Το χάσμα στο Αιγαίο

Μέχρι τώρα, όμως, πιθανώς έχουν μείνει ελάχιστα καινούργια πράγματα που μπορούν να πουν οι δύο πλευρές σχετικά με μια πιθανή λύση. Μερικά από τα καλύτερα νομικά μυαλά έχουν ήδη εργαστεί για το θέμα εδώ και δεκαετίες. Αυτό που θα έπρεπε να γίνει -είτε μέσω απευθείας συμφωνίας, είτε με διαιτησία από το Διεθνές Δικαστήριο- είναι ήδη γνωστό. Το πρόβλημα έγκειται περισσότερο στο εγχώριο πολιτικό κλίμα και στις δύο χώρες, γεγονός που καθιστά την ανακήρυξη κάθε συμβιβασμού εξαιρετικά δύσκολη. Μια πρόσφατη έρευνα από το Ελληνικό Παρατηρητήριο που εδρεύει στο Λονδίνο, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι μόνο το 11,4% των ελληνικών πολιτικών, στρατιωτικών και επαγγελματικών ελίτ «εμπιστεύεται» την Τουρκία.

Εκτός από την μακρά ιστορική μνήμη των συγκρούσεων μεταξύ των δύο χωρών -αμφότερες τείνουν να καθορίζουν την ίδια την ύπαρξή τους ως αποτέλεσμα του πολέμου με την άλλη- και οι δύο πλευρές συστηματικά αναζωπυρώνουν τα εθνικιστικά πάθη. Ο πρόσφατος ισχυρισμός του Τούρκου πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου ότι το Καστελόριζο θα πρέπει να μείνει έξω από κάθε διευθέτηση στο Αιγαίο (που θα καθιστούσε την ελληνική ΑΟΖ πολύ μικρότερη και αποσυνδεδεμένη από την Κύπρο), και η επίσκεψη με ελικόπτερο του Έλληνα υπουργού Άμυνας Πάνου Καμμένου στα Ίμια/Καρντάκ μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του πέρσι, δεν είναι παρά τα δύο πιο πρόσφατα παραδείγματα.

Ωστόσο, χωρίς μια διευθέτηση, μια σειρά από σημαντικά οφέλη θα παραμείνουν μακριά από τα δύο έθνη.

Κατ’ αρχάς, υπό αυτές τις συνθήκες, δεν θα υπάρχει ολοκληρωμένη εξερεύνηση πετρελαίου και φυσικού αερίου στο Αιγαίο. Δεύτερον, θα εμποδιστεί η ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, δεδομένου ότι τα υποψήφια κράτη πρέπει να επιλύσουν όλα τα εδαφικά ζητήματα με τα μέλη της ΕΕ για να μπορέσουν να συμμετάσχουν [στην Ένωση]. Τρίτον, η έλλειψη συμφωνίας για τα θαλάσσια σύνορα θα εμποδίσει επίσης μια μελλοντική συμφωνία για τα εδαφικά όρια της Κύπρου [15], καθώς και την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων της Ανατολικής Μεσογείου [16]. Επιπλέον, η απροθυμία της Τουρκίας να υπογράψει την UNCLOS, κάτι που συνδέεται με την διαφορά στο Αιγαίο, βλάπτει την νομική της θέση σε διαφωνίες σχετικά με τα όρια της Μαύρης Θάλασσας και της Ανατολικής Μεσογείου. Τέταρτον, η στρατιωτικοποίηση του Αιγαίου είναι μια δαπανηρή και μη παραγωγική χρήση πόρων και για τις δύο πλευρές, αλλά κυρίως για την Ελλάδα που αντιμετωπίζει ανεπάρκεια ταμειακών διαθεσίμων.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα αυτά, ο Δημήτριος Τριανταφύλλου, ένας Έλληνας καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Kadir Has στην Κωνσταντινούπολη, υποστήριξε ότι είναι καιρός να γίνει προσπάθεια να δημιουργηθούν περισσότερες θεσμικές σχέσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας, με ένα ενσωματωμένο σύνολο υποχρεώσεων που να απορρέουν από μια επίσημη συνθήκη φιλίας. Η Γαλλία και η Γερμανία διαχειρίστηκαν ένα τέτοιο κατόρθωμα μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, με ένα δομημένο και ολοκληρωμένο πρόγραμμα συμφιλίωσης, με την συμμετοχή του κοινού καθώς και των πολιτικών. Η ιδέα αυτή σύμφωνα με πληροφορίες έχει απήχηση και στις δύο πρωτεύουσες.

Εν τω μεταξύ, όμως, πίσω στην Bodrum (Αλικαρνασσό), ένας χειμωνιάτικος άνεμος συνεχίζει να φυσά. Αν και η φυσική απόσταση ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία είναι μικρή, το πολιτικό χάσμα παραμένει τεράστιο.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/greece/2016-03-29/gulf-aegean