Επανεκκινώντας την οικονομία του Ιράν | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Επανεκκινώντας την οικονομία του Ιράν

Τι πρέπει να κάνει η Τεχεράνη για να διορθώσει τα οικονομικά της

Παρά το γεγονός ότι η ιρανική οικονομία εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους [φυσικούς] πόρους, ήταν σε θέση να χρησιμοποιήσει το ανθρώπινο δυναμικό της για την ανάπτυξη εγχώριων βιομηχανικών και μεταποιητικών μονάδων, όπως αυτοκινητοβιομηχανία, κατασκευές, αεροδιαστημική, τηλεπικοινωνίες, εργαλειομηχανές και πετροχημικά. Το 2009, το Ιράν έγινε η 11η μεγαλύτερη αυτοκινητοβιομηχανία στον κόσμο, παράγοντας με επιτυχία περισσότερα από 1,6 εκατομμύρια οχήματα [29]. Η κατάταξη αυτή έχει τοποθετήσει την αυτοκινητοβιομηχανία του Ιράν πάνω από ορισμένες χώρες στον αναπτυσσόμενο κόσμο, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο (13η) και η Ιταλία (24η). Με χιλιάδες μηχανικούς να σχεδιάζουν τα εθνικά οχήματα, η αυτοκινητοβιομηχανία είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος τομέας της οικονομίας μετά τον πετρελαϊκό, και προσφέρει μια σημαντική ευκαιρία απασχόλησης για τον νεαρό πληθυσμό του Ιράν [30]. Η μετα-επαναστατική κυβέρνηση, ήδη από το ξεκίνημά της στα τέλη της δεκαετίας του 1980, έχει προσπαθήσει να αναπτύξει ένα Ιράν που δεν θα είναι μόνο σε θέση να παράγει αγαθά, αλλά και να γίνει σημαντικός εξαγωγέας στην παγκόσμια οικονομία. Μέχρι στιγμής, οι εξαγωγές του Ιράν έχουν σε μεγάλο βαθμό περιοριστεί στον τομέα της ενέργειας. Αλλά η ικανότητα του Ιράν στις βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και επιστημών αιχμής, όπως η έρευνα των βλαστικών κυττάρων και η νανοτεχνολογία, αντιπροσωπεύουν την υπόσχεση για την δημιουργία οικονομικής ανάπτυξης, ιδιαίτερα καθώς οι κυρώσεις θα εξακολουθούν να γίνονται πιο ήπιες [31].

ΜΙΑ ΔΙΕΞΟΔΟΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΦΕΣΗ

Για να βρεθεί μια γρήγορη διέξοδος από την ύφεση του Ιράν, ο Rouhani καλά θα κάνει να επικεντρωθεί σε άλλες αγορές εκτός του πετρελαίου, δεδομένου ότι υπάρχουν πολλοί κίνδυνοι και παγίδες που σχετίζονται με την εξάρτηση από το πετρέλαιο, συμπεριλαμβανομένων των διακυμάνσεων των τιμών και του τεράστιου ρίσκου και των αβεβαιοτήτων που συνδέονται με τον αναπτυξιακό σχεδιασμό. Η οικοδόμηση μιας οικονομίας που να επικεντρώνεται στην εξαγωγή εμπορευμάτων εκτός του πετρελαίου και στα μη πετρελαϊκά έσοδα ήταν δύσκολη όταν εφαρμοζόταν το καθεστώς των κυρώσεων. Τώρα, όμως, που οι κυρώσεις που αρθούν σταδιακά, οι ιρανικές εξαγωγές αγαθών εκτός καυσίμων είναι βέβαιο ότι θα αυξηθούν [8].

24112015-2.jpg

Άνδρες κοιτούν τις εφημερίδες σε έναν περίπτερο στο κέντρο της Τεχεράνης, στις 24 Αυγούστου 2015. DARREN STAPLES / REUTERS
----------------------

Όλα αυτά δεν θα είναι απαραιτήτως εύκολα για τον Rouhani. Το πετρέλαιο, από μόνο του, είναι συνήθως το κύριο εμπόδιο για την επιτυχή εξαγωγή μεταποιητικών προϊόντων. Δεδομένου ότι το πετρέλαιο είναι εντάσεως κεφαλαίου και δεδομένου ότι εγχέει τεράστια έσοδα σε μια οικονομία, προκαλεί αύξηση των δεικτών του εγχώριου πληθωρισμού σε σύγκριση με τα ποσοστά εισαγόμενου πληθωρισμού. Ως αποτέλεσμα, τα κέρδη για τους εξαγωγείς μειώνονται καθώς οι μισθοί αυξάνονται ταχύτερα από την αξία των εξαγωγών της χώρας. Αυτό αποδυναμώνει τα κίνητρα για τους κατασκευαστές να παράγουν εμπορεύματα για εξαγωγή, δεδομένου ότι οι συναλλαγματικές ισοτιμίες δεν ευνοούν κάτι τέτοιο. Η ίδια η αφθονία των φυσικών αποθεμάτων εντάσεως κεφαλαίου, όπως το πετρέλαιο, κάνει τους άλλους τομείς λιγότερο προσοδοφόρους μέσα από μια απλή σύγκριση. Η επίτευξη της σωστής ισορροπίας ανάμεσα στην βιομηχανία και στις εξαγωγές πετρελαίου, ωστόσο, μπορεί να μετριάσει αυτές τις επιπτώσεις. Παρά το γεγονός ότι το καθεστώς των κυρώσεων στο Ιράν (και η επακόλουθη έλλειψη συναλλάγματος που ακολούθησε) έσπειρε τον όλεθρο στην ιρανική αγορά συναλλάγματος, βοήθησε τα ιρανικά προϊόντα να γίνουν πιο ανταγωνιστικά, καθώς η υποτίμηση του νομίσματος τα έκανε φθηνότερα στην διεθνή αγορά [32].

Για να επωφεληθεί το Ιράν από αυτές τις τάσεις, η κυβέρνηση Rouhani πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να διαφοροποιήσει την ιρανική οικονομία και να ενισχύσει τους παραγωγικούς και βιομηχανικούς τομείς της. Η κυβέρνηση θα πρέπει επίσης να προωθήσει την εξαγωγή εμπορευμάτων εκτός του πετρελαίου, ακολουθώντας τα μοντέλα χωρών όπως η Κίνα, η Μαλαισία, η Νότια Κορέα και η Ταϊβάν. Οι ενεργειακές βιομηχανίες είναι υψηλής έντασης τεχνολογίας και δεν παρέχουν άφθονες ευκαιρίες απασχόλησης σε ένα νεαρό εργατικό δυναμικό. Οι βιομηχανίες εντάσεως εργασίας, καθώς και οι τομείς των υπηρεσιών όπως η τεχνολογία των πληροφοριών, θα πρέπει να στερεοποιηθούν. Ο Rouhani πρέπει να καλέσει τις επιτροπές των κρατικά κατευθυνόμενων βιομηχανιών και οργανισμών να παράσχουν στους Ιρανούς επιχειρηματίες και κατασκευαστές δημοσιονομικούς πόρους και κεφάλαια, και εκείνος θα πρέπει να ενισχύσει την χρηματοπιστωτική στήριξη και προστασία για τις επιχειρήσεις που δίνουν έμφαση στην εξαγωγή εμπορευμάτων στο εξωτερικό.

Η διαφαινόμενη δέσμευση του Rouhani για την άρση του Ιράν από την ύφεση μέσω «εργαλείων» εκτός του πετρελαϊκού τομέα είναι ένα καθησυχαστικό σημάδι. Για την πραγματοποίηση των σχεδίων ανάπτυξης της χώρας και των φιλοδοξιών της, έχει διορίσει τους πιο ικανούς, ειδικούς και τεχνοκρατικούς υπουργούς στην σύγχρονη ιστορία του Ιράν. Οι πυρηνικές διαπραγματεύσεις και η συμφωνία ήταν από μόνα τους στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η γραφειοκρατία του Ιράν είναι ικανή να δημιουργήσει μια ευνοϊκό επιχειρηματικό και επενδυτικό κλίμα τόσο για εγχώριους όσο και ξένους επιχειρηματίες. Γαλλικές και γερμανικές εταιρείες βρίσκονται ήδη στο δρόμο τους για να κάνουν επιχειρήσεις στο Ιράν [33] και άλλοι σύντομα θα ακολουθήσουν.