Η νέα κούρσα εξοπλισμών | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η νέα κούρσα εξοπλισμών

Συνδεσιμότητα και Ανταγωνισμός
Περίληψη: 

Η Κίνα έχει περισσότερους γείτονες από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Έχει τεταμένη και ακόμη και εχθρική ιστορία με κάποιες, και υποψίες για όλες. Όμως, η στρατηγική της επιλογή δεν ήταν ο πόλεμος, αλλά οι δρόμοι, οι σιδηρόδρομοι, οι αγωγοί και άλλες επενδύσεις.

Ο PARAG KHANNA είναι βασικός ερευνητικός συνεργάτης στην Σχολή Δημόσιας Πολιτικής Lee Kuan Yew στην Σιγκαπούρη. Είναι ο συγγραφέας, πιο πρόσφατα, του βιβλίου με τίτλο Connectography: Mapping the Future of Global Civilization (Penguin Random House, Απρίλιος 2016).

Στον εικοστό πρώτο αιώνα, οι κούρσες εξοπλισμών δεν είναι για τα όπλα αλλά για την συνδεσιμότητα -και οι Ηνωμένες Πολιτείες [1] χάνουν έδαφος. Στην καρδιά του ανταγωνισμού για την συνδεσιμότητα βρίσκονται οι υποδομές. Μεταξύ του 2005 και του 2012, για να συμβαδίσουν με την αστικοποίηση, την αύξηση των διεθνών ταξιδιών, την αύξηση του εμπορίου [2], την διασπορά των αλυσίδων εφοδιασμού και την αυξημένη εξάρτηση από τις διεθνείς [3] ψηφιακές υπηρεσίες, οι δαπάνες για τις υποδομές μεταφορών, ενέργειας και επικοινωνιών διπλασιάστηκαν από περίπου 2 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως γύρω στο 2005 στα 4 τρισεκατομμύρια το 2012. Ο αριθμός αυτός αναμένεται να αυξηθεί στα 9 τρισεκατομμύρια μέχρι το 2020.

Με τον κόσμο τώρα να διασχίζεται από ένα πλέγμα συνδέσεων, η εποχή των εδαφικών κατακτήσεων έχει σε μεγάλο βαθμό τελειώσει. Οι διεθνές συγκρούσεις έχουν μειωθεί˙ αντ’ αυτού, τα έθνη ανταγωνίζονται για να αποκτήσουν επιρροή στον διασυνδεδεμένο κόσμο.

ΔΕΣΜΟΙ ΠΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΝΟΥΝ

Η υπό κινεζική ηγεσία Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων (Asian Infrastructure and Investment Bank, AIIB) [4] είναι ένα από τα κύρια παραδείγματα της ανταγωνιστικής διασύνδεσης. Από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1990, διαδοχικά κύματα κινεζικών επενδύσεων σε υποδομές έχουν διαχυθεί στα πρώην σοβιετικά κράτη. Η Κίνα [5] διευθέτησε γρήγορα τις συνοριακές διαφορές (συνορεύει με περισσότερες μετα-σοβιετικές δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας από όσες η Ρωσία [6]), ενεργοποίησε τελωνειακές συμφωνίες, και ολοκλήρωσε πολλαπλούς αγωγούς πετρελαίου και φυσικού αερίου από την Κασπία Θάλασσα μέσω του Καζακστάν [7] και του Τουρκμενιστάν [8].

Η Κίνα έχει περισσότερους γείτονες από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Έχει τεταμένη και ακόμη και εχθρική ιστορία με κάποιες, και υποψίες για όλες. Όμως, η στρατηγική της επιλογή δεν ήταν ο πόλεμος, αλλά οι δρόμοι, οι σιδηρόδρομοι, οι αγωγοί και άλλες επενδύσεις. Η Κίνα αντιμετωπίζει φίλους και εχθρούς το ίδιο: Ως κατασκευαστικά σχέδια για υλοποίηση, ιδιοκτησία και λειτουργία.

Η Κίνα δεν θα ανταγωνιστεί τις Ηνωμένες Πολιτείες στην στρατιωτική ισχύ οποτεδήποτε σύντομα, αλλά έχει ένα καθοριστικό «πλεονέκτημα έδρας» στην Ευρασία. Στην πραγματικότητα, όλες οι υποδομές που κατασκευάστηκαν στην κινεζική περιφέρεια -ανεξάρτητα από το ποιος τις κατασκεύασε- τελικά εξυπηρετούν την Κίνα. Για παράδειγμα, όταν η AIIB ανακοίνωσε την αρχική δέσμευση 100 δισ. δολαρίων για την περιοχή, η Ιαπωνία διακήρυξε την δική της πρόθεση να χρηματοδοτήσει έργα υποδομής στην Ασία με 110 δισ. δολάρια. Ωστόσο, τα ιαπωνικά έργα από το Καζακστάν μέχρι την Μιανμάρ [9] θα κάνουν τις χώρες αυτές απλώς πιο αποδοτικούς εμπορικούς εταίρους και διόδους για την Κίνα. Η Ιαπωνία μπορεί να αυτοσυγχαίρεται για την διαγραφή χρέους 5 δισεκατομμυρίων δολαρίων της Βιρμανίας και γα την δέσμευση κατ’ εκτίμηση ποσού 3 δισεκατομμυρίων δολαρίων για επενδύσεις στο αεροδρόμιο, στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και στις ειδικές οικονομικές ζώνες της Μιανμάρ κατά την διάρκεια των τελευταίων αρκετών ετών, και η Δύση μπορεί να διαλαλεί την άρση της επιβολής κυρώσεων στην χώρα με αντάλλαγμα μια δημοκρατική μετάβαση, αλλά η Κίνα εξακολουθεί να κυριαρχεί στις εισερχόμενες επενδύσεις και τις εξερχόμενες εξαγωγές της Μιανμάρ. Η Κίνα προχωρά με αγωγούς και σιδηροδρόμους για να συνδέσει την ηπειρωτική χώρα με τον κόλπο της Βεγγάλης, έτσι ώστε η Κίνα να είναι λιγότερο εξαρτημένη από τα Στενά της Μάλακα για τις εξαγωγές της μέσω ναυτιλίας. Ομοίως, το αμερικανικό πρόγραμμα «Silk Road Roundabout », το οποίο προορίζεται να στηρίξει το [περιφερειακό] οδικό δίκτυο του Αφγανιστάν [10], θα ωφελήσει αναμφίβολα τους αγρότες του Αφγανιστάν αλλά θα βοηθήσει επίσης στην κινεζική εξόρυξη χαλκού και λιθίου από μια χώρα στην οποία είναι εδώ και καιρό ο μεγαλύτερος ξένος επενδυτής.

Το Αφγανιστάν είναι επίσης η μόνη χώρα που χωρίζει την Κίνα από το Ιράν [11], το οποίο ο πρόεδρος της Κίνας Xi Jinping επισκέφθηκε μια εβδομάδα αφότου ήρθησαν οι Δυτικές κυρώσεις. Το σινο-ιρανικό διμερές εμπόριο ανέρχεται ήδη σε 55 δισεκατομμύρια δολάρια, και ο Xi ανακοίνωσε μια προβλεπόμενη δεκαπλάσια αύξηση κατά την επόμενη δεκαετία. Η Ευρώπη έχει επίσης αγωνιστεί για να εξασφαλίσει μακροπρόθεσμα συμβόλαια για αεροσκάφη, διυλιστήρια πετρελαίου και κατασκευαστικά έργα στο Ιράν.

18022016-1.jpg

Ένας επιβάτης βλέπει μέσα από το παράθυρο ενός τρένου, καθώς περιμένει να αποκατασταθεί η διακοπή του ηλεκτρικού ρεύματος σε σιδηροδρομικό σταθμό στο Νέο Δελχί, στις 31 Ιουλίου του 2012. ADNAN ABIDI / REUTERS
-------------------------------

Από την Μέση Ανατολή μέχρι την Κίνα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εξασφαλίσει την θέση τους μέσα από συμμαχίες και κατοχή και καταναγκαστικές κυρώσεις. Όλο και περισσότερο, οι μέθοδοι αυτές μοιάζουν ως κάτι από το παρελθόν. Αυτές τις μέρες, η Ευρώπη, η Ρωσία και άλλες εμπορικές δυνάμεις ενδιαφέρονται λιγότερο να ευχαριστήσουν τις Ηνωμένες Πολιτείες για την προσπάθειά τους να παρέχουν σταθερότητα και ενδιαφέρονται περισσότερο να βγάλουν από την μέση τις Ηνωμένες Πολιτείες έτσι ώστε να μπορούν να κινούνται σε δυνητικές αγορές.

ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΗΝ ΘΑΛΑΣΣΑ

Η κινεζική στρατηγική επί των υποδομών λειτουργεί ακόμα και στην θάλασσα. Η άμμος είναι ένα πιο ισχυρό όπλο από τα αεροπλανοφόρα και τα παράκτια πολεμικά πλοία. Με το να βυθοκορεί και να μεταφέρει άμμο για να μετατρέψει υφάλους και βραχονησίδες σε στρατηγικά τοποθετημένα οχυρά, η Κίνα έχει δημιουργήσει δεδομένα στο νερό που οι πρόσφατες αμερικανικές επιχειρήσεις για την ελευθερία των πλόων δεν έχουν αναιρέσει.