Πούτιν και Ομπάμα πάνε μετωπικά

Το να αναμένεται οι πλευρές να συμφωνήσουν σε διάλογο πριν προταθούν οι όροι ειρήνευσης είναι σαν να μπαίνει το κάρο μπροστά από το άλογο. Αντ’ αυτού, μια ξεκάθαρη ιδέα για το πώς πραγματικά θα μοιάζει η ειρήνη –πώς θα μοιάζει το διάδοχο κράτος της Συρίας- είναι ένα ουσιαστικό, αν όχι επαρκές, συστατικό για την ειρήνη. Για παράδειγμα, το βασικό στοιχείο της συμφωνίας του Ντέιτον που τερμάτισε τον πόλεμο στην Βοσνία, η εδαφική διαίρεση της χώρας κατά 51% στην μια πλευρά και 49% στην άλλη [10], ήταν γνωστό στα αντίπαλα μέρη πριν πατήσουν το πόδι τους στο Οχάιο.

Τώρα είναι η ώρα να δημιουργηθεί ένα πραγματικό σχέδιο ειρήνης που θα διαμορφώσει την μελλοντική Συρία δίνοντας επιτέλους στους Αλεβίτες και σε άλλες μειονότητες που από φόβο προσκολλώνται στο καθεστώς, έναν λόγο να σκεφθούν για να εγκαταλείψουν τον δικτάτορα. Η θέση τους, επίσης, θα πρέπει να είναι ξεκάθαρη μέσα στη νέα Συρία, μαζί με τουλάχιστον το περίγραμμα μιας διεθνούς προσπάθειας για την αστυνόμευση της ασφάλειας στις γραμμές όπου δίνονταν οι μάχες και στις ευάλωτες περιοχές.

Η πρόταση για ένα ειρηνευτικό σχέδιο είναι πολύ λιγότερο τρομακτική από ό, τι ακούγεται. Χρόνια διαβούλευσης με τις διάφορες φατρίες της Συρίας και την κυβέρνηση έχουν ήδη φωτίσει τα βασικά θέματα. Άφθονα μαθήματα, καλά και κακά, μπορούν να εφαρμοστούν από το Ιράκ, τον Λίβανο, την Τυνησία καθώς επίσης και από τα Βαλκάνια. Το σχέδιο δεν είναι υποχρεωτικό να υποβληθεί με κάθε λεπτομέρεια. Μάλιστα, σε κάποια σημεία μπορεί να προσφέρει επιλογές στα μέρη για να επιλέξουν μόνα τους. Αυτό που πρέπει να κάνει το σχέδιο, τουλάχιστον, είναι η αντιμετώπιση των υπαρξιακών ανησυχιών των Αλεβιτών, της σουνιτικής αντιπολίτευσης, των Χριστιανών, των Κούρδων και των Παλαιστίνιων.

Το ISIS, το Μέτωπο al-Nusra, και άλλοι ριζοσπάστες Σουνίτες ισλαμιστές θα απορρίψουν την συμφωνία άμεσα. Αυτό είναι για καλό, γιατί θα τους εκθέσει ως τους φθοροποιούς των οποίων οι ενέργειες είναι επιζήμιες για την ευρύτερη σουνιτική αιτία. Θα γίνει γρήγορα προφανές ότι το ISIS δεν προσφέρει κανένα συναρπαστικό όραμα για τους Σουνίτες εκτός του να συνεχίσουν τον πόλεμο, χωρίς ελπίδα να κατατροπώσουν ποτέ τον Άσαντ.

Το να υπάρξει υποστήριξη στους όρους από γείτονες, όπως η Τουρκία και η Σαουδική Αραβία θα είναι μια πρόκληση, αλλά μακράν του να είναι ακατόρθωτη. Η Άγκυρα και το Ριάντ είναι τόσο κουρασμένοι και ανήσυχοι [11] με τον πόλεμο, όπως και κάθε πλευρά [που μάχεται]. Ομοίως, η απόγνωση των ευρωπαϊκών χωρών τις καθιστά έτοιμες για μια ηγεσία των ΗΠΑ σχετικά με την Συρία, εάν η Ουάσιγκτον την παράσχει. Ακριβώς όπως η Μόσχα έχει στριμώξει την Ουάσιγκτον με το περιφερειακό σχέδιό της για ανταλλαγή πληροφοριών κατά του ISIS, έτσι η κυβέρνηση [Ομπάμα] μπορεί να επιστρέψει την «χάρη» με το κοινό σχέδιο ειρήνης της περιοχής και της Ευρώπης για την Συρία.

Μετανάστες περπατούν προς τα αυστριακά σύνορα από το Hegyeshalom, στην Ουγγαρία, στις 28 Σεπτεμβρίου του 2015. LEONHARD FOEGER / REUTERS
------------------------

Η πρόσφατη στρατιωτική κλιμάκωση της Μόσχας στην Συρία [12] έχει κάνει την χάρη στην Ουάσιγκτον, χαλώντας την ψευδαίσθηση ότι η πολυδιαφημισμένη σχέση του Κέρι με τον ομόλογό του, Σεργκέι Λαβρόφ, θα παράγει οποιαδήποτε ουσιαστική συνεργασία στην Συρία. Η αλήθεια είναι ότι με την συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν να έχει επιτευχθεί, με την αποστολή στο Αφγανιστάν κατά πολύ μειωμένη, και με τον Πούτιν να παλεύει με τις τιμές του πετρελαίου κάτω από 50 δολάρια το βαρέλι, οι Ηνωμένες Πολιτείες σπάνια χρειάζονταν την Ρωσία λιγότερο [13] ή είχαν λιγότερους λόγους να την φοβούνται. Η πραγματική διπλωματία θα είναι δυνατή όταν η Μόσχα –και η Τεχεράνη- καταλάβουν μια στρατηγική αλλαγή στην Ουάσιγκτον. Ένα σχέδιο ειρήνης φτιαγμένο με τους Ευρωπαίους συμμάχους και με την Τουρκία είναι το πρώτο βήμα. Μια διατλαντική συγκυριαρχία πάνω στην Συρία θα προμηνύει πάντα στην Ρωσία και το Ιράν τους χειρότερους φόβους -μια ενδεχόμενη ΝΑΤΟϊκή επέμβαση που θα οδηγήσει σε αλλαγή καθεστώτος.

Γιατί τα Ηνωμένα Έθνη ή οποιοδήποτε άλλο συμβαλλόμενο μέρος, συμπεριλαμβανομένου και του Αραβικού Συνδέσμου, δεν πρότειναν ένα σχέδιο ειρήνης μέχρι στιγμής; Η απάντηση είναι εν μέρει η έλλειψη φαντασίας και εν μέρει ο φόβος (ή μάλλον η βεβαιότητα) ότι το σχέδιο θα μπορούσε να απορριφθεί από ένα ή όλα τα αντιμαχόμενα μέρη. Αλλά ο κίνδυνος αυτός θα πρέπει να σταθμίζεται έναντι των κινδύνων της συνέχισης με την τρέχουσα, εντελώς ετοιμοθάνατη διπλωματική πορεία. Ένα σχέδιο ειρήνης θα μπορούσε τουλάχιστον να ρυθμίσει κάποιες παραμέτρους, να ανοίξει μια συζήτηση και να σπρώξει τα μέρη να αντιμετωπίσουν τις σκληρές, πρακτικές επιλογές που απαιτούνται για τον τερματισμό του πολέμου. Με τον καιρό, η Μόσχα και η Τεχεράνη θα μπορούσαν ακόμη και να φθάσουν να δουν την σύνεση σε αυτό.

Το να προωθηθεί ένα ειρηνευτικό σχέδιο για την Συρία είναι σίγουρα μια καλύτερη επιλογή από ένα παζάρι του διαβόλου με τους Ρώσους, κάτι που είναι απίθανο να αμβλύνει τον ενθουσιασμό του ISIS, ενώ θα κοστίζει στις Ηνωμένες Πολιτείες τα υπόλοιπα απομεινάρια της καλής θέλησης μεταξύ των Σουνιτών της περιοχής. Χωρίς όραμα για το τι θα μοιάζει πραγματικά η Συρία όταν τελειώσει η μάχη, η μάχη μπορεί απλά να μην τελειώσει ποτέ.

Copyright © 2015 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/syria/2015-09-29/putin-and-obama...