Μάζεψε τον εαυτό σου | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Μάζεψε τον εαυτό σου

Η Δύση χρειάζεται την «Ανάσχεση 2.0»
Περίληψη: 

Η ανάσχεση θα πρέπει να περιλαμβάνει μια συνεχή προσπάθεια να εμπλακούν οι Ρώσοι, κάνοντας σαφή τα οφέλη των ανοιχτών κοινωνιών και της αγαστής συνεργασίας. Η Ουάσιγκτον θα πρέπει επίσης να είναι ανοικτή σε διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν, ακόμη και αν πρέπει επίσης να είναι προσεκτική για να μην επιτρέψει στο Κρεμλίνο να την εκμεταλλευτεί.

Ο GREGORY FEIFER είναι ο συγγραφέας του βιβλίου με τίτλο Russians: The People Behind the Power [1].

Όταν ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν απαγόρευσε τις εισαγωγές τροφίμων από την Ευρώπη [2] πέρυσι, ως απάντηση προς τις Δυτικές κυρώσεις κατά των δράσεων της Μόσχας στην Ουκρανία [3], πολλοί πίστευαν ότι παραβίαζε ένα κρίσιμο κοινωνικό συμβόλαιο με τον ρωσικό λαό. Στην πραγματικότητα, ο περιορισμός των ελευθεριών των καταναλωτών ενίσχυσε την δημοτικότητά του με το να αγγίξει τους βαθείς συνειρμούς της ρωσικής ψυχής [4]. Δεν υποσχόταν μόνο να αποκαταστήσει την προηγούμενη θέση της χώρας του ως υπερδύναμης ˙ προκαλώντας στέρηση τύπου Σοβιετικής εποχής [5] σηματοδότησε ότι μπορεί όντως να το καταφέρει στην πραγματικότητα.

Τώρα ο Πούτιν έχει εστιάσει το βλέμμα του στην Συρία [6]. Μετά από δεκαετίες άσφαιρων απειλών για τις αμερικανικές στρατιωτικές επεμβάσεις, οι Ρώσοι τώρα δίνουν την δική τους παράσταση στην Μέση Ανατολή. Όμως, τα διαδεδομένα βίντεο των ρωσικών πυραύλων να εκτοξεύονται από πολεμικά σκάφη στην Κασπία Θάλασσα αποτελούν κάτι περισσότερο από ισχυρό συμβολισμό. Η πρώτη σημαντική στρατιωτική επίθεση της Μόσχας πέρα από τα παλιά σύνορα της Σοβιετικής Ένωσης έχει ανοίξει ένα νέο κεφάλαιο στην μετα-κομμουνιστική εποχή της, ένα κεφάλαιο που θέτει μια αυξανόμενη απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια [7].

Κάποιοι στην Δύση έχουν προτρέψει για συνεργασία [8] με ένα καθεστώς που βλέπει την δική του δύναμη ως αντιστρόφως ανάλογη προς την επιρροή εκείνων που έχει χαρακτηρίσει ως αντιπάλους. Αυτό ακριβώς είναι που θέλει ο Πούτιν, ακολουθώντας την λογική των Σοβιετικών τεχνασμάτων μηδενικού αθροίσματος. Η προσφορά της Μόσχας για κοινή δράση στο πλαίσιο ενός συνασπισμού κατά της τρομοκρατίας [9] αποσκοπεί στη νομιμοποίηση των δράσεών της, παγιδεύοντας τις Δυτικές χώρες σε ένα πλαίσιο δικής της [ρωσικής] επινόησης. Όντας περισσότερο από απλά δύσκολο να δεσμευτεί, το Κρεμλίνο βλέπει την εξωτερική πολιτική [10] ως έναν διαγωνισμό εξαπάτησης και επιθετικότητας στον οποίο η διαπραγμάτευση και ο συμβιβασμός αντιπροσωπεύουν αδυναμία. Αλλά πόσο πολύ ο νέος Ψυχρός Πόλεμος του Πούτιν [11] αντικατοπτρίζει πράγματι τον προηγούμενο; Μπορεί ο εικοστός αιώνας να προσφέρει διδάγματα για την αντιμετώπιση της Ρωσίας σήμερα;

Ο Αμερικανός διπλωμάτης, George Kennan [12], ο αρχιτέκτονας της εδώ και δεκαετίες ανασχετικής πολιτική (policy of containment) της Ουάσιγκτον, πίστευε ότι ο αρχικός ψυχροπολεμικός μαχητής της Μόσχας, Ιωσήφ Στάλιν, χρειαζόταν την εχθρική καπιταλιστική περικύκλωση προκειμένου να δικαιολογήσει εγχωρίως την ολοκληρωτική εξουσία του. Στο σπερματικό άρθρο του τού 1947 «Οι πηγές της σοβιετικής συμπεριφοράς» που δημοσιεύθηκε στις σελίδες του Foreign Affairs, ο Kennan πρότεινε την ανάσχεση [13] ως μια μετρημένη, διπλωματική εναλλακτική της στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Παρά το γεγονός ότι αργότερα θα θρηνήσει για το πώς ερμηνεύτηκαν και εφαρμόστηκαν οι προτροπές του [14], οι προβλέψεις του Kennan σχετικά με το ενδεχόμενο μαλάκωμα και την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης [15] αποδείχθηκαν σωστές, και η λεπτή σοφία του σχετικά με τον περιορισμό της Μόσχας παραμένει επίκαιρη και σήμερα.

Το καθεστώς του Πούτιν δεν μπορεί να συγκριθεί με του Στάλιν [16] στο βαθμό του αυταρχισμού και της βίας. Αλλά η διεισδυτική ανατομή του Kennan στην σταλινική εξωτερική πολιτική ισχύει και για τον Πούτιν σχεδόν λέξη προς λέξη. Με βάση το «μακρύ τηλεγράφημα» [17] που συνέγραψε ως αναπληρωτής επικεφαλής της [αμερικανικής διπλωματικής] αποστολής στην Μόσχα το προηγούμενο έτος, το άρθρο με την υπογραφή «X» χαρακτήριζε τον κομμουνισμό ως «δικαιολογία για τον ενστικτώδη φόβο της Σοβιετικής Ένωσης για τον έξω κόσμο, για την δικτατορία χωρίς την οποία δεν ξέρουν πώς να κυβερνήσουν ... είναι το φύλλο συκής του ηθικού και πνευματικού [αυτο]σεβασμού τους». Ο Kennan πίστευε ότι η ΕΣΣΔ θα επεδίωκε να επεκταθεί [18] όπου μπορούσε. Κατανοώντας μόνο την λογική της βίας, το Κρεμλίνο δεν θα διαπραγματευθεί καλή τη πίστη. Ωστόσο, έγραψε, «αν βρει αξεπέραστα εμπόδια στην πορεία του, τα αποδέχεται φιλοσοφικά και διευθετεί τον εαυτό του απέναντί τους».

26102015-1.jpg

Ένας άνδρας της τιμητικής φρουράς ανοίγει την πόρτα καθώς ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν (R) εισέρχεται σε μια αίθουσα για να παραστεί σε συνάντηση με τα μέλη του Προεδρικού Συμβουλίου για την Κοινωνία των Πολιτών και των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Κρεμλίνο, την 1η Οκτωβρίου 2015. YURI KOCHETKOV / REUTERS
--------------------------------

Η ad-hoc ιδεολογία του Πούτιν είναι ο εθνικισμός [19], τριγυρισμένος από μια απομίμηση κομμουνιστικών και τσαρικών συμβόλων για να νομιμοποιήσει το διεφθαρμένο αυταρχικό καθεστώς του. Η υπερήφανη επιμονή του ότι ποτέ δεν παραιτήθηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα [20] δεν είναι ασήμαντη: Στην εγχώρια όσο και την εξωτερική πολιτική, προσπαθεί να διαπραγματευτεί μια λεπτή γραμμή, επαναχαράσσοντας τα βήματα των Σοβιετικών προκατόχων του χωρίς να υποπέσει στα σφάλματα που κατακρήμνισαν την ΕΣΣΔ [21 ]. Οι Ρώσοι μπορεί να μην είναι σε θέση να αγοράσουν γαλλικό [τυρί] μπρι, αλλά ο καθένας με κάποια επιφάνεια μπορεί ακόμα να επιβιβαστεί σε ένα αεροπλάνο για το Παρίσι. Το Κρεμλίνο πολεμά δια πληρεξουσίων και πάλι, αλλά αυτή την φορά, υπολογίζει, δεν θα αντιμετωπίσει τον κίνδυνο της περιχαράκωσης που κράτησε χαμηλά τον Κόκκινο Στρατό στο Αφγανιστάν [22].