Η μαγεία της Μέρκελ | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η μαγεία της Μέρκελ

Δέκα χρόνια και συνεχίζει ακούραστα
Περίληψη: 

Σε έναν κόσμο που αγαπά να δοξολογεί τις διασημότητες και είναι γοητευμένος από τους πολιτικούς-αλεξικέραυνα, η Μέρκελ είναι μετρημένη και ορθολογική. Το στυλ της χαρακτηρίζεται καλύτερα από το χαϊδευτικό Mutti δηλαδή Μαμά, και είναι ίσως περισσότερο γνωστή ως... βαρετή. Οπότε, πώς τα καταφέρνει;

Η CLAIRE GREENSTEIN είναι υποψήφια διδάκτωρ Συγκριτικής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας στο Chapel Hill και συνεργάτης την περίοδο 2015–16 στο Berlin Program for Advanced German and European Studies στο Freie Universität Berlin.
Ο BRANDON TENSLEY είναι υπότροφος του Luce για την περίοδο 2015–16 στην Ταϊλάνδη. Ήταν υπότροφος του Fulbright την περίοδο 2012–13 στην Γερμανία.

Στις 22 Νοεμβρίου, η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ [1] γιόρτασε δέκα χρόνια στην εξουσία. Στα χρόνια της στο τιμόνι της πιο ισχυρής χώρας και οικονομίας της Ευρώπης, έχει επιδείξει μια αξιοσημείωτη ικανότητα να ηγείται όταν πολλοί από τους ομολόγους της φαίνονταν ανήμποροι, συγκλονισμένοι από τα τρέχοντα γεγονότα. Πιο πρόσφατα, μετά τις καταστροφικές επιθέσεις στο Παρίσι στις 13 Νοεμβρίου, των οποίων το Ισλαμικό Κράτος, επίσης γνωστό ως ISIS, ανέλαβε αργότερα την ευθύνη, η Μέρκελ διακήρυξε αποφασιστικά ότι «Η ελευθερία είναι ισχυρότερη από τον τρόμο» και δεσμεύτηκε να συστρατευθεί με την γαλλική κυβέρνηση στο ξερίζωμα των επιτιθέμενων. Με λίγα λόγια, όπως θα μπορούσε να αναμένεται από κάποιον που είναι φιλικός προς το ευρωπαϊκό εγχείρημα, η Μέρκελ αντέδρασε στην τραγωδία στο Παρίσι με μια έκκληση για μεγαλύτερη αλληλεγγύη μεταξύ της Ευρώπης και των συμμάχων της.

Ακόμη και πριν από τις επιθέσεις στο Παρίσι, η Μέρκελ κατάφερε να παραμείνει στην εξουσία κατά την διάρκεια μιας δεκαετίας που είδε την μεγαλύτερη οικονομική ύφεση στην Δύση μετά την Μεγάλη Ύφεση. Έχει μοχλεύσει τον απρόθυμο σεβασμό του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν στο πρόσωπό της για να βοηθήσει στην αποκλιμάκωση της σύγκρουσης στην Ουκρανία και σχεδόν μόνη της μεταξύ των δυνάμεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αντιμετώπισε αυτό που τα Ηνωμένα Έθνη υπολογίζουν ως την χειρότερη προσφυγική κρίση από το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η Μέρκελ βοήθησε την Γερμανία, τον απρόθυμο ηγεμόνα της Ευρώπης [2], να εδραιωθεί ως μια χώρα που μπορεί να ηγηθεί κατά την διάρκεια μιας κρίσης. Και αυτά για να μην πούμε τίποτα για την ικανότητά της να κρατά την ΕΕ συνεκτική σε μια στιγμή που το μέλλον της δύσκολα φαίνεται σίγουρο.

Στην Γερμανία, μόνο ο καγκελάριος Χέλμουτ Κολ και ο Κόνραντ Αντενάουερ είχαν μακρύτερη θητεία. Και στην περιοχή, μια τέτοια σταθερότητα είναι σχεδόν ανήκουστη [3]˙ η Ευρώπη είναι γνωστή για τις κοινοβουλευτικές δημοκρατίες και τις βραχύβιες κυβερνήσεις συνασπισμού. Οπότε, πώς το κατάφερε η Μέρκελ;

ΜΙΑ ΔΙΑΣΗΜΟΤΗΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΔΟΞΑΖΕΤΑΙ

Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η δημοτικότητα της Μέρκελ στηρίζεται στην ισχυρή οικονομική απόδοσή της. Πράγματι, στην πάνω από δεκαετία-μακρά θητεία της, το ΑΕΠ [4] και ο ρυθμός ανάπτυξης του ΑΕΠ της χώρας [5] έχουν αυξηθεί σημαντικά, και το ποσοστό ανεργίας έχει μειωθεί [6]. Αλλά η δημοτικότητά της δεν μπορεί να εξηγηθεί τόσο εύκολα. Το 2009, η Γερμανία είδε μια οικονομική συρρίκνωση [5] κατά 5,6%, και μια απότομη πτώση [7] στον κρίσιμο τομέα των εξαγωγών, και μια άνοδο [8] του ποσοστού ανεργίας των νέων. Όμως, ένας εξωτερικός παρατηρητής δεν θα ήταν σε θέση να πει ότι η Γερμανία ήταν σε ύφεση κοιτάζοντας τα ποσοστά αποδοχής της Μέρκελ, τα οποία αυξήθηκαν [9] από 63% το 2008 στο 67% το 2009. Αν και δεν είναι «πουτινικά» (τα ποσοστά του είναι στο 89%) ή μόνιμα (η δημοτικότητα της Μέρκελ βρίσκεται σήμερα σε χαμηλό τεσσάρων ετών [10] στο 54%), αυτά είναι επίπεδα ποσοστών αποδοχής που ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα μπορεί μόνο να ονειρεύεται, ακόμη και σε έναν χρόνο που η αμερικανική οικονομία είναι στο κατώφλι της πλήρους απασχόλησης.

02122015-1.jpg

Η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ και η δήμαρχος του Παρισιού Anne Hidalgo κρατούν από ένα λευκό τριαντάφυλλο, καθώς αποτίνουν τιμή στα θύματα των επιθέσεων της 13ης Νοεμβρίου στο Παρίσι, στις 25 Νοεμβρίου 2015. ETIENNE LAURENT / REUTERS
----------------------------------

Σε έναν κόσμο που αγαπά να δοξολογεί τις διασημότητες και είναι γοητευμένος από τους πολιτικούς-αλεξικέραυνα, η Μέρκελ είναι μετρημένη και ορθολογική. Το στυλ της χαρακτηρίζεται καλύτερα από το χαϊδευτικό Mutti (ή «μαμά»), και είναι ίσως περισσότερο γνωστή ως... βαρετή [11]. Ομιλίες της είναι νηφάλιες, όχι ζωηρές. Οι πολιτικές της ορίζονται από μετριοπάθεια, όχι φιλοδοξία. Ακόμη και οι φυσικές ιδιομορφίες της υπονοούν έναν εντελώς πρακτικό χαρακτήρα. Κάποτε εξήγησε ότι υιοθέτησε την χαρακτηριστική χειρονομία της, «το διαμάντι της Μέρκελ», στο οποίο στέκεται με τα χέρια τοποθετημένα σταθερά μπροστά στον θώρακα της, καθώς αντιτείνει τα δάχτυλά των χεριών της, επειδή την βοηθά με την στάση [του σώματός] της [12] και της δίνει κάτι να κάνει με τα χέρια της [13]. Ορθολογική, ναι. Συναρπαστική, όχι. Αλλά δουλεύει σε μια χώρα που διψά για σταθερότητα.

02122015-2.jpg

Το "διαμάντι" της Μέρκελ. FABRIZIO BENSCH / REUTERS
-----------------------------

Πράγματι, η Μέρκελ έγινε ο ηγέτης του κόμματός της, της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU), όταν ήταν σε κρίση και αναζητούσε απεγνωσμένα σταθερότητα. Ένα σκάνδαλο που ενέπλεκε τον πρώην καγκελάριο Κολ και τον πρώην πρόεδρο του κόμματος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σε παράνομη χρηματοδότηση στα τέλη του 1990 έριξε το κόμμα σε αναταραχή και οδήγησε στην αναζήτηση ενός νέου ηγέτη. Παρότι η Μέρκελ ήταν νεοφερμένη στην πολιτική σκηνή του CDU, το 1999, έγραψε ένα άρθρο γνώμης στην εφημερίδα Frankfurter Allgemeine Zeitung καλώντας το κόμμα να αποχωριστεί από τον Σόιμπλε. Το άρθρο της ταρακούνησε το κόμμα και μέσα σε λίγους μήνες στέφθηκε πρόεδρος του CDU. Σταθερά άρχισε να κατακτά την κεντρική θέση στην γερμανική πολιτική.