Η πιο ελεύθερη αγορά της Κίνας

Ο Αύγουστος ήταν ένας αβυσσαλέος μήνας για τις αγορές κεφαλαίων της Κίνας. Η χρηματιστηριακή αγορά της χώρας έπεσε 11% και βρίσκεται σωρευτικά 40% κάτω από το υψηλότερο επίπεδό της τον Ιούνιο. Το γουάν, το οποίο η κινεζική κυβέρνηση ιστορικά έχει ελέγξει πολύ στενά, έκανε επίσης μια πρωτοφανή βουτιά. Η κατά 2% υποτίμησή του στις 11 Αυγούστου ήταν η μεγαλύτερη ημερήσια πτώση που το Πεκίνο επέτρεψε από το 1994, όταν έθεσε για πρώτη φορά μια ενιαία συναλλαγματική ισοτιμία έναντι του δολαρίου των ΗΠΑ. Το γουάν υποτιμήθηκε άλλο 1% την επόμενη μέρα. Αν και η χρηματοπιστωτική αναταραχή δεν αποτελεί πάντα αιτία ανησυχίας, αυτό το επεισόδιο συμπίπτει με τα σημάδια της επιδείνωσης της οικονομικής επιβράδυνσης της Κίνας. Μια διόρθωση της χρηματοπιστωτικής αγοράς, η οποία παρέχει σπάνια παρατηρήσιμα δεδομένα σχετικά με την οικονομία της Κίνας, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη δεδομένης της βαθιάς δυσπιστίας με την οποία οι εξωτερικοί παρατηρητές (και οι ηγέτες της Κίνας, επίσης) βλέπουν τα επίσημα οικονομικά στοιχεία της χώρας.

Όσοι προτιμούν να πιστεύουν ότι το θαύμα της ανάπτυξης της Κίνας έχει κάνει τον κύκλο του, είναι εύκολο να διαγράψουν τους απόκοσμους παραλληλισμούς ανάμεσα στην Κίνα του Αυγούστου του 2015 και των Ηνωμένων Πολιτειών κατά την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης το φθινόπωρο του 2008. Αμφότερες [οι χώρες] υπέστησαν οικονομικά σοκ, παρουσίασαν πτώση της ανάπτυξης και κάμψη της στεγαστικής αγοράς. Αλλά ο παραλληλισμός είναι εσφαλμένος -η Κίνα δεν αντιμετωπίζει ένα σοκ τύπου Lehman. Αντ’ αυτού, η κατάρρευση της χρηματιστηριακής αγοράς και η υποτίμηση του νομίσματος είναι πιθανόν επιπτώσεις των σκόπιμων αποφάσεων οικονομικής πολιτικής που ελήφθησαν πρόσφατα στο Πεκίνο. Αυτές οι επιλογές κάνουν τις κεφαλαιαγορές της Κίνας πιο παγκόσμιες και εξασθενούν την λαβή της κυβέρνησης πάνω τους.

Κινέζος επενδυτής κοιτάζει έναν ηλεκτρονικό πίνακα που δείχνει πληροφορίες μετοχών σε ένα χρηματιστηριακό γραφείο στην Σαγκάη, στις 10 Ιουλίου 2015. ALY SONG / REUTERS
-----------------

Δείτε για παράδειγμα το «Shanghai–Hong Kong Stock Connect». Οι Κινεζικές Εποπτικές Αρχές της Κεφαλαιαγοράς εισήγαγαν αυτό το πρόγραμμα τον περασμένο Νοέμβριο για να ανοίξουν το χρηματιστήριο της Σαγκάης σε σημαντικές εισροές ξένων κεφαλαίων. Την πρωτοβουλία αυτή ακολούθησε η σταθερή, σταδιακή προσέγγιση της Κίνας στην οικονομική μεταρρύθμιση. Η ξένη ιδιοκτησία σε κινεζικές μετοχές είχε αρχικά ένα ανώτατο όριο κάτω από το 2% των εμπορεύσιμων μετοχών της αγοράς της Σαγκάης, αλλά θα μπορούσε εύκολα να είχε αυξηθεί εάν η πολιτική ήταν επιτυχής. Λίγο μετά αφότου η Κίνα άνοιξε την πόρτα σε εισροές ξένων μετρητών, οι εγχώριοι επενδυτές άνοιξαν 50 εκατομμύρια νέους λογαριασμούς από τον Νοέμβριο του 2014 ως το τέλος του Ιουνίου του 2015. Ως αποτέλεσμα, οι τιμές των μετοχών αυξήθηκαν κατά ένα εντυπωσιακό 150% από τις αρχές του 2014 και ως τις 8 Ιουνίου του 2015.

Η ευφορία χάθηκε την επόμενη ημέρα στις 9 Ιουνίου, όταν η MSCI, ένας σημαντικός συντάκτης παγκόσμιων χρηματιστηριακών δεικτών, εξέδωσε μια αρνητική απόφαση για το αν θα συμπεριλάβει στους δείκτες της τις κινεζικές μετοχές που διαπραγματεύονται στην Σαγκάη. Αν η MSCI είχε προσθέσει τις κινεζικές μετοχές, θα ενθάρρυνε τα συνταξιοδοτικά ταμεία, τα αμοιβαία κεφάλαια, και τα κρατικά επενδυτικά ταμεία του ανεπτυγμένου κόσμου να τις αγοράσουν, παρακινώντας μια δυνητικά τεράστια ροή ξένων κεφαλαίων στην κινεζική χρηματιστηριακή αγορά. Αντ’ αυτού η MSCI αρνήθηκε, επικαλούμενη τις ανησυχίες της σχετικά με τους αδιαφανείς ελέγχους που επιβάλλει η Κίνα στο ξένο κεφάλαιο. Τρεις ημέρες αργότερα, η χρηματιστηριακή αγορά κορυφώθηκε. Από τότε και μέχρι το τέλος Αυγούστου, ο Shanghai Composite Index υποχώρησε κατά σχεδόν 40%. Παρά τις κυβερνητικές παρεμβάσεις που επέβαλλαν σε κρατικούς επενδυτές να αγοράσουν μετοχές για να στηρίξουν τις τιμές τους, και τους ελέγχους που εμπόδισαν πολλούς επενδυτές από το να πουλήσουν, δεν υπήρξε διακοπή της κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η επιτυχία του Πεκίνου στην προσέλκυση επενδυτών, Κινέζων ιδιωτών και ξένων, στην χρηματιστηριακή αγορά το 2015 μείωσε απότομα τον έλεγχό της στην συμπεριφορά της αγοράς.

Ομοίως, ήταν πίεση του Πεκίνου να εξασφαλίσει ένα παγκόσμιο ρόλο για το νόμισμά του, που το οδήγησε, τελικά, να επιτρέψει στο γουάν μια ξαφνική υποτίμηση. Από την παγκόσμια οικονομική κρίση του 2008 και του 2009, η κινεζική κυβέρνηση προωθεί το γουάν ως παγκόσμιο νόμισμα, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση της Κίνας από το αμερικανικό δολάριο στην διεθνή οικονομία. Για να ενθαρρυνθεί η ευρεία αποδοχή του νομίσματός της, προσέφερε γραμμές swap σε γουάν σε μη-κινεζικές κεντρικές τράπεζες ως εξασφάλιση έναντι μελλοντικών χρηματοπιστωτικών αναταραχών. Επίσης είχε προωθήσει την χρήση του γουάν ως νόμισμα πληρωμής για τις επιχειρήσεις που ασχολούνται με το διεθνές εμπόριο και ενθάρρυνε συναλλαγές στο νόμισμά της στην «off-shore» εκφρασμένη σε γουάν ομολογιακή αγορά του Χονγκ Κονγκ. Πιο πρόσφατα, η κυβέρνηση της Κίνας έχει προσπαθήσει να πείσει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να συμπεριλάβει το γουάν στο καλάθι των αποθετικών νομισμάτων, στα Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα (ΕΤΔ), τα οποία περιλαμβάνουν σήμερα το αμερικανικό δολάριο, το ευρώ, την βρετανική λίρα και το ιαπωνικό γιεν. Η Κίνα πιστεύει ότι η συμπερίληψη στο καλάθι των ΕΤΔ θα ενθαρρύνει τα κρατικά επενδυτικά ταμεία, τις κεντρικές τράπεζες, και συγκρίσιμους [με αυτά] δημόσιους φορείς να κρατήσουν το γουάν στα συναλλαγματικά διαθέσιμά τους.