Οι εγχώριοι περισπασμοί της Κίνας

Ένας εργαζόμενος εγκαθιστά την πινακίδα στην έδρα της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων Υποδομών στο Πεκίνο, τον Ιανουάριο του 2016. CHINA DAILY / REUTER
-----------------------------------------

Πιο σημαντικό είναι ότι τα συνεχιζόμενα οικονομικά προβλήματα της Κίνας, σε συνδυασμό με τα μέτρα που το Πεκίνο αισθάνθηκε υποχρεωμένο να λάβει για την αντιμετώπισή τους, έχουν κάνει ακόμα πιο δύσκολη την επιδίωξη να απορροφάται η περίσσεια βιομηχανική ικανότητα της Κίνας από το σχέδιο «Μια ζώνη, μια οδός». Η Κίνα θα συνεχίσει να υποστηρίζει το αναπτυξιακό της μοντέλο μέσω επενδύσεων εντάσεως κεφαλαίου στο εγγύς μέλλον για να εξασφαλισθεί ότι οι βιομηχανικές, κατά βάσιν κρατικές, επιχειρήσεις [9] δεν θα αποτύχουν οπότε θα δώσουν περιθώριο στην κοινωνική αναταραχή καθώς εκατομμύρια εργαζόμενοι θα βρεθούν χωρίς δουλειά. Για να αντιμετωπίσει την πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα αμέσως, το Πεκίνο έχει επιλέξει να συγκεντρώσει επιθετικά τις μεταποιητικές επιχειρήσεις, αντί να περιμένει να αποδώσουν καρπούς οι επενδύσεις του «Μια ζώνη, μια οδός». Σε μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη βάση, η Κίνα στρέφεται προς την καινοτομία στην κατασκευή μεταποιητικών προϊόντων και εργάζεται για να μετακινήσει το τομέα υψηλότερα στην αλυσίδα της προστιθέμενης αξίας. Αν και το 13ο πενταετές σχέδιο επανέλαβε την δέσμευση της Κίνας στο «Μια ζώνη, μια οδός» και γιόρτασε τις επενδύσεις του στην Κεντρική και τη Νότια Ασία, οι Κινέζοι πολιτικοί δεν έχουν δημοσίως καταστήσει σαφές πως αυτές οι εγχώριες κινήσεις σχετίζονται με την στρατηγική του «Μια ζώνη». Κατά πάσα πιθανότητα, το Πεκίνο δεν βιάζεται να εξηγήσει περισσότερα φοβούμενο ότι θα αποκαλύψει πως οι εγχώριες οικονομικές συνθήκες υπερισχύουν επί των ξένων επενδύσεων, επιβεβαιώνοντας κατηγορίες από τις χώρες κατά μήκος της διαδρομής του «Μια ζώνη, μια οδός» ότι η πρωτοβουλία είναι ένα εθνικιστικό σχέδιο, σε μεγάλο βαθμό προς το συμφέρον της Κίνας.

Οι δεσμεύσεις της Κίνας στην Ασιατική Τράπεζα Επενδύσεων Υποδομών [10] δεν θα χτυπηθούν τόσο σκληρά από την οικονομική ύφεση, όπως το «Μια ζώνη, μια οδός». Με 100 δισ. δολάρια σε μετοχές και 57 ιδρυτικά μέλη, η AIIB είναι ο ακρογωνιαίος λίθος της προσπάθειας της Κίνας να αμφισβητήσει το σύστημα του Bretton Woods, ιδιαίτερα την Παγκόσμια Τράπεζα και την ασιατική θυγατρική της, την Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης (Asian Development Bank)˙ άρχισε να λειτουργεί τον Ιανουάριο και αναμένεται να χορηγήσει τα πρώτα δάνειά της από τα μέσα του έτους.

Κατά τον χρόνο της σύστασής της, οι παρατηρητές περίμεναν ότι η AIIB θα διεθνοποιήσει περαιτέρω την χρήση του γουάν και θα χρησιμεύσει ως ένα κερδοφόρο κανάλι επενδύσεων για τα συναλλαγματικά αποθέματα της Κίνας. Αλλά η AIIB στην πραγματικότητα θα έχει μικρό άμεσο αντίκτυπο στην χρήση του γιουάν: Το Πεκίνο ανακοίνωσε ότι το σύνολο των χορηγήσεων της τράπεζας θα πρέπει να είναι εκφρασμένο σε δολάρια, παρ’όλο που το κεφάλαιο μπορεί να συγκεντρωθεί σε γουάν και ευρώ. Επιπλέον, παρ’όλο που η Κίνα κρατά ζηλότυπα τα συναλλαγματικά διαθέσιμά της για να συμβάλουν στην σταθεροποίηση του γιουάν, τα 30 δισ. δολάρια που έχει δεσμεύσει το Πεκίνο στην AIIB είναι ένα αρκετά μικρό ποσό, έτσι ώστε ακόμη και μια σοβαρή επιβράδυνση στην Κίνα δεν θα επηρεάσει την ικανότητά της να συνεχίσει να υποστηρίζει την τράπεζα, η οποία παραμένει η πιο ορατή εκδήλωση του νέου παγκόσμιου οικονομικού και διπλωματικού αναστήματος της Κίνας.

ΟΧΙ ΕΞΩ ΑΠΟ ΤΟ BRETTON WOODS;

Καθώς η οικονομική ύφεση βάζει φρένο σε κάποιες από τις εισφορές της Κίνας στην διεθνή οικονομική αρχιτεκτονική, το Πεκίνο θα βρεθεί και πάλι να προσπαθεί να βελτιώσει την εκπροσώπησή του στους καθιερωμένους οικονομικούς θεσμούς του κόσμου.

Πάρτε, για παράδειγμα, τον ρόλο της Κίνας στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), όπου το καθεστώς της ως μια «οικονομία όχι της αγοράς» θα λήξει τον Δεκέμβριο του 2016. Εκείνη την εποχή, οι υψηλότεροι δασμοί που έχουν επιβάλλει οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ευρωπαϊκή Ένωση στις κινεζικές εξαγωγές για τις οποίες αμφότεροι έχουν ορίσει ότι έχουν τιμολογηθεί σε αθέμιτα χαμηλές τιμές, θα αρθούν -ένα όφελος για τους Κινέζους κατασκευαστές. Όπως συνέβη και με την απόφαση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) να συμπεριλάβει το γουάν στο καλάθι των διεθνών νομισμάτων [11], το να πετύχει το καθεστώς της «οικονομίας της αγοράς» στο πλαίσιο του ΠΟΕ είναι θέμα γοήτρου για την Κίνα. Αλλά, η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ότι το καθεστώς της Κίνας ως «οικονομία όχι της αγοράς» πρέπει να λήξει μόνο αν οι Κινέζοι εξαγωγείς μπορούν να αποδείξουν ότι δεν επωφελούνται από κρατικές επιδοτήσεις και πράξεις χειραγώγησης στο νόμισμα. Αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί δύσκολο: Αν και η Κίνα έχει υποσχεθεί να ιδιωτικοποιήσει περαιτέρω κάποιες κρατικές επιχειρήσεις οι οποίες είναι οι κύριοι αποδέκτες των κρατικών επιδοτήσεων, έχει σημειώσει μικρή πρόοδο από αυτή την άποψη, και συνέχισε να προστατεύει το γουάν από την αστάθεια της αγοράς.

Η επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας δίνει στο Πεκίνο λίγους λόγους για να αλλάξει μεσοπρόθεσμα αυτό το πρόγραμμα πολιτικής, πράγμα που σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες και η ΕΕ θα είναι σε θέση να υποστηρίξουν στον ΠΟΕ ότι δεν θα πρέπει να χορηγηθεί καθεστώς οικονομίας της αγοράς στην Κίνα. Αυτό θα ήταν λανθασμένο, διότι οι διασυνοριακές επενδύσεις θα ωφεληθούν σε μεγάλο βαθμό εάν η Κίνα δηλωθεί ως μια οικονομία της αγοράς, καθώς το νέο προφίλ της χώρας σχετικά με τις πιστώσεις και το ρίσκο θα ανοίξει ένα ευρύτερο περιθώριο επενδυτικών ευκαιριών. Μια πιο λογική προσέγγιση θα ήταν να χορηγηθεί στην Κίνα το καθεστώς της οικονομίας της αγοράς και να κρατηθούν σε ισχύ κάποια αμυντικά μέτρα, όπως οι αυξημένοι δασμοί κατά την διάρκεια μιας μεταβατικής περιόδου, μέχρι η Κίνα να αποδείξει ότι εκπληρώνει τις προσδοκίες που έχουν τεθεί για τις χώρες με οικονομία της αγοράς.