ανατολική Επαρχία.

Καθώς συνεχιζόταν η επιτήρηση των Khobar Towers, ο Mughassil χρειαζόταν να εξασφαλίσει ότι θα μπορούσε να περάσει λαθραία τα εκρηκτικά για την επιχείρηση από τον Λίβανο, μέσω Ιορδανίας, στην Σαουδική Αραβία. Ήταν ώρα για μια δοκιμή, παρότι στον οδηγό που είχε στρατολογηθεί για την αποστολή, τον Fadel Al-Alawe, είχε πει ότι ήταν η αληθινή μεταφορά. Μόνο κατά την επιστροφή του ο Alawe ανακάλυψε ότι ο Mughassil τον δοκίμαζε.

Οι τέσσερις που απεικονίζονται, καταζητούνται για την βομβιστική επίθεση στο στρατιωτικό συγκρότημα Khobar στην Dharan της Σαουδικής Αραβίας, στις 25 Ιουνίου 1996. Η φωτογραφία δημοσιοποιήθηκε από τα κεντρικά του FBI στις 10 Οκτωβρίου 2001. REUTERS
--------------------------------

Αργότερα εκείνο το έτος, γύρω στον Οκτώβριο του 1995, ένας άνδρας εμφανίστηκε στην πόρτα του Alawe στη Ανατολική Επαρχία της Σαουδικής Αραβίας και του έδωσε έναν χάρτη του συγκροτήματος Khobar Towers. Ο Mughassil ήθελε ο Alawe να ελέγξει την ακρίβεια του χάρτη, τον ενημέρωσε ο επισκέπτης. Όταν ο άντρας επέστρεψε για να ανακτήσει τον χάρτη λίγο αργότερα, άφησε ένα μικρό πακέτο που ζύγιζε περίπου ένα κιλό. Ο Alawe ήξερε καλά ότι δεν έπρεπε να επιθεωρήσει το πακέτο, το οποίο κατείχε μέχρι ότου ο Mughassil τον κάλεσε και του έδωσε οδηγίες να παραδώσει το πακέτο σε ακόμη ένα διαφορετικό άτομο.

Στην συνέχεια, στα τέλη του φθινοπώρου του 1995 και πάλι στα τέλη του 1995 ή στις αρχές του 1996, ένας πράκτορας της σαουδικής Χεζμπολάχ επέστρεψε στην Βηρυτό για να διαβουλευθεί με τον Mughassil σχετικά με το σχέδιο Khobar. Κατά την διάρκεια της πρώτης από τις συναντήσεις αυτές, έφερε περισσότερες εκθέσεις επιτήρησης στον Mughassil και έμαθε για πρώτη φορά ότι η Χεζμπολάχ θα μπορούσε να επιτεθεί στους Khobar Towers με ένα βυτιοφόρο φορτωμένο με εκρηκτικά και βενζίνη. Κατά την δεύτερη συνεδρίαση, ο Mughassil άρχισε να παραθέτει τους λειτουργικούς ρόλους των διαφόρων μελών του πυρήνα. Συζήτησε την ανάγκη να συγκεντρωθούν αρκετά εκρηκτικά για να καταστραφεί μια σειρά από κτίρια και σημείωσε ότι «η επίθεση επρόκειτο να εξυπηρετήσει το Ιράν ωθώντας τους Αμερικανούς έξω από την περιοχή του Κόλπου», σύμφωνα με το κατηγορητήριο του Υπουργείου Δικαιοσύνης των ΗΠΑ.

Κατά πάσα πιθανότητα, αυτό που επέτρεψε στα μέλη του πυρήνα της σαουδικής Χεζμπολάχ να εκτελέσουν με επιτυχία τις προσπάθειες παρακολούθησης απαρατήρητα ήταν η προηγούμενη εκπαίδευσή τους στον Λίβανο και το Ιράν. Αλλά απήλαυσαν επίσης στενή επίβλεψη και υποστήριξη κατά τη διάρκεια της επιχείρησης από ανώτερους αξιωματούχους της λιβανέζικης Χεζμπολάχ και του Ιράν. Κατά την διάρκεια των δραστηριοτήτων παρακολούθησης από τον πυρήνα, για παράδειγμα, ο Mughassil είπε σε έναν πράκτορα ότι έλαβε τηλεφώνημα από έναν υψηλού επιπέδου Ιρανό κυβερνητικό αξιωματούχο που ρωτούσε σχετικά με την πρόοδό τους. Αργότερα, σύμφωνα με το αμερικανικό κατηγορητήριο, ο Mughassil εκμυστηρεύτηκε επίσης ότι «είχε στενούς δεσμούς με Ιρανούς αξιωματούχους, που του προμήθευσαν τα χρήματα και του έδωσαν τις οδηγίες». Πράγματι, οι πληροφορίες από την πλευρά των Σαουδαράβων δείχνουν ότι «έχει ισχυρούς οικογενειακούς δεσμούς με την λιβανέζικη Χεζμπολάχ και είναι σε επαφή με το γραφείο του Ανώτατου Ηγέτη Χαμενεΐ».

Η ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Ενημερωμένος στην Βηρυτό, ο Mughassil ταξίδεψε τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο του 1996 στην πόλη Κατίφ, όχι μακριά από το Νταχράν και τους Khobar Towers, όπου ανέθεσε σε έναν από τους πράκτορές του να βρει χώρους για να αποθηκεύσουν και να κρύψουν τα εκρηκτικά. Οι τοποθεσίες προφανώς εντοπίστηκαν αρκετά γρήγορα γιατί κάποια στιγμή γύρω στον Φεβρουάριο, ένας πράκτορας της σαουδικής Χεζμπολάχ επέστρεψε στην Βηρυτό σύμφωνα με οδηγίες του Mughassil και οδήγησε πίσω στην Σαουδική Αραβία ένα αυτοκίνητο γεμάτο με κρυμμένα εκρηκτικά. Όταν έφτασε στην Κατίφ, ο πράκτορας παρέδωσε το αυτοκίνητο σε έναν άγνωστο άνδρα του οποίου το πρόσωπο ήταν καλυμμένο.

Η Χεζμπολάχ υπέστη ένα σοβαρό επιχειρησιακό πλήγμα τον επόμενο μήνα. Αφού πέρασε την δοκιμασία του Mughassil τον περασμένο Ιούνιο, ο Alawe κλήθηκε πίσω στην Βηρυτό τον Μάρτιο 1996 και του δόθηκαν τα κλειδιά ενός άλλου αυτοκινήτου γεμάτου με κρυμμένα εκρηκτικά. Ο Alawe οδήγησε το αυτοκίνητο μέσω Συρίας και Ιορδανίας, φτάνοντας στο σημείο διέλευσης των ιορδανο-σαουδαραβικών συνόρων al-Haditha στις 28 Μαρτίου. Αλλά σε αντίθεση με τον μυστηριώδη ομόλογό του, ο οποίος ήταν σε θέση να περάσει τα λαθραία εκρηκτικά μέσω των συνόρων στην προηγούμενη αποστολή του, ο Alawe συνελήφθη επί τόπου όταν Σαουδάραβες συνοριοφύλακες έλεγξαν το αυτοκίνητό του και ανακάλυψαν 38 κιλά [εκρηκτικών]. Αυτό, με την σειρά του, οδήγησε σε συλλήψεις μέσα σε τρεις ημέρες στις αρχές Απριλίου του υπόλοιπου πυρήνα της σαουδικής Χεζμπολάχ.

Ξαφνικά, ο Mughassil βρέθηκε χωρίς τους βασικούς πράκτορές του, και να αντιμετωπίζει την προοπτική ότι κάποια στοιχεία της επιχείρησης θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο. Απτόητος, όμως, βρήκε γρήγορα αντικαταστάτες των τεσσάρων υπό κράτηση πρακτόρων του και ανέλαβε προσωπικό ρόλο για να επιβλέπει την εξέλιξη της επιχείρησης.

Κάποια στιγμή, στα τέλη Απριλίου ή στις αρχές Μαΐου, ο Mughassil επέστρεψε στην Σαουδική Αραβία για να συγκεντρώσει προσωπικά μια νέα ομάδα κρούσης. Ταξιδεύοντας με πλαστό διαβατήριο και υπό την κάλυψη ενός προσκυνητή χατζ, εμφανίστηκε αιφνιδιαστικά στο σπίτι ενός μέλους της σαουδικής Χεζμπολάχ στην Κατίφ την 1η Μαΐου. Ο Mughassil ενημέρωσε τον οικοδεσπότη του σχετικά με το βομβιστικό σχέδιο των Πύργων Khobar και για τις συλλήψεις των τεσσάρων μελών του πυρήνα και ζήτησε την βοήθειά του για να εκτελεστεί η επίθεση. Ο Mughassil θα πρέπει να υπέθεσε ότι ο οικοδεσπότης του θα απαντούσε καταφατικά, επειδή πριν αναχωρήσει, ο Mughassil του έδωσε ένα πλαστό ιρανικό διαβατήριο που πρέπει να είχε ετοιμαστεί εκ των προτέρων και του είπε «να είναι έτοιμος για μια πρόσκληση για δράση, ανά πάσα στιγμή».

Τρεις ημέρες μετά την επίσκεψη του πρώτου πράκτορα της σαουδικής Χεζμπολάχ, ο Mughassil χτύπησε την πόρτα ενός άλλου πράκτορα της σαουδικής Χεζμπολάχ και, μετά την στρατολόγησή του στην επιχείρηση και την ενημέρωσή του σχετικά με το σχέδιο, του άφησε μια συσκευή χρονισμού για να κρύψει στο σπίτι του. Τουλάχιστον δύο φορές κατά τους μήνες που προηγήθηκαν του βομβαρδισμού των Khobar, κάποιο άλλο μέλος του πυρήνα της σαουδικής Χεζμπολάχ εμφανίστηκε στο σπίτι του στρατολογηθέντος πράκτορα αναζητώντας βοήθεια για να κρύψει αρκετές σακούλες των 50 κιλών και δοχεία χρωμάτων γεμάτα με εκρηκτικά σε χώρους γύρω από την Κατίφ. Στην συνέχεια, με μόνο περίπου τρεις εβδομάδες περιθώριο μέχρι την προγραμματισμένη επίθεση, ο Mughassil και ένας απροσδιόριστος πράκτορας της λιβανικής Χεζμπολάχ πήγε στο σπίτι του στρατολογημένου πράκτορα στην Κατίφ, όπου συναρμολόγησαν την βόμβα.

Αξιωματούχοι στο σημείο όπου το τεράστιο φορτηγό εξερράγη συγκλονίζοντας τους Πύργους Κοπμάρ (Khobar Towers), στις 25 Ιουνίου 1996. REUTERS
----------------------

Εν τω μεταξύ, το σχέδιο συνέχισε με εντατικούς ρυθμούς. Χρησιμοποιώντας κλεμμένες ταυτότητες, ο πυρήνας αγόρασε ένα βυτιοφόρο από έναν Σαουδάραβα αντιπρόσωπο αυτοκινήτων για περίπου 75.000 σαουδικά ριάλ, ή αλλιώς περί τις 20.000 δολάρια. Ο πυρήνας πέρασε τις δύο εβδομάδες που προηγήθηκαν της επίθεσης μετατρέποντας το βυτιοφόρο σε ένα τεράστιο φορτηγό-βόμβα σε ένα αγρόκτημα στην περιοχή της Κατίφ. Ο Mughassil ήταν μέλος της ομάδας στο αγρόκτημα, μαζί με τους υπόλοιπους του πυρήνα της σαουδικής Χεζμπολάχ και τον πράκτορα της λιβανέζικης Χεζμπολάχ. Τα εκρηκτικά ήταν κρυμμένα μέσα στο βυτιοφόρο καυσίμων, έτσι ώστε να είναι αόρατα, ακόμη και αν το φορτηγό σταματούσε για επιθεώρηση. Αν κάποιος άνοιγε την καταπακτή στην κορυφή του βυτιοφόρου, θα έβλεπε ένα βυτιοφόρο γεμάτο βενζίνη. Στην πραγματικότητα, το πλήρωμα είχε ασφαλίσει ένα δοχείο 50 γαλονιών στο εσωτερικό μιας γεμάτης δεξαμενής 20.000 γαλονιών. Κάτω από το γεμάτο βενζίνη δοχείο, το υπόλοιπο του βυτιοφόρου ήταν γεμάτο με τουλάχιστον 5.000 κιλά πλαστικών εκρηκτικών. Όταν εκρήγνυτο, το φορτηγό-βόμβα θα είχε ισχύ περίπου 20.000 κιλών ΤΝΤ.

Με όλες τις επιχειρησιακές λεπτομέρειες να ετοιμάζονται, αρκετοί από τους συνωμότες συναντήθηκαν στον ναό Sayyeda Zeinab στην Δαμασκό. Ο σκοπός της συνάντησης, που πραγματοποιήθηκε κάποια στιγμή γύρω στις 7 με 17 Ιουνίου, ήταν να διαβουλευθούν με την ανώτερη ηγεσία της σαουδικής Χεζμπολάχ. Ο επικεφαλής της ομάδας προήδρευσε της συνάντησης, επανεξετάζοντας τις λεπτομέρειες του σχεδίου του βομβαρδισμού και καθιστώντας σαφές σε όλους ότι ο Mughassil έτρεχε την επιχείρηση.

Μια εβδομάδα μετά την συνάντηση για το «πράσινο φως» στην Δαμασκό, ο Mughassil και τα μέλη του πυρήνα του επέστρεψαν στην Σαουδική Αραβία και ήταν έτοιμοι να εκτελέσουν την επίθεση. Το βράδυ της επίθεσης, συναντήθηκαν στο αγρόκτημα στην Κατίφ, περίπου πέντε μίλια από τους Khobar Towers, για να επανεξετάσουν τις τελικές προετοιμασίες. Παρόντες στην συνάντηση αυτή ήταν μόνο τα μέλη της πραγματικής επιχειρησιακής μονάδας.

Δύο μέλη του πυρήνα της σαουδικής Χεζμπολάχ έφυγαν από το αγρόκτημα πρώτα, λίγο πριν 22:00. Οδηγώντας ένα Datsun, οι δύο μπήκαν στον χώρο στάθμευσης δίπλα από το κτίριο 131 των Khobar Towers και στάθμευσαν στην απομακρυσμένη γωνία. Λειτουργώντας ως εμπροσθοφυλακή ελέγχου, σάρωσαν την περιοχή για περιπολίες ή οτιδήποτε άλλο θα μπορούσε να διαταράξει την επίθεσή τους. Ένα λευκό σεντάν Chevrolet Caprice μπήκε μετά στο πάρκινγκ. Το Caprice ήταν δανεικό από μια γνωριμία, που πιθανόν δεν είχε ιδέα ότι το αυτοκίνητό του θα χρησίμευε για την διαφυγή των δραστών της μαζικής τρομοκρατικής βομβιστικής επίθεσης. Μη βλέποντας κανένα πρόβλημα, οι άνδρες της εμπροσθοφυλακής άναψαν τους προβολείς του Datsun τους, σηματοδοτώντας το «όλα καλά» για το τελικό όχημα που μπήκε στο πάρκινγκ. Με το σήμα τους, το φορτηγό-βόμβα εισήλθε, οδηγούμενο από τον ίδιο τον Mughassil με ένα άλλο επιβάτη. Πάρκαραν το φορτηγό στον φράκτη μπροστά από το κτίριο 131 και στην συνέχεια πήδηξαν στο πίσω κάθισμα του αυτοκινήτου διαφυγής που περίμενε, και έφυγαν ακολουθούμενοι από τους άνδρες της εμπροσθοφυλακής στο αυτοκίνητο σηματοδότησης.

Λίγα λεπτά αργότερα, η βόμβα εξερράγη, αφήνοντας έναν κρατήρα με 85 πόδια πλάτος και 35 πόδια βάθος. Η έκρηξη ήταν η μεγαλύτερη μη πυρηνική έκρηξη που είχε καταγραφεί μέχρι τότε και έγινε αισθητή 20 μίλια μακριά, στο Μπαχρέιν. Δεκαεννέα υπηρετούντες Αμερικανοί σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν σχεδόν 500 άτομα από τουλάχιστον επτά χώρες.

Η σύλληψη του Mughassil μπορεί κάλλιστα να ήταν συμπτωματική των θρησκευτικών εντάσεων που συγκλονίζουν την περιοχή και της εκκρεμούσας πυρηνικής συμφωνίας με το Ιράν. Ή, ως ένας μακροπρόθεσμος φυγάς, ο Mughassil μπορεί να περιέπεσε σε ρουτίνες που επέτρεψαν στις Αρχές να τον εντοπίσουν και να τον συλλάβουν. Είναι χαρακτηριστικό, πάντως, ότι η σύλληψη έρχεται με φόντο την πυρηνική συμφωνία και τον ανταγωνισμό μεταξύ Ιράν και Σαουδικής Αραβίας για επιρροή στην περιοχή γενικά, και στον Λίβανο ειδικότερα -και ακριβώς καθώς ο Λίβανος διολισθαίνει στο χάος. Όποιες και αν είναι οι περιστάσεις, η σύλληψη του ανθρώπου που ενορχήστρωσε μια τέτοια μαζική επίθεση δεν θα είναι μικρό θέμα. Όχι μόνο οι οικογένειες των θυμάτων αξίζουν δικαιοσύνη, αλλά ο περσόφωνος Mughassil είναι σε μοναδική θέση για να ρίξει το τόσο απαραίτητο φως στις μυστικές δραστηριότητες των Ιρανών πρακτόρων και των ενεργούμενων και των πληρεξουσίων τους στην περιοχή.

Copyright 2013 by Georgetown University Press. "Bombing Khobar Towers." From Hezbollah: The Global Footprint of Lebanon's Party of God, Matthew Levitt. Reprinted with permission.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/lebanon/2015-09-01/anatomy-bombing

Σύνδεσμοι:
[1] http://press.georgetown.edu/book/georgetown/hezbollah

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition