Ο «τσαβισμός» σε κομμάτια

Ο πρόεδρος της Βενεζουέλας, Nicolas Maduro, δεν είχε ποτέ την ευκαιρία να μετακομίσει στο επίσημο προεδρικό μέγαρο της χώρας του, το οποίο εξακολουθεί να κατοικείται από την κόρη του προκατόχου του [1], του εκλιπόντος Ούγκο Τσάβες. Και μετά την χθεσινή συντριπτική εκλογική ήττα [2], οι πιθανότητες είναι ότι ο Maduro ποτέ δεν θα χρειαστεί να καλέσει τους μεταφορείς. Οι προοπτικές του να ολοκληρώσει την θητεία του, η οποία λήγει το 2019, γίνονται ισχνότερες μέρα με τη μέρα.

«Δεν είμαι σίγουρος αν ο Μαδούρο μπορεί να επιβιώσει από αυτό», μου είπε η Vanessa Neumann, μια ανώτερη συνεργάτις στο Ινστιτούτο Ερευνών Εξωτερικής Πολιτικής. «Αντιμετωπίζει απειλή από την αντιπολίτευση καθώς και [απειλή από] ένα ανακτορικό πραξικόπημα. Του δίνω λιγότερο από 50% πιθανότητες να ολοκληρώσει την θητεία του». Ένας Μαδούρο με το πρόσωπο σταχτί αναγνώρισε την ήττα νωρίς χθες το πρωί, λέγοντας ότι το Ενωμένο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Βενεζουέλας (PSUV) θα αποδεχθεί τα αποτελέσματα, τα οποία είχαν προβλεφθεί από τις περισσότερες δημοσκοπήσεις.

Σύμφωνα με το Εθνικό Εκλογικό Συμβούλιο, ο συνασπισμός της Δημοκρατικής Ενότητας (γνωστός από το ισπανικό αρκτικόλεξο MUD), κέρδισε τουλάχιστον 99 από τις 167 έδρες στην Εθνοσυνέλευση. Το PSUV κέρδισε 46, και 22 παραμένουν πολύ κοντά στο όριο. Το MUD κέρδισε περίπου το 58% των ψήφων που έχει καταμετρηθεί μέχρι σήμερα, με το PSUV να ακολουθεί με 42%.

Το Εκλογικό Συμβούλιο αναμένεται να ανακοινώσει τα πλήρη αποτελέσματα αργότερα. Εάν το MUD κερδίσει 112 έδρες, το κόμμα θα έχει μια ενισχυμένη πλειοψηφία, η οποία θα του επιτρέψει να αναθεωρήσει το σύνταγμα της Βενεζουέλας [3] και να αρχίσει τις διαδικασίες για την διεξαγωγή δημοψηφίσματος ανάκλησης κατά του Maduro. Ακόμα και με 99 έδρες, το κόμμα θα είναι σε θέση να περάσει ένα νόμο αμνηστίας για να απελευθερώσει τους πολιτικούς κρατούμενους και να θέσει τη νομοθετική ατζέντα.

«Η χώρα θέλει να αλλάξει, και αυτή η αλλαγή αρχίζει σήμερα», είπε ο ηγέτης του MUD, Jesus Torrealba, στους επευφημούντες υποστηρικτές του αφότου ο Maduro παραδέχθηκε [την ήττα]. «Εμείς δεν θα διώξουμε [ποινικά] ούτε θα καταδικάζουμε εκείνους που σκέφτονται διαφορετικά από ό, τι εμείς». Έξω από τα κεντρικά γραφεία του MUD, περιχαρείς υποστηρικτές άναβαν βεγγαλικά και πατούσαν τις κόρνες των αυτοκινήτων.

Ο Humberto Lopez, γνωστός ως «Ελ Τσε», αντιδρά καθώς ο πρόεδρος του Εθνικού Εκλογικού Συμβουλίου Tibisay Lucena ανακοινώνει τα επίσημα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών στο Καράκας, στις 7 Δεκεμβρίου 2015. MARCO BELLO / REUTERS
--------------------------------

Η νίκη του MUD, η οποία είχε προβλεφθεί [4] από τις περισσότερες δημοσκοπήσεις, αν και με πολύ χαμηλότερα περιθώρια, κατάφερε ένα πλήγμα στον «τσαβισμό» [5], το κοινωνικό κίνημα που δημιουργήθηκε από τον Τσάβες. Ήταν επίσης το πιο πρόσφατο χτύπημα εναντίον αριστερών καθεστώτων στην περιοχή, μετά την εκλογή ενός συντηρητικού επιχειρηματικού ηγέτη στην Αργεντινή και τις κινήσεις για να καθαιρεθεί η πρόεδρος της Βραζιλίας [6].

Κατά κάποιο τρόπο, η δυνητική ήττα του Maduro είχε τεθεί σε κίνηση πολύ πριν από τις εκλογές. Διαλεγμένος από τον Τσάβες για να τον διαδεχθεί μετά τον θάνατό του, πάντα θεωρείτο ως μια επιλογή έκπληξη. Πρώην οδηγός λεωφορείου και ηγέτης σωματείου, ο Maduro ξεχώρισε ως εκπρόσωπος των φτωχών και της εργατικής τάξης της χώρας. Στην πραγματικότητα, μέρος της ελκυστικότητάς του ήταν ότι δεν αποτελούσε απειλή για τον Τσάβες όσο εκείνος ήταν ακόμη ζωντανός, σε αντίθεση με άλλους πιθανούς διαδόχους. Είχε επίσης την ευλογία των αδελφών Κάστρο της Κούβας, ένα άλλο σημαντικό θέμα, μου είπε η Susan Kaufman Purcell, διευθύντρια του Κέντρου για την Πολιτική του Ημισφαιρίου, του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι.

«Είναι πλήρως επαναστατικός, ένας άνθρωπος με μεγάλη εμπειρία παρά το νεαρόν της ηλικίας του, με μεγάλη αφοσίωση και ικανότητα για εργασία», δήλωσε ο Τσάβες όταν ονομάτισε τον Maduro ως διάδοχό του [7]. Ο Τσάβες κάλεσε επίσης τους υποστηρικτές του να υποστηρίξουν τον Maduro ώστε να συνεχίσει την επανάσταση.

Ο Maduro προσπάθησε να μιμηθεί τον μέντορά του, επικαλούμενος το όνομά του σε κάθε ευκαιρία. Αλλά συχνά έκανε λάθη και γκάφες, κάποτε ακόμα και λέγοντας ότι ο θανών Τσάβες είχε εμφανιστεί σ’ αυτόν με την μορφή ενός πουλιού, τιτιβίζοντάς του συμβουλές. Ο Maduro, ο οποίος εμφανιζόταν ως «γιος του Τσάβες», δεν θα μπορούσε να ανταγωνιστεί το ζωηρό ύφος ομιλίας και το επικοινωνιακό χάρισμα του προκατόχου του.

Τα πράγματα χειροτέρεψαν τις τελευταίες εβδομάδες, όταν δύο συγγενείς της συζύγου του συνελήφθησαν στην Αϊτή υπό κατηγορίες ότι προσπαθούσαν να πουλήσουν κοκαΐνη σε μυστικούς πράκτορες των ΗΠΑ. Το ζευγάρι είναι τώρα στη Νέα Υόρκη, περιμένοντας να δικαστεί.

Αλλά η τιμωρία της Κυριακής ήταν πολύ μεγαλύτερη από ό, τι θα μπορούσε να είχε προβλεφθεί από την έλλειψη χαρίσματος και από το σκάνδαλο.

Ο ηγέτης της αντιπολίτευσης της Βενεζουέλας Henrique Capriles χαμογελά καθώς προσέρχεται για μια συνέντευξη Τύπου στο Καράκας, στην Βενεζουέλα, στις 7 Δεκεμβρίου 2015. NACHO DOCE / REUTERS
-------------------------------

«Το κλειδί για την ανατροπή του ήταν η οικονομία», μου είπε η Purcell. «Η πάνω από 50% πτώση της τιμής του πετρελαίου έχει χτυπήσει σκληρά την οικονομία». Πράγματι, η Βενεζουέλα διαθέτει τα μεγαλύτερα παγκοσμίως αποθέματα πετρελαίου, αλλά παλεύει για να αυξήσει την παραγωγή της. Οι πωλούμενες ποσότητες πετρελαίου αντιπροσωπεύουν το 95% του σκληρού συναλλάγματος της χώρας, ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός σε μια χώρα που εισάγει το 70% των προϊόντων που καταναλώνει.