Η κακή συμφωνία της Ευρώπης με την Τουρκία | Foreign Affairs - Hellenic Edition
Secure Connection

Η κακή συμφωνία της Ευρώπης με την Τουρκία

Γιατί η διευθέτηση για τους πρόσφυγες δεν θα λειτουργήσει
Περίληψη: 

Παρά το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί αποδέχονται ότι η συμφωνία είναι ατελής και γεμάτη με προκλήσεις, πολλοί από αυτούς επιμένουν ότι πρόκειται για ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Η πραγματικότητα είναι ότι η συμφωνία είναι εντελώς ανεφάρμοστη για υλικοτεχνικούς, νομικούς και για πολιτικούς λόγους.

Η MEGAN GREENE είναι επικεφαλής οικονομολόγος στην Manulife Asset Management.
Ο R. DANIEL KELEMEN είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών και Νομικής στο Πανεπιστήμιο Rutgers.

Στις 18 Μαρτίου, οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατέληξαν σε μια αμφιλεγόμενη συμφωνία με την Τουρκία. Η συμφωνία αυτή, διακηρυγμένη ως η επίλυση της κρίσης των προσφύγων, ήταν στην ουσία μια κυνική ευκαιρία για να μετατραπεί η Τουρκία σε μια ουδέτερη ζώνη. Η Τουρκία έχει συμφωνήσει να ενεργεί ως ένα γιγαντιαίο κέντρο κράτησης προσφύγων, κρατώντας τα εκατομμύρια των μεταναστών [1] που προσπαθούν να ξεφύγουν από την σύγκρουση στην Μέση Ανατολή από το να φτάσουν στην Ευρώπη και αποδεχόμενη εκείνους που επιστρέφονται από την Ελλάδα. Σε αντάλλαγμα, η ΕΕ θα καταβάλει η Τουρκία 3 δισ. ευρώ επιπλέον των τριών δισεκατομμυρίων που υποσχέθηκε τον περασμένο Νοέμβριο για να βοηθήσει στην φροντίδα των προσφύγων. Επίσης, θα επιταχύνει την έγκριση ταξιδίων χωρίς βίζα στην Ευρώπη για τους Τούρκους πολίτες και θα αναβιώσει τις μπλοκαρισμένες διαπραγματεύσεις για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Η ΕΕ συμφώνησε επίσης να διευθετήσει έναν περιορισμένο αριθμό προσφύγων από την Συρία -μέχρι 72.000- απευθείας από την Τουρκία στην Ευρώπη στην βάση μιας καθαρής ανταλλαγής «ένας μέσα, ένας έξω»: Για κάθε Σύριο που μπήκε λαθραία στην Ελλάδα αλλά επέστρεψε στην Τουρκία, η ΕΕ θα μετεγκαθιστά νόμιμα σε μια ευρωπαϊκή χώρα έναν Σύριο απευθείας από την Τουρκία. Τέλος, οι Ευρωπαίοι ηγέτες υποσχέθηκαν ότι όταν η πλημμύρα της μετανάστευσης μετριαστεί, θα εφαρμόσουν ένα «εθελοντικό σύστημα αποδοχής για ανθρωπιστικούς λόγους», ένα αόριστα συλληφθέν πρόγραμμα βάσει του οποίου μια συμμαχία πρόθυμων κρατών-μελών θα επανεγκαταστήσει εθελοντικά επιπλέον πρόσφυγες.

Ομάδες υπέρ των δικαιωμάτων και υποστηρικτές των προσφύγων, όπως η Διεθνής Αμνηστία [2] και το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων [3], έχουν καταγγείλει την συμφωνία ως ανήθικη και παράνομη. Ωστόσο, εν όψει αυτής της πρωτοφανούς κρίσης, η συμφωνία θα μπορούσε να τύχει υποστήριξης εάν πράγματι υποσχεθεί να τερματίσει τις πράξεις λαθραίας διακίνησης που έχουν οδηγήσει χιλιάδες πρόσφυγες στον πνιγμό και να αποτρέψει την κατάρρευση της ζώνης του Σένγκεν -την ζώνη ελεύθερων συνόρων 26 χωρών στην Ευρώπη. Αλλά αυτή η συμφωνία δεν θα κάνει τίποτε από τα δύο. Όπως το έθεσε ο αρθρογράφος των Financial Times Wolfgang Munchau [4], «Η ΕΕ όχι μόνο πούλησε την ψυχή της εκείνη την ημέρα, αλλά διαπραγματεύθηκε πραγματικά μια αρκετά κακή συμφωνία».

ΜΑ, ΤΙ ΣΚΕΠΤΟΝΤΑΝ;

Στην πορεία προς την συμφωνία, η ΕΕ ήταν υπό τεράστια πίεση για να μειώσει την ροή των μεταναστών προς την Ευρώπη. Οι προβλέψεις υπολόγιζαν την άφιξη έως τριών εκατομμυρίων στην ΕΕ φέτος [5], με το μεγαλύτερο μέρος εξ αυτών να διέρχεται από την Τουρκία στην Ελλάδα. Και εκείνες οι χώρες που ήταν οι πιο δεκτικές σε πρόσφυγες, όπως η Γερμανία και η Σουηδία, έχουν γίνει λιγότερο φιλόξενες, ειδικά μετά την τρομοκρατική επίθεση του περασμένου έτους στο Παρίσι και μια μαζική σεξουαλική επίθεση στην Κολωνία της Γερμανίας, την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, με την τελευταία να φέρεται να έχει γίνει από ομάδες ανδρών μεταναστών. Το κοινό της Ευρώπης ήδη έκανε εκκλήσεις στους ηγέτες του να κλείσουν τις πύλες (και αυτές οι κραυγές θα γίνουν ακόμη πιο δυνατές τώρα στον απόηχο του βομβαρδισμού των Βρυξελλών). Καθ’ όλη την διάρκεια του χειμώνα και της άνοιξης, το ένα κράτος μετά το άλλο έχει επαναφέρει τους συνοριακούς ελέγχους, διαλύοντας τουλάχιστον προσωρινά, τον χώρο Σένγκεν. Στις αρχές Μαρτίου, η Αυστρία και χώρες των Βαλκανίων έκλεισαν την βαλκανική διαδρομή που ακολουθούσαν οι περισσότεροι πρόσφυγες προς την Βόρεια Ευρώπη, αφήνοντας σχεδόν 50.000 παγιδευμένους στην Ελλάδα σε άθλιες συνθήκες, με χιλιάδες περισσότερους να φθάνουν στο Αιγαίο κάθε μέρα. Καθώς η κατάσταση έγινε μη βιώσιμη, οι ηγέτες της ΕΕ αναζήτησαν μια νέα συμφωνία με τους Τούρκους ομολόγους τους για να σταματήσει η ροή των προσφύγων.

Ο δεδηλωμένος στόχος της συμφωνίας ήταν να κλείσει την βιομηχανία λαθραίας διακίνησης που, πέρσι, έφερε περίπου ένα εκατομμύριο μετανάστες -πολλοί από αυτούς πρόσφυγες από την Συρία- από την Τουρκία στην Ελλάδα μετά από ένα επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι. Το σκεπτικό είναι ότι αν οι πρόσφυγες γνωρίζουν ότι θα πρέπει να επιστρέψουν στην Τουρκία, εφόσον μπήκαν λαθραία στην Ελλάδα, δεν θα ρισκάρουν την ζωή τους για να κάνουν το ταξίδι. Όπως είπε η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ μετά την επίτευξη της συμφωνίας, «Όταν θα ξεκινούν αυτό το επικίνδυνο ταξίδι, δεν θα διακινδυνεύουν μόνο την ζωή και την σωματική ακεραιότητά τους, αλλά θα έχουν επίσης πολύ μικρές προοπτικές επιτυχίας».

31032016-1.jpg

Ο Πρωθυπουργός της Τουρκίας Αχμέτ Νταβούτογλου γίνεται δεκτός από τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Jean-Claude Juncker (αριστερά) και τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ (δεξιά) κατά την διάρκεια της συνόδου κορυφής ΕΕ-Τουρκίας στις Βρυξέλλες, στις 7 Μαρτίου 2016. EMMANUEL DUNAND / REUTERS
---------------------------------------------------

Παρά το γεγονός ότι οι Ευρωπαίοι πολιτικοί αποδέχονται ότι η συμφωνία είναι ατελής και γεμάτη με προκλήσεις, πολλοί από αυτούς επιμένουν ότι πρόκειται για ένα βήμα προς την σωστή κατεύθυνση. Την Παρασκευή 18 Μαρτίου, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, έγραψε [6], «[Η] συμφωνία δεν αποτελεί πανάκεια, αλλά μέρος της συνολικής στρατηγικής της ΕΕ για την μετανάστευση». Ευρωπαίοι πολιτικοί πιστεύουν ότι με την συμφωνία της Τουρκίας και το κλείσιμο της βαλκανικής οδού, έχουν κάνει ένα βήμα πίσω από το χείλος της κρίσης των προσφύγων, η οποία διαλύει τον χώρο της Σένγκεν και απειλεί το σύνολο του ευρωπαϊκού σχεδίου. Η πραγματικότητα είναι ότι η συμφωνία είναι εντελώς ανεφάρμοστη για υλικοτεχνικούς, νομικούς και για πολιτικούς λόγους.

ΟΙ ΠΑΓΙΔΕΣ