Μην φοβάστε τους Μουσουλμάνους μετανάστες

Στον απόηχο της επίθεσης του San Bernardino τον περασμένο Δεκέμβριο, ο Αμερικανός Ρεπουμπλικανός προεδρικός υποψήφιος Donald Trump ζήτησε να απαγορευθεί σε όλους τους Μουσουλμάνους η είσοδος στις ΗΠΑ. Σε μια συνέντευξη [1] στο Fox Business λίγο μετά την επίθεση, ο Trump συνέδεσε ξεκάθαρα την αποτυχημένη αφομοίωση των Μουσουλμάνων μεταναστών με την τρομοκρατία: «Πηγαίνετε στις Βρυξέλλες. Πηγαίνετε στο Παρίσι. Πηγαίνετε σε διαφορετικούς τόπους. Κάτι συμβαίνει και δεν είναι καλό, θέλουν τον νόμο της Σαρία, θέλουν αυτό, θέλουν πράγματα που -ξέρετε, πρέπει να υπάρχει κάποια αφομοίωση. Δεν υπάρχει αφομοίωση». Αν και οι περισσότεροι πολιτικοί, σε αμφότερα τα αμερικανικά κόμματα, το Δημοκρατικό και το Ρεπουμπλικανικό, και στο εξωτερικό, καταδίκασαν την πρόταση του Τραμπ για την απαγόρευση της μουσουλμανικής μετανάστευσης, περισσότερο από το ένα τρίτο [2] των Αμερικανών και πάνω από το ήμισυ των Ρεπουμπλικανών την υποστηρίζουν.

Ο Trump ακουμπά σε έναν βαθιά ριζωμένο φόβο. Είναι ο ίδιος φόβος που στηρίζει την δημοτικότητα πολλών ακροδεξιών κομμάτων σε όλη την Ευρώπη, από το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας μέχρι την Χρυσή Αυγή στην Ελλάδα. Είναι ως εκ τούτου θεμιτό να αναρωτηθούμε αν το πρόσφατο κύμα μετανάστευσης προς την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες από χώρες μουσουλμανικής πλειοψηφίας θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των πληθυσμών υποδοχής. Αλλά τα στοιχεία δείχνουν ότι οι φόβοι είναι λανθασμένοι: Οι φιλελεύθερες δημοκρατίες δεν ανοίγουν τις πόρτες τους στην τρομοκρατία [3] όταν αφήνουν να μπουν οι Μουσουλμάνοι μετανάστες.

ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

Κατά το παρελθόν έτος, πρωτοφανής αριθμός μεταναστών άφησαν χώρες μουσουλμανικής πλειοψηφίας για να έρθουν στην Ευρώπη, δραπετεύοντας από το μακελειό στην Συρία και την αναταραχή σε όλη την Βόρεια Αφρική. Αλλά αυτοί οι μετανάστες δεν έχουν ενσωματωθεί καλά [4]. Στο βιβλίο μας, Why Muslim Integration Fails in Christian-Heritage Societies (Γιατί η μουσουλμανική ένταξη αποτυγχάνει στις κοινωνίες χριστιανικής κληρονομιάς, Harvard University Press 2016) [5], τεκμηριώνουμε την αποτυχία της ενσωμάτωσης Μουσουλμάνων μεταναστών [6] στην Γαλλία και σε ολόκληρη την Ευρώπη γενικότερα. Δύο μετανάστες που είναι παρόμοιοι με κάθε τρόπο εκτός από την θρησκευτική τους ταυτότητα θα ενσωματωθούν πολύ διαφορετικά μέσα στις κοινωνίες υποδοχής τους.

Μετανάστες προσεύχονται σε ένα αυτοσχέδιο τζαμί στον καταυλισμό «Η νέα ζούγκλα» στο Καλαί, στην Γαλλία, τον Αύγουστο του 2015. PETER NICHOLLS / REUTERS
------------------------------

Μελετώντας έναν πληθυσμό Σενεγαλέζων Χριστιανών και Μουσουλμάνων μεταναστών από τις θρησκευτικά μικτές κοινότητες Server και Joomla που μετανάστευσαν στην Γαλλία υπό τις ίδιες συνθήκες, βρήκαμε ότι οι Μουσουλμάνοι μετανάστες αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες διακρίσεις στην αγορά εργασίας, κερδίζουν λιγότερο μηνιαίο εισόδημα, εκφράζουν λιγότερη προσκόλληση στην χώρα υποδοχής τους, και παρουσιάζουν μεγαλύτερη προσκόλληση στην χώρα καταγωγής τους από ό, τι οι Χριστιανοί ομόλογοί τους. Και αυτά τα ευρήματα δεν βελτιώθηκαν στις επόμενες γενιές. Η αιτία αυτής της αποτυχίας ενσωμάτωσης είναι διττή: Η ισλαμοφοβία εκ μέρους της γαλλικής κοινωνίας και η τάση των Μουσουλμάνων μεταναστών ως αντίδραση να προσδιορίζονται περισσότερο με τις κοινότητες της πατρίδας τους. Ως αποτέλεσμα, η Ευρώπη δημιουργεί μια κατηγορία υποαπασχολούμενων μεταναστών που αισθάνονται ελάχιστη ή καμία σχέση με τις κοινωνίες υποδοχής τους.

Όμως, η σύνδεση της μουσουλμανικής μετανάστευσης με την τρομοκρατία είναι λάθος. Οι φιλελεύθερες κοινωνίες δεν πρέπει να καταδικάζουν [7] τους ανθρώπους απλά για το γεγονός ότι έχουν το ίδιο πολιτιστικό υπόβαθρο με δολοφονικούς εγκληματίες. (Θα ήταν τόσο γελοίο όσο το να κατηγορούμε όλους τους Ιταλο-αμερικανούς για τις δολοφονίες της μαφίας). Επιπλέον, η εμμονή με την μουσουλμανική μετανάστευση εστιάζει σε λάθος στόχους. Οι τρομοκράτες δεν έχουν την τάση να είναι φτωχοί, αγράμματοι ή ακόμα και, σε πολλές περιπτώσεις, μουσουλμανικής κληρονομιάς. Ο Olivier Roy, ειδικός για το Ισλάμ, χρησιμοποίησε στοιχεία από το «Αρχείο S» της Γαλλίας –την αντιτρομοκρατική λίστα επιτήρησης που έχει η γαλλική κυβέρνηση- για να δημιουργήσει ένα τεκμηριωμένο πορτρέτο των σημερινών Γάλλων τζιχαντιστών. Οι Γάλλοι τζιχαντιστές είναι ως επί το πλείστον είτε δεύτερης γενιάς Γάλλοι πολίτες -τα παιδιά των σχετικά μη θρησκευόμενων μεταναστών, οι οποίοι γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στην Γαλλία- ή ιθαγενείς Γάλλοι προσηλυτισμένοι -Γάλλοι πολίτες χωρίς μεταναστευτικό υπόβαθρο που έχουν ασπασθεί το Ισλάμ. Εκείνο που ενώνει τις δύο αυτές ομάδες δεν είναι το Ισλάμ˙ είναι μια αίσθηση γενεαλογικής εξέγερσης. Ομοίως, μεταξύ των Δυτικών στρατολογημένων που συμμετέχουν στο Ισλαμικό Κράτος (επίσης γνωστό ως ISIS), ένας δυσανάλογος αριθμός [8] έχουν προσηλυτισθεί στο Ισλάμ. Αυτός είναι ο λόγος που ο Roy περιγράφει την απειλή όχι ως ριζοσπαστικοποίηση του Ισλάμ, αλλά ως εξισλαμισμό του ριζοσπαστισμού [9].

Οι σημερινοί τρομοκράτες δεν είναι επομένως πιθανό να είναι άνεργοι και αγράμματοι θρησκευόμενοι Μουσουλμάνοι μετανάστες άρτι αποβιβασθέντες από το καράβι από την Βόρεια Αφρική ή την Μέση Ανατολή. Αντ’ αυτού, τείνουν να προέρχονται από μορφωμένες, σχετικά εύπορες οικογένειες, και συχνά έχουν πτυχία μηχανικών [10]. Συνήθως, προέρχονται από κοσμικά υπόβαθρα και συμμετέχουν σε ομάδες –οι οικονομολόγοι τα αποκαλούν «κλαμπ» [11]- που παρέχουν μια ισχυρή αίσθηση κοινού δεσμού με τα άλλα μέλη. Σε όλο τον μουσουλμανικό κόσμο, αυτοί οι σαλαφιστικοί σύλλογοι δίνουν στα μέλη τους υλικά και συναισθηματικά οφέλη αν αποδείξουν την απόλυτη αφοσίωσή τους. Ωστόσο, ο μόνος τρόπος που τα μέλη μπορούν να αποδείξουν την πίστη τους είναι αν κάνουν αδύνατο για τους εαυτούς τους το να επιστρέψουν στην παλιά κοσμική ζωή τους. Μπορούν τότε να πειστούν να κάνουν την τελική θυσία για την ομάδα, συμπεριλαμβανομένης της δολοφονικής αυτοκτονίας.

Αλλά παραμένει ασαφές γιατί ένας εύλογα σταθερός και καλά εκπαιδευμένος νεαρός άνδρας θα ενταχθεί σε μια τέτοια ομάδα. Η έρευνά μας στην Γαλλία δείχνει μια πιθανή εξήγηση. Στείλαμε παρόμοια βιογραφικά τριών αιτούντων σε γαλλικές επιχειρήσεις. Και οι τρεις ήταν Γάλλοι πολίτες με πτυχία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης και αρκετά χρόνια εμπειρίας σε θέσεις εργασίας της μεσαίας τάξης. Από τα ονόματά τους, οι εργοδότες θα μπορούσαν να πουν ότι ο ένας ήταν Χριστιανός από την Σενεγάλη, ο άλλος ήταν Μουσουλμάνος από την Σενεγάλη, και ο τρίτος ήταν ένας ιθαγενής Γάλλος. Ένας Σενεγαλέζος αιτών, τυχαία με μουσουλμανικό ή χριστιανικό όνομα, είχε συνδυαστεί με τον ιθαγενή Γάλλο αιτούντα για την κάθε εργασία.

Τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα. Οι εργοδότες ήταν δυόμισι φορές πιο πιθανό να προσφέρουν στον Χριστιανό μια συνέντευξη από όσο στον Μουσουλμάνο. Σε πειραματικά παίγνια που διεξήχθησαν στο 19ο διαμέρισμα του Παρισιού, όπου οι Servers και Joolas αλληλεπέδρασαν με ιθαγενείς Γάλλους, για άλλη μια φορά διαπιστώσαμε ότι οι Γάλλοι εμφανίζουν μια αδικαιολόγητη αποστροφή για τους Μουσουλμάνους, πολύ περισσότερο από ό, τι για τους Χριστιανούς της Σενεγάλης. Όταν δίνεται η ευκαιρία να παρακρατήσει χρήματα από άλλους ανθρώπους στο πείραμα, οι ιθαγενείς Γάλλοι ήταν πιο πιθανό να το κάνουν με τους Μουσουλμάνους της Σενεγάλης ό, τι με τους Χριστιανούς της Σενεγάλης.

Οι επιπτώσεις αυτής της αποστροφής είναι σημαντικές. Σε μια έρευνα για 511 Μουσουλμάνους και Χριστιανούς Serers και Joola που ζουν στην Γαλλία, βρήκαμε ότι κατά μέσο όρο οι μουσουλμανικές οικογένειες Serer και Joola κέρδιζαν 400 ευρώ (περίπου 455 δολάρια) ή περίπου το 15% του μέσου γαλλικού εισοδήματος λιγότερο ανά μήνα από όσα οι Χριστιανοί ομόλογοί τους.

Με άλλα λόγια, υπήρχαν σαφείς αντι-μουσουλμανικές διακρίσεις στον ανταγωνισμό για μια θέση εργασίας της μεσαίας τάξης, κάτι που είχε σημαντικές επιπτώσεις για τις προοπτικές απόκτησης ενός τρόπου ζωής της μεσαίας τάξης για τους Μουσουλμάνους. Υπάρχουν κατάφωρες διακρίσεις στην γαλλική αγορά εργασίας. Αυτή η διάκριση οδήγησε τους Μουσουλμάνους της έρευνάς μας να βλέπουν τους γαλλικούς θεσμούς με πολύ μεγαλύτερη δυσπιστία από όση οι Χριστιανοί ομόλογοί τους. Επιπλέον, οι Μουσουλμάνοι ερωτηθέντες από εμάς ήταν πιο πιθανό να στείλουν εμβάσματα πίσω στην Σενεγάλη και να σχεδιάσουν να ταφούν εκεί. Η φτώχεια δεν τραβάει αυτούς τους Μουσουλμάνους στις ομάδες των σαλαφιστών˙ το κάνουν όμως οι λογικές αλλά άπιαστες φιλοδοξίες.

Μαροκινός Μουσουλμάνος παίρνει μια φωτογραφία τον εαυτό του στο Mantes-la-Jolie, ένα προάστιο του Παρισιού, τον Ιούλιο του 2013. YOUSSEF BOUDLAL / REUTERS
-------------------------------------

Φυσικά, οι διακρίσεις στην αγορά εργασίας δεν μετατρέπουν τους αποφοίτους σε δολοφόνους. Ο πραγματικός αριθμός των μελών των σαλαφιστικών κλαμπ είναι τόσο μικρός (ως ποσοστό του συνολικού πληθυσμού των δυνητικών στρατολογηθέντων) που αψηφά οποιαδήποτε προσπάθεια να προβλέψουμε τι κάνει κάποιον επιρρεπή. Αλλά η εκπαίδευση συσχετίζεται με τον πολιτικό ακτιβισμό, και όπου η εκπαίδευση δεν εκπληρώνει τους στόχους της ζωής, οι θρησκευτικές ομάδες παρέχουν μια ελκυστική εναλλακτική λύση.

Μικρά σκουντήματα, όπως η δημοσιοποίηση των ποσοστών των διακρίσεων, μπορεί να αυξήσουν την ευαισθητοποίηση και την μείωση των διακρίσεων. Εν τω μεταξύ, οι μουσουλμανικές κοινότητες μπορούν να κάνουν περισσότερα για να ενθαρρύνουν την ισότητα των φύλων και άλλα πρότυπα των κοινωνιών υποδοχής τους, για παράδειγμα, με την διαπόμπευση μελών της κοινότητας οι οποίοι αρνούνται να λάβουν εντολές από γυναίκες.

Σε μακροοικονομικό επίπεδο, οι επιχειρήσεις θα πρέπει να ελέγξουν τις δικές τους πρακτικές προσλήψεων. Θα πρέπει επίσης να εξετάσουν την πρόσληψη συμβούλων οι οποίοι μπορούν να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τις εντάσεις που οφείλονται σε συγκρούσεις στο χώρο εργασίας που σχετίζονται με την θρησκεία.

Το μόνο που δεν θα πρέπει να κάνουν οι χώρες είναι η απαγόρευση της μετανάστευσης. Τέτοιες πολιτικές στοχεύουν σε λάθος στόχους˙ είναι επίσης αντιπαραγωγικές. Δεν αίρουν τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν οι Μουσουλμάνοι όταν προσπαθούν να ενταχθούν στις κοινωνίες υποδοχής τους, και μπορεί ακόμα και να επιδεινώσουν την αποτυχία της ενσωμάτωσης των Μουσουλμάνων, ενθαρρύνοντας τους Μουσουλμάνους να αποσυρθούν. Οι οικονομολόγοι Eric Gould και Esteban Klor, για παράδειγμα, έχουν δείξει [12] ότι δέκα χρόνια μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι Μουσουλμάνοι που ζουν σε πολιτείες που είδαν μια μεγαλύτερη έξαρση των πράξεων ισλαμοφοβίας είναι τώρα λιγότερο ενσωματωμένοι στις αμερικανικές νόρμες και στον αμερικανικό πολιτισμό: Τείνουν να έχουν υψηλότερα ποσοστά γονιμότητας, χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, καθώς και μια πιο αδύναμη γνώση της αγγλικής γλώσσας. Οι προτάσεις του Τραμπ χωρίς καμία αμφιβολία θα αποξενώσουν ακόμη περισσότερο την ίδια την κοινότητα στην οποία η κυβέρνηση των ΗΠΑ θα πρέπει να στηριχθεί για να εντοπίσει και να σταματήσει γνωστούς ή επίδοξους τρομοκράτες. Μετά τις επιθέσεις της 13ης Νοεμβρίου 2015 στο Παρίσι, στις οποίες 130 άνθρωποι έχασαν την ζωή τους, οι γαλλικές Αρχές έκλεισαν τα σύνορα της χώρας και ξεκίνησαν ένα ανθρωποκυνηγητό για τον εγκέφαλο του σχεδίου, τον Abdelhamid Abaaoud. Τον βρήκαν και τον σκότωσαν μερικές ημέρες αργότερα. Ο πληροφοριοδότης που έδωσε στοιχεία στις γαλλικές Αρχές σχετικά με την θέση του; Ένας συμπολίτης Μουσουλμάνος.

Copyright © 2016 by the Council on Foreign Relations, Inc.
All rights reserved.

Στα αγγλικά: https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2016-04-26/dont-fe...

Σύνδεσμοι:
[1] http://www.nytimes.com/2016/01/28/world/europe/trump-finds-new-city-to-i...
[2] https://www.washingtonpost.com/politics/americans-reject-trumps-muslim-b...
[3] https://www.foreignaffairs.com/articles/united-states/2015-12-09/dont-fe...
[4] https://www.foreignaffairs.com/articles/western-europe/failure-multicult...
[5] http://www.amazon.com/Muslim-Integration-Fails-Christian-Heritage-Societ...
[6] https://www.foreignaffairs.com/articles/france/2006-09-01/france-and-its...
[7] https://www.foreignaffairs.com/articles/europe/2016-02-02/elephant-room
[8] http://www.theatlantic.com/international/archive/2015/03/isis-and-the-fo...
[9] http://www.lemonde.fr/idees/article/2015/11/24/le-djihadisme-une-revolte...
[10] https://www.foreignaffairs.com/articles/2016-03-10/uncivil-engineers
[11] http://www.nber.org/papers/w13725
[12] http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/ecoj.12219/abstract

Μπορείτε να ακολουθείτε το «Foreign Affairs, The Hellenic Edition» στο TWITTER στην διεύθυνση www.twitter.com/foreigngr αλλά και στο FACEBOOK, στην διεύθυνση www.facebook.com/ForeignAffairs.gr και στο linkedin στην διεύθυνση https://www.linkedin.com/company/foreign-affairs-the-hellenic-edition