Το επόμενο μέτωπο κατά του ISIS

Τις τελευταίες εβδομάδες, μια σειρά Αμερικανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων έχουν προειδοποιήσει ότι είναι επικείμενες στρατιωτικές επιχειρήσεις για να σταματήσει η έρπουσα προέλαση του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) [1] στο θρυμματισμένο βορειο-αφρικανικό κράτος της Λιβύης. Από το καλοκαίρι του 2014, το ISIS έχει αξιοποιήσει ένα κενό διακυβέρνησης και έναν φραξιονιστικό εμφύλιο πόλεμο στην Λιβύη [2] για να επεκτείνει αυτό που κάποτε ήταν απλά ένα πάτημα, σε μια σταθερή βάση. Έχει συγκρούστηκε με, και σε ορισμένες περιοχές έχει εκτοπίσει, παλαιότερες τζιχαντιστικές ομάδες που συνδέονται με την αλ Κάιντα. Έχει χρησιμοποιήσει την ανομία της Λιβύης για να προσελκύσει ξένους νεοσύλλεκτους, να πραγματοποιήσει εκπαίδευση και να σχεδιάσει επιχειρήσεις στο εξωτερικό. Το ISIS ελέγχει τώρα [3] την κεντρική παραλιακή πόλη της Σύρτης και επιτίθεται στις κοντινές εγκαταστάσεις πετρελαιοειδών για να εμποδίσει τα τόσο αναγκαία έσοδα από το να φτάσουν στην κεντρική τράπεζα της Λιβύης. Και ίσως το πιο ανησυχητικό, Αμερικανοί αξιωματούχοι δήλωσαν πρόσφατα ότι το ISIS έχει στείλει εκατοντάδες μαχητές από το Ιράκ [4] και την Συρία [5] στην Λιβύη σε μια υπολογισμένη εναλλακτική στρατηγική˙ ο συνολικός αριθμός μαχητών του ISIS στην Λιβύη εκτιμάται μεταξύ 3.000 και 6.500 ατόμων.

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η παρουσία του ISIS απαιτεί μια βίαιη αντίδραση, πάνω απ’ όλα από τους ίδιους τους Λίβυους, υποστηριζόμενους από Δυτική βοήθεια. Αυτή η βοήθεια είναι πιθανό να περιλαμβάνει δυνάμεις ειδικών επιχειρήσεων -που σύμφωνα με πληροφορίες είναι ήδη στο έδαφος- διασυνδεόμενες, εκπαιδεύοντας και παρέχοντας συμβουλές σε λιβυκές μονάδες, και υποστηριζόμενες από αεροσκάφη που χρησιμοποιούν βλήματα ακριβείας. Αλλά αυτή η προσέγγιση έχει μεγάλους κινδύνους. Η Δύση πρέπει να προχωρήσει προσεκτικά, αλλιώς θα μπορούσε να επιδεινώσει τα πολιτικά ρήγματα της Λιβύης [6], να ενθαρρύνει τους τοπικούς πολέμαρχους ή να υπονομεύσει τις προσπάθειες για την αποκατάσταση μιας ενιαίας κυβέρνησης και να θέσει τις βάσεις για έναν συνεκτικό και πολιτικά ελεγχόμενο στρατό. Οποιαδήποτε στρατηγική για την αντιμετώπιση του ISIS πρέπει πρώτα να στοχεύει στην γεφύρωση των πολιτικών διαιρέσεων της Λιβύης [7] και την διοχέτευση βοήθειας κατά τρόπο που να προωθεί την συνεργασία μεταξύ των αντίπαλων δυνάμεων.

ΤΟ ΑΠΟΤΥΧΗΜΕΝΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΗΣ ΛΙΒΥΗΣ

Για τους Λίβυους όπως και για τις Δυτικές κυβερνήσεις, το μεγαλύτερο εμπόδιο για την αντιμετώπιση του ISIS είναι το διαλυμένο κράτος της Λιβύης. Για το προηγούμενο ενάμιση έτος, η χώρα έχει χωριστεί σε δύο χαλαρούς αστερισμούς πολιτικών παρατάξεων και ενόπλων παραγόντων. Ο πρώτος είναι ο συνασπισμός «Αυγή» με έδρα την Τρίπολη, ο οποίος αποτελείται από ισλαμιστές μαχητές και πολιτοφυλακές από το δυτικό τμήμα της χώρας. Ο δεύτερος είναι η ομπρέλα «Αξιοπρέπεια», η οποία έχει προέλθει από ανατολικές φυλές, φεντεραλιστές, ορισμένες δυτικές πολιτοφυλακές, και αξιωματούχους της εποχής Καντάφι που έχουν στρατολογηθεί σε έναν αυτοαποκαλούμενο «Λιβυκό Εθνικό Στρατό» με επικεφαλής τον στρατηγό Khalifa Hifter. Κατά το παρελθόν έτος, οι εσωτερικές διαμάχες για την εξουσία έχουν κατακερματίσει αυτές τις δύο ομάδες σε σημείο που υπάρχουν μόνο κατ’ όνομα. Ακόμη χειρότερα, αμφότερες έχουν επικεντρωθεί τόσο στην παρεμπόδιση των αντιπάλων τους από το να αποκτήσουν έδαφος, που έχουν επιτρέψει στο ISIS να επεκταθεί, συχνά με κυνικό τρόπο, χρησιμοποιώντας την παρουσία της τρομοκρατικής ομάδας για να κατηγορήσουν τους αντιπάλους τους για συμπαιγνία.

Στρατιώτες του Στρατού της Λιβύης επιδεικνύουν τις ικανότητές τους κατά την διάρκεια μιας στρατιωτικής παρέλασης αποφοίτησης στην Τρίπολη, στις 24 Δεκεμβρίου 2015. ISMAIL ZITOUNY / REUTERS
-----------------------------------

Εκπρόσωποι από τις δύο πλευρές υπέγραψαν πρόσφατα υπό την μεσολάβηση του ΟΗΕ μια συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης εθνικής ενότητας, η οποία, όπως ελπίζουν οι Δυτικοί αξιωματούχοι, θα εκδώσει σύντομα μια επίσημη πρόσκληση για στρατιωτική βοήθεια. Αλλά η συμφωνία ενότητας είναι εύθραυστη και ελλιπής, αφού προχώρησε μετά από Δυτικές πιέσεις παρά την αντίσταση από βασικούς τοπικούς φορείς. Το Συμβούλιο Προεδρίας, το εννεα-μελές εκτελεστικό όργανο που συστάθηκε από την συμφωνία, έχει αρχίσει να κλονίζεται πριν ακόμη καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση. Αν δεν μπορέσει να αποκτήσει την επίσημη υποστήριξη των δύο αντίπαλων νομοθετικών σωμάτων της Λιβύης και αναλάβει τα καθήκοντά της στην πρωτεύουσα, Τρίπολη, η κυβέρνηση ενότητας θα θεωρηθεί ευρέως ως μια Δυτική μαριονέτα.

Ακόμη και αν το Συμβούλιο Προεδρίας ξεπεράσει όντως τα αρχικά εμπόδια, ωστόσο, θα αντιμετωπίσει γρήγορα το δύσκολο έργο της αποκατάστασης της κεντρικής στρατιωτικής διοίκησης και της οικοδόμησης πιστών, ολοκληρωμένων μονάδων [8] από μια ποικιλία διαφορετικών ένοπλων παρατάξεων. Ένα βασικό εμπόδιο είναι η συνεχιζόμενη παρουσία του Hifter ως αρχηγού του Λιβυκού Εθνικού Στρατού. Το μπλοκ «Αυγή» επιμένει ότι πρέπει να φύγει˙ η αποτυχία της παράταξης «Αξιοπρέπεια» να τον απομακρύνει τροφοδοτεί τους αντίθετους προς το αντίπαλο στρατόπεδο και αποκλείει την δημιουργία μιας ενιαίας δομής διοίκησης στο πλαίσιο της νέας κυβέρνησης. Η χαλαρή συμμαχία της οποίας ηγείται ο Hifter είναι κι η ίδια γεμάτη με προσωπικές και φραξιονιστικές αντιπαλότητες: Η πλειοψηφία των δυνάμεών του στην Βεγγάζη δεν είναι ένστολοι στρατευμένοι αλλά ακανόνιστες πολιτοφυλακές της γειτονιάς και των φυλών. Εν τω μεταξύ, εξέχοντες αξιωματικοί του στρατού στην πρώτη γραμμή είναι αντίπαλοι του Hifter.