Εξετελέσθη η αποστολή του Πούτιν;

Στις 14 Μαρτίου, ο Ρώσος Πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν [1] ανακοίνωσε ότι αποσύρει «το κύριο μέρος» των ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων που είχε αναπτύξει στην Συρία [2] πριν από έξι μήνες. Η Ρωσία θα συνεχίσει να διατηρεί την ικανότητά της να επιχειρεί από την αεροπορική βάση Khmeimim, στα νοτιοανατολικά της Λατάκειας, και από την μακρόχρονη ναυτική βάση της στην Ταρτούς, για αμφότερες τις οποίες ο Πούτιν έχει υποσχεθεί να προστατεύσει «από τη γη, τον αέρα και την θάλασσα». Έτσι είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε ποια θα είναι η μακροπρόθεσμη επίδραση της αποχώρησης από την Συρία. Σίγουρα, η Ρωσία έχει τα μέσα για να αναπτύξει ξανά τις δυνάμεις της στην Συρία αν επιλέξει να το πράξει.

Προς το παρόν, ωστόσο, ο Πούτιν είπε ότι θεωρεί πως «οι στόχοι που είχαν οριστεί για το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας έχουν επιτευχθεί γενικά [3]» στην Συρία, και ότι ήρθε η ώρα για να παρέμβει η διπλωματία. Οπότε, τι σκέφτεται ο Πούτιν;

Δεν μπορεί απλώς να είναι μια απόφαση εξοικονόμησης χρημάτων -τουλάχιστον όχι βραχυπρόθεσμα. Το τίμημα για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις της Μόσχας δεν ήταν υπέρογκο: Ήταν της τάξης των 1 ή 2 δισ. δολαρίων ετησίως [4]. Ο Πούτιν θα μπορούσε να συνεχίσει την αεροπορική εκστρατεία του για αρκετούς ακόμη μήνες χωρίς δυσκολία. Ωστόσο, κάθε κομμάτι εξοικονόμησης μετράει δεδομένης της κατάστασης της ρωσικής οικονομίας. Το ρωσικό ΑΕΠ μειώθηκε κατά 3,7% το 2015 [5], το ρούβλι έχει πέσει κατά 50% [6] έναντι του δολαρίου από το 2014, και υπάρχουν ενδείξεις δυσαρέσκειας με την μορφή σποραδικών απεργιών και διαδηλώσεων.

Ως μέρος σφιξίματος της ζώνης της κυβέρνησης, ο Πούτιν είχε ήδη ανακοινώσει περικοπές στον αμυντικό προϋπολογισμό, οι οποίες, σύμφωνα με τον επικεφαλής του ρωσικού εξοπλιστικού ομίλου Rostec, σύμμαχου του Πούτιν Sergei Chemezov [7], θα μπορούσαν να ανέλθουν στο 10% των αγορών όπλων το επόμενο έτος. Ένας πόλεμος χωρίς ημερομηνία λήξης στην Συρία θα γινόταν ακριβός, και δεν είναι καθόλου σαφές ότι θα υπήρχαν σωρευτικά στρατηγικά κέρδη. Δεδομένων των σοβαρών οικονομικών δυσκολιών της Ρωσίας, που δημιουργήθηκαν από το διπλό πρόβλημα της κατάρρευσης των τιμών του πετρελαίου και τις Δυτικές οικονομικές κυρώσεις, ο Πούτιν έχει κάθε λόγο να αποφύγει το βάρος ενός μακροπρόθεσμου πολέμου.

Το πιο σημαντικό, ο Πούτιν μπορεί να διεκδικήσει μια νίκη χωρίς να διατρέχει τον κίνδυνο να βυθιστεί σε ένα τέλμα στην Μέση Ανατολή. Η ρωσική αεροπορική εκστρατεία λειτούργησε. Απέτρεψε την κατάρρευση της κυβέρνησης του προέδρου της Συρίας Μπασάρ αλ-Άσαντ και του επέτρεψε να ανακτήσει ένα καλό κομμάτι (περίπου 4.000 τετραγωνικά μίλια [8]) από το έδαφος που είχαν χάσει οι δυνάμεις του, κυρίως στις επαρχίες Ιντλίμπ και Χαλεπίου, από την ριζοσπαστική ισλαμιστική συμμαχία Jaish al-Fateh. Η Ρωσία είχε ένα στρατηγικό μερίδιο στην Συρία που χρονολογείται από τα μέσα της δεκαετίας του 1950. Η στρατιωτική παρέμβαση του Πούτιν εξασφάλισε ότι δεν θα χαθεί.

Η εκστρατεία του Πούτιν ανάγκασε επίσης την συριακή αντιπολίτευση να αποδεχθεί την κατάπαυση του πυρός που τέθηκε σε ισχύ στις 27 Φεβρουαρίου και κέρδισε για την Ρωσία μια θέση στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, εξασφαλίζοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να αγνοήσουν τα συμφέροντά της. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, επίσης, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την αρχική τους θέση [9] ότι οι ειρηνευτικές συνομιλίες ήταν αδύνατες μέχρι να παραιτηθεί ο Άσαντ. Ο σεβασμός και το κύρος [10], ειδικά στα μάτια των Ηνωμένων Πολιτειών, είναι ό, τι ποθεί περισσότερο η Ρωσία.

Αντί να βλέπουμε την απόσυρση του Πούτιν μόνο ως μια ρωσική νίκη, όμως, θα ήταν ίσως συνετό να την δει κανείς ως μια πιθανή κατάσταση win-win [στμ: όπου όλοι κερδίζουν], ειδικά εάν η κατάπαυση του πυρός κρατήσει και θέσει τις βάσεις για μια πολιτική διευθέτηση. Η διακοπή των ρωσικών αεροπορικών επιδρομών είναι επίσης καλή είδηση για τον λαό της Συρίας. Έχει υποφέρει τρομερά από τους βομβαρδισμούς, οι οποίοι σύμφωνα με την Διεθνή Αμνηστία [11] στόχευαν νοσοκομεία σε περιοχές που κατείχε η αντιπολίτευση.

Μια ρωσική αποχώρηση θα μπορούσε επίσης να κάνει την εκεχειρία πιο πιθανό να κρατήσει. Ο Άσαντ δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα επιτύχει πρόσθετα εδαφικά κέρδη [12] χωρίς την αεροπορική υποστήριξη της Ρωσίας, παρά τους τελευταίους του κομπασμούς [13]. Τέλος, η απόφαση Πούτιν -αν κρατήσει- θα αποτρέψει μια στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας, η οποία θα μπορούσε να κλιμακωθεί γρήγορα.

Σε πολιτικό επίπεδο, η απόφαση του Πούτιν υπενθυμίζει ότι, παρά την πανταχού παρούσα συζήτηση περί ενός νέου Ψυχρού Πολέμου μεταξύ της Ρωσίας και των Ηνωμένων Πολιτειών, αμφότερες οι χώρες συνεργάστηκαν στενά για να κάνουν να συμβεί η συριακή κατάπαυση του πυρός. Ο Πούτιν έχει πάντα θέσει ως προτεραιότητα να αντιμετωπίζεται η Ρωσία ως μεγάλη δύναμη, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έφερε τις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις στο χαμηλότερο σημείο τους από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, αλλά για την Συρία, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι και ο Ρώσος ομόλογός του Σεργκέι Λαβρόφ, συνεργάστηκαν -και με καλό αποτέλεσμα μέχρι στιγμής.